Μαθητές και εκπαιδευτικοί κάνουν τον κόσμο λίγο καλύτερο

Γίνονται ανάδοχοι παιδιού μέσω της ActionAid και μαθαίνουν να προσφέρουν, να ευαισθητοποιούνται

Υπάρχουν 400 σχολεία σε ολόκληρη την Ελλάδα, όπου μαθητές όλων των εκπαιδευτικών βαθμίδων, από το νηπιαγωγείο έως το Λύκειο, μαθαίνουν με έναν ξεχωριστό τρόπο τις έννοιες της προσφοράς, της αλληλεγγύης, της ισότητας. Πλάθουν κουλουράκια, φτιάχνουν αντικείμενα με τα ίδια τους τα χέρια, δημιουργούν κουμπαράδες, οργανώνουν μπαζάρ και άλλες δράσεις για να βοηθήσουν παιδιά, λιγότερο τυχερά από τα ίδια, που ζουν σε δύσκολες συνθήκες σε άγνωστες, μέχρι πρόσφατα για εκείνα, γωνιές του κόσμου.

Πρόκειται για σχολεία που έχουν αποφασίσει να ενταχθούν στο πρόγραμμα Αναδοχής Παιδιού της ActionAid, με πρωτοβουλία εκπαιδευτικών και συλλόγων γονέων που θέλησαν να δείξουν στα παιδιά τη δύναμη που έχουμε όλοι για να κάνουμε τον κόσμο μας λίγο καλύτερο. «Κάποιος που δεν μαθαίνει να προσφέρει, δεν γίνεται και ευτυχισμένος ο ίδιος», τονίζουν χαρακτηριστικά. Και τα ίδια παιδιά ενθουσιάζονται με την πρωτοβουλία, συμμετέχουν ενεργά και μαθαίνουν να γίνονται υπεύθυνα, να προσφέρουν, να ευαισθητοποιούνται.

Το πρόγραμμα Αναδοχής Παιδιού μπορεί να το αναλάβει μία τάξη ή ένα ολόκληρο σχολείο. Οι εκπαιδευτικοί και οι γονείς εφαρμόζουν διάφορους τρόπους για να συγκεντρώνεται το ποσό των 22 ευρώ το μήνα, το οποίο είναι καθοριστικό όχι μόνο για τη ζωή ενός παιδιού σε μια φτωχή χώρα στον αναπτυσσόμενο κόσμο, αλλά και ολόκληρη την κοινότητα του παιδιού που στηρίζουν, όπως αναφέρει η ανθρωπιστική οργάνωση. Η τάξη ή το σχολείο υποστηρίζουν το παιδί που συμμετέχει στο πρόγραμμα της ActionAid, αλλά και την οικογένειά του και ολόκληρη την κοινότητα όπου ζουν, ώστε να επιτευχθούν μόνιμες βελτιώσεις στην ποιότητα της ζωής τους.

Οι τάξεις και τα σχολεία που συμμετέχουν στο πρόγραμμα Αναδοχής Παιδιού, λαμβάνουν φωτογραφίες, ζωγραφιές και γράμματά του παιδιού που στηρίζουν κι έτσι γνωρίζουν καλύτερα τον μακρινό τους φίλο και την πραγματικότητα της χώρας του νέου τους «συμμαθητή». Λαμβάνουν, επίσης, τακτικές ενημερώσεις για το πώς αλλάζει η κοινότητα που στηρίζουν, όπου βρίσκουν ιστορίες ανθρώπων που περιγράφουν πώς βελτιώνεται η ζωή τους. Πέρα από αυτά τα υλικά, που λαμβάνουν ούτως ή άλλως όλοι οι Ανάδοχοι, οι τάξεις λαμβάνουν επιπλέον υλικό που φτιάχτηκε ειδικά για αυτούς από τον εκπαιδευτικό τομέα της ActionAid: το εκπαιδευτικό κουτί Αναδοχής. Πρόκειται για ένα εκπαιδευτικό εργαλείο που περιλαμβάνει δραστηριότητες, φωτογραφίες που δείχνουν πώς είναι τα σπίτια και τα σχολεία σε χώρες μακρινές, ένα επιτραπέζιο παιχνίδι, με το οποίο τα παιδιά μπορούν να ταξιδέψουν τον κόσμο και να μάθουν δημιουργικά γι αυτόν καθώς και το πιστοποιητικό Αναδοχής.

