Κύριε υπουργέ πες αλεύρι, μία πρόταση σε γυρεύει (Μέρος 5ο)
Ωρολόγια προγράμματα σχολείων – Προγράμματα σπουδών – Αναπλήρωση μαθημάτων – Εφημερίες – Πράσινα σχολεία – Αξιολόγηση
Του Γιώργου Βαρδακώστα
5ο (προτελευταίο) «επεισόδιο» των προτάσεων για την Παιδεία. Το όνομά μου δεν είναι Τριανταφυλλίδης και το παρόν κείμενο είναι απλά μια σειρά από σκέψεις-προτάσεις στα πλαίσια του Εθνικού Διαλόγου για την Παιδεία. Δεν πρόκειται για τις απόλυτα σωστές προτάσεις, γι’ αυτό και δεν είναι υποχρεωτικό να συμφωνήσεις μ’ αυτά, που θα διαβάσεις. Αν κάτι σου φαίνεται λάθος, μπορείς να κάνεις τη δική σου καλύτερη πρόταση, την οποία θα στηρίξω με πάθος. Πάντως πριν επιδοκιμάσεις ή αποδοκιμάσεις, σιγουρέψου ότι έχεις καταλάβει σωστά. Ακόμα κι αν αναφέρονται παραδείγματα κακών πρακτικών, αυτό δε σημαίνει ότι, αφορούν όλους. Ίσα ίσα οι λίγοι δημιουργούν το πρόβλημα, με αποτέλεσμα να τους παίρνει όλους η μπάλα.
14) Ωρολόγια προγράμματα σχολείων – Προγράμματα σπουδών
Πρέπει να μειωθεί ο συνολικός αριθμός των διδασκομένων μαθημάτων ανά τάξη, να αυξηθούν οι ώρες διδασκαλίας ανά μάθημα, χωρίς όμως να αυξηθεί η διδακτέα ύλη. Τα μονόωρα και τα δίωρα μαθήματα πρέπει να καταργηθούν. Επίσης πρέπει να καταργηθούν τα 7ωρα, που επιβαρύνουν εξαιρετικά τους μαθητές. Όχι παραπάνω από 5 ή 6 ώρες ημερησίως. Πρέπει να αυξηθεί κατά 5 τουλάχιστον λεπτά η διάρκεια της 1ης ώρας και να αυξηθεί η διάρκεια των διαλειμμάτων. Καμία διδακτική ώρα δεν πρέπει να διαρκεί λιγότερο από 45 λεπτά.
Οι μαθητές ξενυχτούν τα βράδια και έτσι το πρωί αργούν να προσέλθουν στο σχολείο, είναι κουρασμένοι και δεν μπορούν να αποδώσουν. Γι αυτό η έναρξη της 1ης ώρας θα πρέπει να γίνεται πιο αργά, τουλάχιστον κατά μισή ώρα. Στα μισά του προγράμματος θα πρέπει να γίνεται ένα μεγάλο διάλειμμα 30 με 40 λεπτά, ώστε οι μαθητές να ξεκουράζονται, να τρώνε και να μπορούν να παρακολουθούν με όρεξη και τα μαθήματα των τελευταίων ωρών. Στα προαύλια των σχολείων μπορούν να δημιουργηθούν (λυόμενα-προκατ) κυλικεία-εντευκτήρια, όπου θα μπορούν να συγκεντρώνονται οι μαθητές, όταν έχουν ελεύθερο χρόνο.
Η μείωση των ωρών του ωρολογίου προγράμματος μπορεί να εξοικονομήσει διδακτικό προσωπικό και να μη χρειαστούν προσλήψεις τα επόμενα χρόνια. Ταυτόχρονα όμως για να μην υπάρχουν πλεονάζοντες, που κινδυνεύουν να χάσουν τη δουλειά τους, θα πρέπει κάποια μαθήματα να μετατραπούν σε μαθήματα επιλογής, που ο μαθητής θα μπορεί να επιλέξει σε οποιαδήποτε από τις τρεις τάξεις του Γυμνασίου η του Λυκείου. Ο σχηματισμός τμημάτων για αυτά τα μαθήματα επιλογής θα μπορεί να γίνει ακόμη και με λίγους μαθητές (4-5). Σε σχολεία, όπου υπάρχει πρόβλημα με τις αίθουσες, θα μπορούσε να τροποποιηθεί το ωρολόγιο πρόγραμμα του σχολείου, ώστε να μην ξεκινούν όλα τα τμήματα ταυτόχρονα, ούτε και να τελειώνουν ταυτόχρονα.
