Μικρή ιστορία για την προσευχή στα σχολεία

Του Νίκου Τσούλια

«Ώδινεν όρος και έτεκεν μυν». Επί έναν περίπου χρόνο το Υπουργείο Παιδείας τροφοδοτεί την επικαιρότητα και το «δημόσιο διάλογο» για τον αριστερό και προοδευτικό του προσανατολισμό και για τον αναχρονισμό της πρωϊνής προσευχής στα σχολεία. Τελικά τι απέγινε και τι είδαμε; Ένα παιχνίδι φτηνής κομματικής σκοπιμότητας με επικοινωνιακά τεχνάσματα περί «αντιπερισπασμού της τριτομνημονιακής πολιτικής». Ας το περιδιαβούμε εν συντομία με τεχνική “αφήγησης”.

«Μια φορά και έναν καιρό» τα παραμύθια δεν είχαν πρίγκιπες και δράκους. Το παραμύθια γίνονταν πραγματικότητα αλλά ήταν μια παράξενη πραγματικότητα – άλλοι τη θεωρούσαν πραγματική πραγματικότητα και άλλη φαντασιακή. Οι ήρωες έλεγαν τις ίδιες λέξεις αλλά δεν τις χρησιμοποιούσαν με το ίδιο περιεχόμενο. Η εξουσία – υπάρχει παντού ακόμα και στα παραμύθια – άλλαζε και τις λέξεις, όταν δεν μπορούσε να αλλάξει τη σημασία τους. Κι έτσι δεν μπορούσαν να συνεννοηθούν οι άνθρωποι μεταξύ τους.

Υπήρχε λοιπόν μια ηγετική ομάδα που ρύθμιζε τους κανόνες λειτουργίας, αφού η γλώσσα δεν ήταν ικανή για να γίνονται οι δημόσιες αλλά και οι προσωπικές λειτουργίες. Και τι έκανε αυτή η ομάδα; Για να ικανοποιήσει κάθε πλευρά έβγαλε μια οδηγία του τύπου: να αποφασίζετε εσείς κάθε φορά και για κάθε ζήτημα που σας απασχολεί!

Αυτή η ομάδα ήταν διαφορετική από τις προηγούμενες ή μάλλον έτσι ήθελε να εμφανίζεται – γιατί έταξε «λαγούς και πετραχήλια» και υποσχέθηκε ότι θα ανατρέψει την κατάσταση που υπήρχε μέχρι τότε, και θα έλθει η δημοκρατία. Βέβαια στα παραμύθια είναι άγνωστη αυτή η έννοια, αλλά η ομάδα επέμενε ότι καλό είναι να αποφασίζει ο καθένας ό,τι θέλει αλλά να είναι αρχηγός αυτή… Κάπου εδώ τελειώνει η αφήγηση για τα παραδοσιακά παραμύθια και αρχίζει η ιστορία με τα παραμύθια μιας εξουσίας που δεν ήθελε να είναι εξουσία αλλά να είναι «ένα» με το λαό και να επινοεί τους δικούς της δράκους.

Το Υπουργείο Παιδείας, αφού έχει πει κάθε άποψη περί των προσευχών και των παρελάσεων στα σχολεία, φαίνεται να καταλήγει σε μια …βαθυστόχαστη και αριστεροφανή απόφαση. Προσπαθεί να εμφανιστεί ως αριστερό Υπουργείο, γιατί έχει σύνδρομο, αφού και η κυβέρνησή του καμώνεται ότι είναι αριστερή εφαρμόζοντας όμως πολιτική άκρως συντηρητική που σχεδόν σε τίποτα δεν διαφέρει από εκείνη της Ν.Δ. – πλην του εκλογικού νόμου και της πιο άγριας φορολογίας. Φαίνεται λοιπόν να ισορροπεί στην εξής απόφαση. Τα σχολεία να αποφασίζουν ό,τι αυτά θέλουν για το αν θα γίνονται οι προσευχές και οι σχολικές παρελάσεις. Και προσπαθεί να εμφανίζει αυτή τη θεώρηση ως στοιχείο δημοκρατικής και πλουραλιστικής κουλτούρας!