Το newsbeast.gr συνομίλησε με εκπαιδευτικούς από σχολεία διαφόρων βαθμίδων σε διάφορες περιοχές της χώρας, που έχουν αποφασίσει να στηρίξουν το πρόγραμμα Αναδοχής Παιδιού της ActionAid. Οι δράσεις που εφαρμόζονται στην τάξη, οι αντιδράσεις των μαθητών, οι πρωτοβουλίες που αναλαμβάνουν, πώς συνδέονται με το παιδί που στηρίζουν και πώς αυτό τα βοηθά να γίνονται καλύτεροι άνθρωποι…

Υπεύθυνοι και ενεργοί πολίτες από το νηπιαγωγείο

Το 14ο νηπιαγωγείο Μυτιλήνης έμαθε για το πρόγραμμα της ActionAid πριν από περίπου έξι χρόνια. Τέσσερις νηπιαγωγοί (Νατάσα Μακράκη, Ειρήνη Καραμπάση, Ειρήνη Δεληγεωργίου, Άννα Τσουκαλά) θέλησαν να περάσουν στα παιδιά κάποια μηνύματα, που θα τα βοηθούσαν και στην υπόλοιπη ζωής τους, να γίνουν υπεύθυνοι και ενεργοί πολίτες.

Οι συνάδελφοι του σχολείου το συζήτησαν μεταξύ τους και την τότε προϊσταμένη του σχολείου και, πριν ειπωθεί στα παιδιά, το συζητήσαν και με τους γονείς για να έχουν την έγκρισή τους, όπως αναφέρουν στο newsbeast.gr. «Δεν το παρουσιάσαμε εξαρχής στα παιδιά, απλώς ξεκινήσαμε ένα μικρό πρόγραμμα για το πώς ζουν τα παιδιά, αν ζουν όλοι το ίδιο, ανάλογα με τις ανισότητες και αρχίσαμε να τους δείχνουμε φωτογραφίες, υλικό από το διαδίκτυο και κάποια βίντεο επιλεγμένα από την ActionAid».

«Τα παιδιά μπήκαν στον προβληματισμό, είδαν ότι τα άλλα παιδιά δεν είχαν τα αυτονόητα, απλοί προβληματισμοί ότι δεν πάνε όλοι σχολείο, ότι δεν έχουν όλοι σούπερ μάρκετ για να ψωνίσουν. Μπήκαν λοιπόν στη διαδικασία του τι μπορούμε να κάνουμε και κάπως έτσι τους προτείναμε κάποιες λύσεις, ανάμεσα σε αυτές και να μαζεύουμε εμείς πολύ λίγα λεφτά. Για παράδειγμα, τα 22 ευρώ που μαζεύουμε τον μήνα δεν έρχονται όλα μαζί στο σχολείο: κάθε παιδί φέρνει κάθε μέρα πέντε λεπτά. Αυτό το ελάχιστο, με το οποίο δεν θα πάρουμε εμείς ούτε τσίχλα πλέον, αν μαζευτεί από όλα τα παιδιά να γίνει ένα σημαντικό ποσό και να βοηθήσει κάποιο άλλο παιδί που δεν έχει πράγματα που εμείς έχουμε».

Τα παιδιά ήταν πολύ θετικά και είναι και πολύ ενεργά, σημειώνουν οι νηπιαγωγοί. «Πολλές φορές προτείνουν πράγματα που δεν τα σκέφτεσαι. Κατά κάποιο τρόπο ανακουφίστηκαν με τη λύση που τους προτείναμε. Τα πιο πολλά έρχονται και με πορτοφολάκι με τα ψιλά και το ανοίγουν κάθε μέρα. Έχουμε και μια συγκεκριμένη ώρα της ημέρας να το υπενθυμίζουμε στα παιδιά όταν το ξεχνάνε γιατί στεναχωριούνται όταν πάνε σπίτι».

Ο κουμπαράς έχει τοποθετηθεί σε μια γωνία της αίθουσας και σε μια κόλλα χαρτί υπάρχουν γραμμένες οι ημέρες τις εβδομάδας. Το παιδί που ρίχνει τα χρήματα, γράφει το όνομά του. «Αυτό γίνεται και για εξάσκηση της γραφής αλλά και για να παρακινείται το ένα με το άλλο. Τώρα πλέον γίνεται αυτόματα, αναλαμβάνουν τα ίδια τα παιδιά να το υπενθυμίζουν σε αυτούς που ξεχνούν και ανατροφοδοτείται πλέον αναμεταξύ τους η δράση. Τα παιδιά νιώθουν υπεύθυνα ότι από αυτά εξαρτάται ένα άλλο παιδί της ίδιας ηλικίας με αυτά. Μαθαίνουν να προσφέρουν, ευαισθητοποιούνται, γίνονται ενεργοί πολίτες», εξηγούν.