15) Αναπλήρωση μαθημάτων – Φύλαξη παιδιών
– Ποιο είναι το πιο ωραίο μάθημα γιε μου;
– Το κενό μπαμπά.
Ας ξεχάσουμε για λίγο την παραπάνω απάντηση και ας σκεφτούμε λογικά. Ας υποθέσουμε ότι, απουσιάζει ο μαθηματικός. Για να μην κάνουν κενό οι μαθητές και περιφέρονται εκτός αίθουσας παρενοχλώντας τους υπόλοιπους και διατρέχοντας κίνδυνο ατυχήματος, ο Διευθυντής στέλνει έναν φιλόλογο (με συμπληρωμένο ωράριο), που συμβαίνει όμως εκείνη την ώρα να έχει κενό, για να αναπληρώσει τον απόντα. Με αυτόν τον τρόπο παραβιάζεται το διδακτικό ωράριο του εκπαιδευτικού, που εξαναγκάζεται σε υπερωριακή εργασία, χωρίς να το επιθυμεί και χωρίς να την πληρώνεται.
Πρόκειται όμως για πραγματική αναπλήρωση; Ούτε ένας ηλίθιος δεν το πιστεύει. Σχεδόν κανένας εκπαιδευτικός δεν μπορεί να μπει ξαφνικά να διδάξει σ’ ένα τμήμα, που πιθανώς δε γνωρίζει κιόλας, χωρίς να είναι από πριν προετοιμασμένος και χωρίς οι ίδιοι μαθητές να το γνωρίζουν, ώστε να έχουν φέρει βιβλία και τετράδια. Ακόμα και της ίδιας ή παρεμφερούς ειδικότητας να είναι ο «αναπληρωτής» και πάλι η αναπλήρωση είναι πρακτικά αδύνατη. Καταλήγει να είναι μια ώρα μαρτύριο, τόσο για τον εκπαιδευτικό, που κάνει baby sitting, προσπαθώντας να κρατήσει τους μαθητές μέσα στην τάξη, χωρίς να κάνουν πολλή φασαρία, όσο και για τους μαθητές, που βασανίζονται χωρίς να καταλαβαίνουν το λόγο.
Μαθητές, που έχουν κενό, επειδή λείπει ο διδάσκων ή επειδή έχουν απαλλαγή από το μάθημα ή επειδή έχουν απομακρυνθεί με ωριαία αποβολή, μπορούν να απασχολούνται στο γυμναστήριο ή σε άλλο χώρο του σχολείου υπό την επίβλεψη π.χ. του σχολικού φύλακα ή να παρακολουθούν κάποια άλλη εκπαιδευτική δραστηριότητα π.χ. μία ταινία ή να απασχολούνται στη βιβλιοθήκη του σχολείου υπό την επίβλεψη του υπεύθυνου βιβλιοθήκης.
Σε καμία περίπτωση η απουσία ενός εκπαιδευτικού από το σχολείο δεν θα πρέπει να σημαίνει τιμωρία για τους υπόλοιπους εκπαιδευτικούς και για τους μαθητές των τμημάτων στα οποία διδάσκει. Εννοείται ότι, αναπλήρωση της τελευταίας (7ης) διδακτικής ώρας είναι ό,τι πιο παρανοϊκό μπορεί να σκεφτεί κανείς.
Η ευθύνη (όσον αφορά την ασφάλεια) της πρόωρης αποχώρησης ενός μαθητή από το σχολείο, είτε λόγω απουσίας εκπαιδευτικού, είτε λόγω εκδρομής, είτε για οποιοδήποτε άλλο λόγο θα πρέπει να βαρύνει αποκλειστικά τον κηδεμόνα, ο οποίος στην αρχή της σχολικής χρονιάς θα πρέπει να υπογράφει σχετικό έντυπο, όπου θα δηλώνει ότι, το παιδί του είναι σε θέση να προσέρχεται και να αποχωρεί μόνο του από το σχολείο.
16) Εφημερίες
Ό,τι πιο επικίνδυνο και παράλογο για έναν εκπαιδευτικό. Εξηγώ. Έχω εφημερία στην άλλη άκρη του σχολείου. Χτυπάει το κουδούνι. Πρέπει να υπογράψω στο απουσιολόγιο, να συμπληρώσω το βιβλίο ύλης, να βγάλω τους μαθητές από την τάξη και να τρέξω. Ακόμα κι αν κινηθώ με την ταχύτητα του ήχου, αποκλείεται να είμαι στη θέση μου πριν εμφανιστούν οι πρώτοι μαθητές. Έστω ότι, ένας μαθητής σπρώχνει (για πλάκα) έναν άλλο μαθητή, ο οποίος πέφτει κάτω και χτυπάει. Αν είμαι παρών, απαλλάσσομαι από την ευθύνη! Πώς θα μπορούσα άλλωστε να το προβλέψω και να το αποτρέψω. Αν όμως είμαι απών, επειδή δεν πρόλαβα να διακτινιστώ, τότε έχω ευθύνη!
