Η υπουργός Παιδείας μίλησε στην εφημερίδα «tomanifesto» για τις σημαντικές αλλαγές που προωθούνται στη λειτουργία της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης με τον νέο νόμο-πλαίσιο.

 Αναλυτικά η συνέντευξη

 Επιγραμματικά, κυρία Κεραμέως, ποιες είναι οι πιο σημαντικές αλλαγές που προωθείτε;

Επί τρία χρόνια, έχουμε πορευθεί με ένα συνεκτικό σχέδιο το οποίο ξεκινάει από τα θεμέλια της εκπαιδευτικής διαδικασίας, το νηπιαγωγείο, και φτάνει μέχρι και το πανεπιστήμιο. Ενδεικτικά, μεταρρυθμίσεις που έχουν θεσμοθετηθεί και ήδη εφαρμόζονται είναι η καθολική φοίτηση στο νηπιαγωγείο από τα τέσσερα έτη (αντί για τα πέντε έτη), η διδασκαλία αγγλικών στο νηπιαγωγείο, τα εργαστήρια δεξιοτήτων που εστιάζουν σε θεματικές όπως ρομποτική, κλιματική αλλαγή, επιχειρηματικότητα, σεβασμός στον άλλον, σχολικός επαγγελματικός προσανατολισμός και οδική ασφάλεια, η αξιολόγηση, η πραγματοποίηση στην πρωτοβάθμια-δευτεροβάθμια εκπαίδευση και την ειδική αγωγή ύστερα από 12 χρόνια που δεν είχε γίνει κανένας διορισμός, οι οριζόντιες επιμορφώσεις των εκπαιδευτικών μας, τα 166 νέα προγράμματα σπουδών, ο ψηφιακός μετασχηματισμός της εκπαίδευσης, η στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, η στενότερη σύνδεση της Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης με τις πραγματικές ανάγκες της αγοράς, η κατάργηση του ασύλου της ανομίας και η αναβάθμιση της ακαδημαϊκής ελευθερίας, η χρηματοδότηση των πανεπιστημίων βάσει ποιοτικών και αντικειμενικών κριτηρίων (και όχι κατά την αυθαίρετη κρίση του εκάστοτε υπουργού), οι συνέργειες των ελληνικών πανεπιστημίων με κορυφαία πανεπιστήμια του εξωτερικού, ο νέος νόμος-πλαίσιο που είναι προ των πυλών και στοχεύει σε πανεπιστήμια πιο αυτόνομα, πιο ποιοτικά, πιο λειτουργικά, πιο αξιοκρατικά, πιο εξωστρεφή.

Εχετε τελειώσει με τη διαβούλευση ή ακόμα και τώρα θα βλέπατε θετικά προσθήκες ή διορθώσεις;

Το νομοσχέδιο παρέμεινε σε διαβούλευση επί τρεις εβδομάδες, χρονικό διάστημα μεγαλύτερο του συνηθισμένου. Η διαδικασία ολοκληρώθηκε την Κυριακή, ωστόσο συνεχίζονται επικοινωνίες με τα και μέλη της ακαδημαϊκής κοινότητας, προκειμένου να γίνουν περαιτέρω βελτιώσεις στο σχέδιο νόμου. Ηδη πάντως έχουμε προβεί σε αρκετές, λαμβάνοντας υπ’ όψιν χρήσιμες παρατηρήσεις τους.

Ακουσα ανθρώπους, που διάκεινται θετικά στο νομοσχέδιο για τα ΑΕΙ, να επισημαίνουν το θέμα των πολύ αυξημένων αρμοδιοτήτων των πρυτάνεων.