Η Μυτιλήνη βιώνει πολύ έντονα το μεταναστευτικό – προσφυγικό ζήτημα, το οποίο αποτελεί καθημερινή εικόνα για τα παιδιά. Οι εκπαιδευτικοί προσπαθούν να περνούν και αυτό μέσα από τις δράσεις τους. Όπως αναφέρουν, «η προσφορά έχει για μας δύο όψεις: είναι και το προσφέρω και το ότι πρέπει να αποδέχομαι την προσφορά, γιατί σαν κοινωνία απομονωνόμασταν σιγά σιγά, γιατί όχι μόνο δεν προσφέραμε αλλά και δεν δεχόμασταν. Κάποιος που δεν μαθαίνει να προσφέρει, δεν γίνεται και ευτυχισμένος ο ίδιος».

Πέρα από τη συγκέντρωση των χρημάτων, από πέρυσι το σχολείο ξεκίνησε και κάνει μια σειρά από άλλες δραστηριότητες. Τα παιδιά φτιάχνουν κουλουράκια στο σχολείο, τα οποία στη συνέχεια τα τοποθετούν σε σακουλάκια και τα πωλούν στους γονείς για μισό ευρώ. Όταν παίρνουν τα γράμματα από το παιδί που στηρίζουν, τα παιδιά ενθουσιάζονται και φτιάχνουν και αυτά τις ζωγραφιές τους. Στο σχολείο γίνονται και διάφορες άλλες εκπαιδευτικές δραστηριότητες της ActionAid, για να βλέπουν τα παιδιά τι γίνεται στον κόσμο. «Τις χρησιμοποιούμε και ως αφορμή για να κάνομε μαθηματικά, γεωγραφία…».

Υπάρχουν μάλιστα παιδιά που προτείνουν να συγκεντρωθούν περισσότερα χρήματα για να ταξιδέψει το παιδί που στηρίζουν από τη Ζάμπια στην Ελλάδα και να το γνωρίσουν. «Το παιδί αυτό είναι ενεργό μέλος της τάξης μας είναι σαν να είναι μαζί μας», σημειώνουν οι νηπιαγωγοί, τονίζοντας πως «πρέπει όλοι μας να μάθουμε να προσφέρουμε, αλλά επειδή τα παιδιά αυτά έχουν και το πλεονέκτημα ότι είναι 4 με 5 ετών, ηλικίες δηλαδή εύπλαστες και μπορούν να μάθουν να γίνουν υπεύθυνοι και ενεργοί πολίτες, να ενδιαφέρονται, να ευαισθητοποιούνται στον πόνο του άλλου».

«Προσπαθούμε όλοι να γινόμαστε καλύτεροι άνθρωποι. Μέσα από αυτή τη διαδικασία και τα παιδιά θα ευαισθητοποιήσουμε και εμείς γινόμαστε καλύτεροι άνθρωποι. Όλοι βγαίνουμε κερδισμένοι από τέτοιες δράσεις», επισημαίνουν.

Ένα «αδερφάκι» από τη Ρουάντα

Το 2ο Δημοτικό Αχαρνών είναι ένα από τα εκατοντάδες σχολεία που συμμετέχουν στο πρόγραμμα της ActionAid. «Με ενδιέφερε το θέμα ανθρώπινα δικαιώματα και το έφερνα συχνά στην τάξη μέσα από δράσεις και μαθήματα και έτσι θεώρησα ότι θα ήταν μια καλή ευκαιρία για να φέρω μια πραγματική εικόνα στα παιδιά του τι συμβαίνει σε κάποιες γωνιές της Γης», εξηγεί στο newsbeast.gr η κ. Έλενα Καραγιάννη, δασκάλα εικαστικών, η οποία σε συνεργασία με συναδέλφους της και τη διευθύντρια του σχολείου, Γαρυφαλλιά Οικονόμου, αποφάσισαν να στηρίξουν το πρόγραμμα Αναδοχής Παιδιού.