Ας πούμε όμως ότι, είμαι τυχερός και δεν έχει συμβεί τίποτα στη διάρκεια του διαλείμματος. Χτυπάει το κουδούνι για μέσα. Ένας μαθητής σκοντάφτει (ή τον σπρώχνουν) και πέφτει πάνω σ’ ένα τζάμι το οποίο σπάει και τον τραυματίζει. Έχω ευθύνη; Πότε τελειώνει η εφημερία μου; Αν έχει τελειώσει η εφημερία μου ποιος έχει ευθύνη; Ο εκπαιδευτικός, που πρόκειται να μπει στο τμήμα του μαθητή;
Όλα αυτά δεν έχουν λογική. Ναι, η επιτήρηση των μαθητών πρέπει να γίνεται, γιατί μερικές φορές μπορεί να αποτραπούν επικίνδυνες καταστάσεις, αλλά την ευθύνη για τη συμπεριφορά του μαθητή στο σχολείο, πρέπει να φέρει ο κηδεμόνας, ο οποίος έχει υποχρέωση να έχει διδάξει τους στοιχειώδεις κανόνες στο παιδί του. Κάτι αντίστοιχο ισχύει σε χώρες, που θεωρούνται προηγμένες (π.χ. Σουηδία).
17) Φωτοβολταϊκά – Γεωθερμία
Σχεδόν όλα τα σχολεία έχουν στέγη, νότιο προσανατολισμό και ηλιοφάνεια πολλές μέρες το χρόνο, ενώ είναι ήδη συνδεδεμένα με το δίκτυο της ΔΕΗ, γεγονός, που θα μπορούσε να αξιοποιηθεί για παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας με τοποθέτηση φωτοβολταϊκών στοιχείων στις στέγες.
Ειδικά αν η ΔΕΗ παραμείνει κρατική, τα έσοδα από την πώληση του ρεύματος θα μπορούσαν να βοηθήσουν, ώστε να μειωθεί το ειδικό τέλος για τις ανανεώσιμές πηγές ενέργειας, που επιβαρύνει κάθε λογαριασμό ρεύματος.
Όλα τα σχολεία έχουν αυλές, δηλαδή διαθέσιμο χώρο, που θα μπορούσε να αξιοποιηθεί για παραγωγή ενέργειας με τη γεωθερμία. Έτσι θα έχουμε ενεργειακά αυτόνομα σχολεία με εξασφαλισμένη τη θέρμανση και την ψύξη και χωρίς να κοστίζει ούτε ένα ευρώ στο ελληνικό δημόσιο.
Και όλα αυτά πιθανώς θα μπορούσαν να ενταχθούν και σε κάποιο ΕΣΠΑ. Το μέρος της χρηματοδότησης, που αντιστοιχεί στο ελληνικό δημόσιο θα μπορούσε να καλυφθεί με δανεισμό. Η αποπληρωμή των δόσεων θα μπορούσε να γίνει από τα έσοδα, που θα προέκυπταν από την πώληση του παραγόμενου ρεύματος στη ΔΕΗ, αλλά και από τον κρατικό προϋπολογισμό, αφού θα μπορούσαν να εξοικονομηθούν τεράστια ποσά, που αυτή τη στιγμή δαπανώνται για αγορά πετρελαίου θέρμανσης. Προκύπτει έτσι μεγάλο δημοσιονομικό όφελος, που επηρεάζει και το έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών και θα μπορούσε να βοηθήσει στη μείωση του ειδικού φόρου κατανάλωσης στα καύσιμα.
Επίσης θα πρέπει να αναφερθεί και το τεράστιο όφελος για το περιβάλλον και τη δημόσια υγεία με τη σημαντική μείωση των εκπομπών CO2 και άλλων ρύπων, αλλά και το εκπαιδευτικό όφελος, αφού το σχολείο διδάσκει με το παράδειγμά του στους σημερινούς μαθητές και αυριανούς πολίτες το σεβασμό στο περιβάλλον και την αξιοποίηση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.