Να δούμε ποια είναι η κατάσταση σήμερα; Ο πρύτανης έχει επί της ουσίας τον κυρίαρχο ρόλο στο πανεπιστήμιο. Από ένα μόνο πρόσωπο, λοιπόν, πάμε σε ένα συλλογικό 11μελές όργανο, με εσωτερικά συστήματα ελέγχου. Συνεπώς, δίνουμε μεγάλη έμφαση στη συλλογικότητα του οργάνου διοίκησης. Δεύτερον, σήμερα δεν υπάρχει κανένα απολύτως στοιχείο εξωστρέφειας στη διοίκηση. Με το προτεινόμενο μοντέλο θα υπάρχουν 5 εξωτερικά μέλη, καθηγητές από το εξωτερικό ή διακεκριμένες προσωπικότητες εκτός πανεπιστημίου, από τον χώρο π.χ. της επιστήμης, των τεχνών κ.λπ. Τρίτον, με το προτεινόμενο μοντέλο επιτυγχάνεται μεγαλύτερη λογοδοσία. Ο πρύτανης επιλέγεται στη βάση στρατηγικού σχεδίου που καταθέτει για το πανεπιστήμιο και, εφόσον δεν το υπηρετήσει, προβλέπεται ακόμα και η δυνατότητα παύσης του από το Συμβούλιο. Επίσης, τα εσωτερικά μέλη του συμβουλίου εκλέγονται από τη βάση των καθηγητών, με συγκεκριμένα φίλτρα –ταξινομική ψήφος, όριο σταυροδοσίας, όριο εκπροσώπησης ανά σχολή– για να ενισχύσουμε τον πλουραλισμό.

Τι ακριβώς θα ισχύσει με την πανεπιστημιακή αστυνομία; Θα είναι από την έναρξη της ακαδημαϊκής χρονιάς στα ιδρύματα και σε ποια συγκεκριμένα;

Ολοκληρώνονται οι διαδικασίες σχετικά με τις Ομάδες Προστασίας Πανεπιστημιακών Ιδρυμάτων. Ο νόμος έχει ειδική πρόβλεψη για έκδοση Προεδρικού Διατάγματος, ακριβώς επειδή το θέμα θέτει ευαίσθητα ζητήματα και συνταγματικής τάξης. Το Συμβούλιο της Επικρατείας αποφάνθηκε πρόσφατα υπέρ της συνταγματικότητας του νόμου, και αναμένεται τώρα η έκδοση του Προεδρικού Διατάγματος. Τα μέλη των ήδη έχουν εκπαιδευθεί από ειδικά κλιμάκια της ΕΛ.ΑΣ. και είναι έτοιμα να αναλάβουν δράση σύμφωνα με τον στρατηγικό σχεδιασμό της ΕΛ.ΑΣ. σε 4 Ιδρύματα.

Το πρόγραμμα για τα ολοήμερα σχολεία θα έχει πιλοτικό χαρακτήρα ή θα εφαρμοστεί με καθολικό τρόπο σε όλη την επικράτεια;

Ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης εξήγγειλε μια σημαντική επέκταση, χρονική αλλά και ουσιαστική, του ολοήμερου σχολείου. Από τον προσεχή Σεπτέμβριο, στα μισά τμήματα των ήδη λειτουργούντων ολοήμερων της χώρας, δηλαδή σε πάνω από 5.000 τμήματα, το ολοήμερο θα λειτουργεί μέχρι τις 5:30 το απόγευμα (από 4 μ.μ. σήμερα). Πρόκειται για ένα μέτρο με διττή στόχευση: αφενός την ουσιαστική ποιοτική αναβάθμιση της παρεχόμενης δημόσιας εκπαίδευσης, με δημιουργικές δράσεις οι οποίες καθιστούν το πρόγραμμα ιδιαίτερα ωφέλιμο και ελκυστικό για τα παιδιά, αφετέρου τη διευκόλυνση συμμετοχής των γονέων στην αγορά εργασίας φέροντας πιο κοντά το σχολικό ωράριο με το ωράριο των εργαζόμενων γονέων. Είναι σημαντικό δε ότι θα μπορούν τα παιδιά να εγγράφονται ελεύθερα στο ολοήμερο δίχως κριτήρια.