Σύμφωνα με την κ. Καραγιάννη, τα παιδιά υποδέχτηκαν την πρωτοβουλία με πολύ μεγάλο ενθουσιασμό, με συγκίνηση. «Κάποιες φορές, αισθάνονται κατά κάποιο τρόπο μια αδελφοποίηση με τα παιδί αυτό που υποστηρίζουμε στη Ρουάντα, το θεωρούν φίλο, αδερφάκι, αναφέρονται σε αυτό με το μικρό του όνομα, θεωρούν ότι είναι μέρος της σχολικής τους καθημερινότητας».

«Τα παιδιά συνειδητοποίησαν με έναν πρακτικό τρόπο το τι συμβαίνει, πώς ζουν άλλα παιδιά στον κόσμο, ποιες είναι οι συνθήκες της παιδικής τους ηλικίας, που δεν έχουν καμία σχέση με αυτό που βιώνουμε εμείς εδώ και τα ευαισθητοποιεί να κάνουν μικρές δράσεις που θα βοηθήσουν αυτό το παιδί, να γίνουν λίγο πιο υπεύθυνα και να γνωρίσουν τι συμβαίνει στον κόσμο. Κάποια παιδιά είχαν κάποια ιδέα για αυτή την πραγματικότητα, είχαν πιο ειλικρινή και πιο ολοκληρωμένη ενημέρωση. Και τα σχολικά βιβλία μικρές αναφορές κάνουν, κάποιες φορές με πολύ τυπικό τρόπο».

Οι εκπαιδευτικοί μαζί με τους μικρούς μαθητές έκαναν πολλά πρότζεκτ για το θέμα, είδαν βίντεο για το πώς ζουν τα παιδιά εκεί, μίλησαν για τη διατροφή τους, για το σχολείο τους, για το ότι εργάζονται πολλές ώρες πολλά από αυτά. «Και ήταν μεγάλη έκπληξη για τα περισσότερα παιδιά», επισημαίνει η κ. Καραγιάννη.

Όταν φτάνουν τα νέα του παιδιού, ο ενθουσιασμός είναι μεγάλος. Οι μαθητές φτιάχνουν ομάδες και κάθονται μαζί για να φτιάξουν ζωγραφιές. «Είναι ένα κομμάτι της καθημερινότητας του σχολείου που την περιμένουν με μεγάλη ανυπομονησία κάθε φορά».

Η κ. Καραγιάννη, όπως σημειώνει, σαν δασκάλα εικαστικής αγωγής «έχω πολλές ευκαιρίες μέσα από αναφορά στην κουλτούρα, τα αντικείμενα που φτιάχνουν με τα χέρια τους. Πάνω σε αυτό εργάζονται και άλλοι δάσκαλοι, για παράδειγμα τα γράμματα τα απαντούν τα παιδιά με τους δασκάλους των Αγγλικών, κάνοντας παράλληλα και πρακτική πάνω στο μάθημα. Εμείς οι εικαστικοί μπορούμε να χρησιμοποιούμε και βίντεο. Πέρυσι είχε ενταχθεί στο πρόγραμμα, όπου αφιερώναμε μία ώρα την εβδομάδα και μιλούσαμε για την ιστορία της Αφρικής, τους σκλάβους, για τις γενοκτονίες, ειδικά στη Ρουάντα, όπου έχω κάνει και ένα ταξίδι με ένα πρόγραμμα της ActionAid. Μελετήσαμε αρκετά την ιστορία της Αφρικής και είδαμε και το παρόν και το παρελθόν της».

Το 2ο Δημοτικό Αχαρνών συγκεντρώνει συνήθως τα χρήματα για τη στήριξη της αναδοχής παιδιού της ActionAid μέσα από μπαζάρ με αντικείμενα που φτιάχνουν τα παιδιά. «Φτιάχνουμε χρηστικά αντικείμενα από ανακυκλώσιμα υλικά και τα πουλάμε σε επισκέπτες του σχολείου και από εκεί βγάζουμε τα χρήματα που στέλνουμε στο παιδάκι στη Ρουάντα».