Η τελευταία του θεώρηση του αρμόδιου Υπουργού είναι ακόμα πιο …ευαίσθητη. «Δεν πρόκειται να αφήσουμε τους συλλόγους των διδασκόντων να διχάζονται… Εμείς θα την πάρουμε την ευθύνη. Η ευθύνη θα είναι: Δεν υποχρεώνουμε να γίνονται το πρωί προσευχές στα σχολεία. Αν, όμως, θελήσουν κάποιοι, αυτό είναι άλλη ιστορία. Δεν απαγορεύουμε». Προφανώς επί της ουσίας και πάλι δεν αλλάζει τίποτα. «Αδειανό κέλυφος» είναι η δήθεν προοδευτική πολιτική του. Οι συζητήσεις και οι αντιπαραθέσεις θα γίνουν, για ένα πρόβλημα που το επινόησε ο Υπουργός μας, για να αυτοθεωρηθεί προοδευτικός!

Ας δούμε όμως τι μπορεί να συμβεί σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο. Οι Σύλλογοι Διδασκόντων θα αρχίσουν να διαμορφώνουν τη λειτουργία του σχολείου με βάση τα ιδεολογικά και κοσμοθεωρητικά – προφανώς και πολιτικά / κομματικά – στοιχεία των εκπαιδευτικών. Στην περίπτωση που είναι θετική η απόφαση, είναι μάλλον προφανές ότι οι εκπαιδευτικοί που μειοψήφησαν – ανάλογα και με το κλίμα που θα έχει δημιουργηθεί – δεν θα είναι και …ένθερμοι υποστηρικτές της προσευχής ή της παρέλασης αλλά θα κινηθούν το πιο πιθανό σχετικά αδιάφορα, με ό,τι αυτό συνεπάγεται…

Ας δούμε και κάποιες σχετικά συμπληρωματικές όψεις του προβλήματός μας. Αυτή η επαμφοτερίζουσα στάση του Συλλόγου Διδασκόντων είναι εξίσου πιθανό να μεταφερθεί και στους μαθητές. Αλλά μήπως με αυτό τον τρόπο η προσευχή τελικά δεν έχει το πλαίσιο και τα χαρακτηριστικά προσευχής, ή μήπως θα κανοναρχούμε με κανόνες επιβολής ή μήπως θα αρχίσουν οι σχετικές συζητήσεις περί του πρακτέου και στις Μαθητικές Κοινότητες; Είναι αυτονόητο ότι σε αλλαγές της σύνθεσης του Συλλόγου Διδασκόντων – ακόμα και με μια οριακή αλλαγή- είναι ενδεχόμενο να αλλάζει η σχετική απόφαση από χρονιά σε χρονιά, με τελικό αποτέλεσμα μια εξέλιξη παρωδίας ως προς ένα ζήτημα που αφορά ένα παραδοσιακό στοιχείο του εκπαιδευτικού συστήματος.

Στα περισσότερα σχολικά κτίρια συλλειτουργούν στις περισσότερες περιπτώσεις δύο σχολεία, με πιο πιθανό το σχήμα «Γυμνάσιο – Λύκειο», και μπορεί να έχουμε δύο διαφορετικές αποφάσεις των αντίστοιχων Συλλόγων. Τότε θα μπαίνουν οι μαθητές του ενός σχολείου στις αίθουσες και μάλλον θα περιμένουν να τελειώσει η διαδικασία της προσευχής που θα κάνουν οι μαθητές του άλλου σχολείο. Σε οριακές περιπτώσεις και ανάλογα με το κοινωνικό περιβάλλον είναι ενδεχόμενο ο Σύλλογος των Γονέων και των Κηδεμόνων να έχει σοβαρές ενστάσεις στην απόφαση του Συλλόγου Διδασκόντων και έτσι να έχουμε καινούργια αγκάθια στη λειτουργία των σχολείων.

Τελικά, θα έχουμε μια πηγή μόνιμης σύγχυσης για ένα ζήτημα που είναι λυμένο, που δεν έχει τεθεί από κανέναν για να αλλάξει, που απλώς προσθέτει συζητήσεις επί μιας απόφασης κομματικής αυταρέσκειας, ότι κάτι αλλάζει στο σχολείο…