18) Αξιολόγηση εκπαιδευτικού έργου και εκπαιδευτικών
Η αξιολόγηση των εκπαιδευτικών, όπως είχε αναγγελθεί είχε σαφώς τιμωρητικό και εκφοβιστικό χαρακτήρα, γι’ αυτό και καταδικάστηκε από το σύνολο της εκπαιδευτικής κοινότητας. Ωστόσο η αξιολόγηση των εκπαιδευτικών είναι απαραίτητη για πολλούς λόγους.
Υπάρχει ένας σημαντικός αριθμός εκπαιδευτικών, που είναι ακατάλληλοι για την τάξη. Κάποιοι για λόγους υγείας, άλλοι για ψυχολογικούς λόγους, ενώ και κάποιοι άλλοι είναι ανεπαρκείς στο γνωστικό αντικείμενο ή απλά δεν τα καταφέρνουν στην επαφή με τους μαθητές. Εντούτοις οι περισσότεροι από αυτούς μπορούν να προσφέρουν διοικητικό έργο και οι περισσότεροι το επιθυμούν κιόλας.
Υπάρχει επίσης ένας αριθμός εκπαιδευτικών, που ενώ έχουν τις ικανότητες να προσφέρουν εκπαιδευτικό έργο, απλά τεμπελιάζουν σε μικρό ή μεγάλο βαθμό. Οι εκπαιδευτικοί αυτοί, αν και είναι μειοψηφία, εντούτοις ντροπιάζουν όλο τον κλάδο.
Γενικότερα όμως οι περισσότεροι εκπαιδευτικοί έχουν αδυναμίες στη διδασκαλία τους, τις οποίες είτε δε γνωρίζουν πώς να διορθώσουν είτε αγνοούν κιόλας την ύπαρξή τους. Αδυναμίες, που θα μπορούσαν εύκολα να διορθωθούν, διευκολύνοντας τον ίδιο τον εκπαιδευτικό στο λειτούργημά του. Πολύ μεγαλύτερο θα ήταν το όφελος για τους ίδιους τους μαθητές.
Σε κάποιες από τις παραπάνω περιπτώσεις η κατάσταση είναι αναστρέψιμη και μπορεί να διορθωθεί με τη διαδικασία της επιμόρφωσης ή ακόμα και με απλές συστάσεις προς τους «τεμπέληδες» εκπαιδευτικούς.
Μεγάλος αριθμός εκπαιδευτικών αντέδρασε στην αξιολόγηση, όπως αυτή είχε ανακοινωθεί, ωστόσο όμως η συντριπτική πλειοψηφία των εκπαιδευτικών δεν είναι αρνητικοί στην αξιολόγηση, οι περισσότεροι μάλιστα την επιθυμούν κιόλας, αρκεί να γίνει με δίκαιο και αξιοκρατικό τρόπο και χωρίς να προκαλεί φόβο.
Για όλους τους παραπάνω λόγους είναι απαραίτητη αντικειμενική αξιολόγηση όλων των βαθμίδων της Εκπαίδευσης και των Εκπαιδευτικών από ενιαία ανεξάρτητη Αρχή. Η Αρχή μπορεί να αποτελείται από εκπαιδευτικούς, που θα επιλεγούν με απολύτως αντικειμενικό και αδιάβλητο τρόπο, (π.χ. διαγωνισμό τύπου ΑΣΕΠ) με θητεία τετραετή. Στη διάρκεια της θητείας τους τα μέλη αυτού του φορέα δεν θα μπορούν να διεκδικήσουν καμία άλλη θέσης ευθύνης και δεν θα μπορούν να επιλεγούν ως στελέχη της εκπαίδευσης, ώστε να μην υπάρχει ασυμβίβαστο μεταξύ κριτή και κρινόμενου.
Η αξιολόγηση θα πρέπει να γίνεται με διαφανή και αντικειμενικά κριτήρια, τα οποία θα συναποφασιστούν. Ενδεικτικά όμως θα μπορούσαμε να αναφέρουμε μερικά τέτοια κριτήρια: τίτλοι σπουδών (πτυχίο, μεταπτυχιακό, διδακτορικό), γνώση ξένων γλωσσών, χειρισμός Η/Υ, προϋπηρεσία σε διοικητικές θέσεις (εντός ή εκτός δημοσίου), κοινωνική προσφορά, κ.λ.π.
Ρόλο στη διαδικασία της αξιολόγησης των εκπαιδευτικών θα μπορούσαν να έχουν (υπό προϋποθέσεις) οι Διευθυντές και οι Υποδιευθυντές των σχολείων, ο σύλλογος διδασκόντων, στον οποίο ανήκει ο εκπαιδευτικός, οι γονείς και οι μαθητές, που συσχετίζονται με τον εκπαιδευτικό, κ.λ.π. με τη συμπλήρωση (ανώνυμα) ειδικών ερωτηματολογίων.