Λειτουργώντας ως πολίτες του κόσμου

Στο 1ο Γυμνάσιο Ωραιοκάστρου, το πρόγραμμα της ActionAid ξεκίνησε το 2004 με 11 αναδοχές παιδιών. Οι υπεύθυνοι του προγράμματος (Ευγενία Μπάτζιου, Περσεφόνη Λιάπη και Χρήστος Ξανθός) είχαν την πεποίθηση ότι μέσω του προγράμματος αυτού «εκπληρώνεται ένας από τους βασικούς στόχους του σύγχρονου σχολείου που είναι η δημιουργία ευαισθητοποιημένων και ενεργών πολιτών και η συνειδητοποίηση ότι είμαστε πολίτες ενός ευρύτερου κοινωνικού συνόλου με ιδιαιτερότητες και διαφορετικές ανάγκες».

Η μεγάλη πλειοψηφία των μαθητών αγκάλιασε το πρόγραμμα και συμμετέχει με ενθουσιασμό στις σχετικές δράσεις, σύμφωνα με τους καθηγητές. Λειτουργώντας ως πολίτες του κόσμου μέσα στη μικρή κοινότητα της τάξης τους, οι μαθητές προσπαθούν να αντιληφθούν το μέγεθος των προβλημάτων στις χώρες των Αναδοχών και συμμετέχουν στην προσπάθεια για βελτίωση των συνθηκών ζωής παγκοσμίως με τις παρεμβάσεις της ActionAid. Έτσι ενισχύονται οι αξίες της αλληλεγγύης, της δικαιοσύνης και της ανθρωπιάς που γίνονται τρόπος ζωής. Η συγκινητική συμμετοχή τους στη συγκέντρωση ειδών πρώτης ανάγκης για τα παιδιά των προσφύγων και το φιλανθρωπικό μπαζάρ είναι μόνο μερικά παραδείγματα που το αποδεικνύουν.

Όταν λαμβάνουν φωτογραφίες, ζωγραφιές και γράμματά του παιδιού που στηρίζουν οι μαθητές «δείχνουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον και πολλές φορές συγκινούνται διαπιστώνοντας ότι ακόμα και οι βασικότερες ανάγκες των παιδιών όπως η πρόσβαση σε καθαρό νερό, η εκπαίδευση, τα εμβόλια κ.α. δεν είναι δεδομένες. Με την αλληλογραφία δημιουργείται ένας συναισθηματικός δεσμός μεταξύ τους και παρακολουθούν την εξέλιξη του παιδιού για όσο διάστημα διαρκεί η παρέμβαση της ActionAid στην κοινότητά του».

Πώς όμως εφαρμόζεται στην πράξη το πρόγραμμα στην τάξη; «Στην έναρξη της σχολικής χρονιάς οι μαθητές κάθε Τμήματος ενημερώνονται για το πρόγραμμα με προβολή σχετικού υλικού (βίντεο, φωτογραφίες) και συζήτηση. Ανά τάξη συγκεντρώνεται το ποσό που ορίζει η ActionAid για την αναδοχή και κατατίθεται στον αντίστοιχο τραπεζικό λογαριασμό από τους υπεύθυνους καθηγητές. Το ποσό αυτό αναλογεί σε 22 ευρώ το μήνα για κάθε αναδοχή και κάθε μαθητής συνεισφέρει ανάλογα με τις δυνατότητές του. Συμπληρωματικά στο σχολείο οργανώνεται χριστουγεννιάτικο μπαζάρ και λαχειοφόρος αγορά για την ενίσχυση των αναδοχών. Κάθε τάξη επίσης επικοινωνεί με επιστολές με το παιδί, στο οποίο είναι ανάδοχος και μοιράζεται μαζί του τις σκέψεις τους και ενημερώνεται για τη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσής του. Οι μαθητές λαμβάνουν εκπαιδευτικό υλικό από τον εκπαιδευτικό τομέα της ΑctionΑid (εκπαιδευτικό κουτί αναδοχής που περιλαμβάνει επιτραπέζια παιχνίδια κ.α.) και συμμετέχουν σε μαζικές δράσεις, όπως η δράση «όχι στην πείνα» η παγκόσμια εβδομάδα δράσης για την εκπαίδευση κάθε χρόνο.

Το σχολείο μας συγκεκριμένα μεταξύ άλλων οργάνωσε πορείες με πλακάτ στην πόλη μας, παρουσίασε θεατρικό δρώμενο στο χώρο του Δημαρχείου, ενώ ομάδα μαθητών κρέμασε εκατοντάδες CD με μηνύματα στην πλατεία της πόλης, απέδωσε ψήφισμα στο Δήμαρχο και δημιούργησε ανθρώπινη αλυσίδα. Τον συντονισμό όλων των δράσεων έχουν οι υπεύθυνοι καθηγητές».