Ο ρόλος του σχολικού συμβούλου στην αξιολόγηση αμφισβητείται έντονα στην παρούσα κατάσταση, αφού γενικά δεν έρχεται σε επαφή με τον εκπαιδευτικό σε τακτική βάση. Όμως αν αυξηθεί ο αριθμός των σχολικών συμβούλων, έτσι ώστε η επαφή τους με τους εκπαιδευτικούς να είναι περισσότερο συχνή, θα μπορούσαν να έχουν ρόλο στην αξιολόγηση των εκπαιδευτικών, όπως επίσης και οι εκπαιδευτικοί θα μπορούσαν να έχουν ρόλο στην αξιολόγηση των στελεχών της εκπαίδευσης.
Επίσης θα πρέπει να ληφθεί ειδική μέριμνα για έμπειρους και ικανούς εκπαιδευτικούς με πολλά χρόνια υπηρεσίας, χωρίς όμως πολλά τυπικά προσόντα.
Εννοείται ότι, σε οποιαδήποτε μορφή αξιολόγησης δεν έχουν θέση οι παρανοϊκές και άδικες ποσοστώσεις καθώς και μισθολογικές καθηλώσεις και τέτοιου είδους τιμωρίες. Από το αποτέλεσμα της αξιολόγησης, θα προκύπτει ένα είδος μοριοδότησης για κάθε εκπαιδευτικό, που θα ισχύει για κάποιο χρονικό διάστημα π.χ. για δύο ή τέσσερα χρόνια και με βάση τη μοριοδότητση αυτή, θα μπορεί ο εκπαιδευτικός να διεκδικεί και θέσεις ευθύνης.
Εννοείται ότι, για να με αξιολογήσει κάποιος θα πρέπει προηγουμένως να μου έχει εξηγήσει με σαφή και ξεκάθαρο τρόπο τι θέλει από εμένα και να μου έχει εξηγήσει πώς πρέπει να το κάνω. Με άλλα λόγια, πριν την αξιολόγηση, θα πρέπει να προηγηθεί επιμόρφωση όσων εκπαιδευτικών το επιθυμούν. Ανάγκη επιμόρφωσης μπορεί να προκύψει και μετά την αξιολόγηση.
Εδώ θα πρέπει να πω το εξής, που αφορά και την επιλογή των στελεχών της εκπαίδευσης. Είναι εντελώς παράλογος ο τρόπος της μοριοδότησης των υποψήφιων στελεχών της εκπαίδευσης. Λόγου χάρη. Η προϋπηρεσία στα Γ.Α.Κ. (σωστά) αφαιρείται από τη διδακτική προϋπηρεσία. Αντίθετα όμως προσμετρείται η προϋπηρεσία σε κέντρα περιβαλλοντικής εκπαίδευσης. Ο χρόνος εκπαιδευτικής άδειας, για απόκτηση μεταπτυχιακού ή διδακτορικού δεν υπολογίζεται, υπολογίζεται όμως ο χρόνος άδειας κύησης ή λοχείας!
Σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να προσμετρείται ως διδακτική προϋπηρεσία η απόσπαση σε γραφεία βουλευτών, μητροπόλεις, διευθύνσεις εκπαίδευσης, υπουργεία, πανεπιστήμια κ.λ.π.
Επίσης, πληροφορικός, παρότι είναι άριστος γνώστης χειρισμού υπολογιστών, η γνώση του αυτή δεν αναγνωρίζεται, ενώ αναγνωρίζεται πιστοποιητικό επιπέδου Α΄ στις Τ.Π.Ε. σ’ έναν φιλόλογο, το οποίο όμως δεν αναγνωρίζεται σε κανέναν άλλο τομέα του δημοσίου!! Αντίθετα δεν αναγνωρίζεται πιστοποιητικό πληροφορικής τύπου ECDL, Cambridge κ.λ.π., που ωστόσο είναι απαραίτητο προσόν διορισμού σε όλο το δημόσιο τομέα!!
Αντίστοιχα η γνώση της αγγλικής γλώσσας δεν αναγνωρίζεται στον καθηγητή αγγλικής φιλολογίας, αναγνωρίζεται όμως το Lower, που έχει ένας γυμναστής!!
Συντάκτης: Βαρδακώστας Γιώργος Καθηγητής Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης ΠΕ04 Φυσικός Msc Μεταπτυχιακή εξειδίκευση καθηγητών φυσικών επιστημών
Ακολουθείστε το iPaidia στο Google News