Δεδομένου ότι δεν έχουμε ξεμπερδέψει με την covid-19, υπάρχει κάποια, έστω προληπτικά, προετοιμασία εν όψει της νέας σχολικής χρονιάς; Είναι πρόωρο, για παράδειγμα, να σας ρωτήσω αν θα χρησιμοποιούνται οι μάσκες στα σχολεία και τον Σεπτέμβριο;

Φοβάμαι ότι είναι πρόωρο το ερώτημα, γιατί έχει αποδειχθεί σε όλους μας ότι η πανδημία έχει εντόνως δυναμικό χαρακτήρα. Την παρακολουθούμε στενά και πηγαίνουμε βήμα βήμα, πάντα σε στενή συνεργασία με το υπουργείο Υγείας και την Επιτροπή των ειδικών. Είναι Ιούνιος και τα σχολεία μας θα ανοίξουν τον Σεπτέμβριο, συνεπώς εξετάζουμε διαρκώς τα δεδομένα και θα πορευθούμε αναλόγως. Οφείλουμε να συγχαρούμε την εκπαιδευτική κοινότητα –μαθητές, γονείς, εκπαιδευτικούς, στελέχη εκπαίδευσης– η οποία έχει επιδείξει εξαιρετική προσαρμοστικότητα και υπευθυνότητα στην εφαρμογή και τήρηση των μέτρων προστασίας και πρόληψης από τον κορωνοϊό.

Είμαστε έτοιμοι για τη νέα χρονιά; Θα χρειαστούν άλλες προσλήψεις εκπαιδευτικών για να καλυφθούν ενδεχόμενα κενά;

Είμαστε καθ’ όλα έτοιμοι για τη νέα χρονιά. Προ ημερών μάλιστα, εξαγγείλαμε πάνω από 8.500 χιλιάδες νέους μόνιμους διορισμούς εκπαιδευτικών. Εδώ και δώδεκα χρόνια δεν είχε γίνει ούτε ένας διορισμός στην εκπαίδευση. Μέσα σε μία διετία, επί κυβέρνησης Κυριάκου Μητσοτάκη, έχουν ήδη γίνει 16.200 διορισμοί και εντός του καλοκαιριού θα αγγίξουμε τους 25.000 διορισμούς συνολικά σε πρωτοβάθμια-δευτεροβάθμια εκπαίδευση και ειδική αγωγή. Η επένδυση στο ανθρώπινο δυναμικό αποτελεί πρώτιστο μέλημά μας.

Στην αγορά εργασίας υπάρχουν περισσότερες από 200.000 ελλείψεις σε εξειδικευμένο και μη προσωπικό. Μήπως αυτό σε πολύ μεγάλο βαθμό έχει να κάνει με το γεγονός ότι η τριτοβάθμια εκπαίδευση δεν είναι συνδεδεμένη με την αγορά εργασίας; Είναι στη σκέψη σας να ενισχυθούν περαιτέρω τα επαγγελματικά λύκεια και οι τεχνικές σχολές;

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι μία από τις μεγαλύτερες παθογένειες του εκπαιδευτικού μας συστήματος διαχρονικά είναι το χάσμα που παρατηρείται μεταξύ αυτού και των πραγματικών αναγκών της αγοράς. Η εκπαίδευση και η γνώση έχουν αυταξία, ωστόσο οφείλουμε να λαμβάνουμε υπ’ όψιν και τις πραγματικές ανάγκες της κοινωνίας, προκειμένου οι νέες και οι νέοι μας να αποκτούν σημαντικές επαγγελματικές προοπτικές στη ζωή τους. Γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο έχουμε προβεί σε σειρά αλλαγών σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης. Στην πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση καλλιεργούμε γνώσεις αλλά και δεξιότητες, απαραίτητες για την επαγγελματική πορεία και όχι μόνο, όπως η κριτική σκέψη, η συνεργατικότητα, η προσαρμοστικότητα και έχουμε εισάγει τον σχολικό επαγγελματικό προσανατολισμό.

Στην επαγγελματική εκπαίδευση και κατάρτιση, πρώτα διαπιστώνουμε τις ανάγκες της κοινωνίας και της αγοράς, τόσο σε εθνικό όσο και σε περιφερειακό επίπεδο, και τις λαμβάνουμε υπ’ όψιν όταν διαμορφώνουμε τις προσφερόμενες ειδικότητες και τα προγράμματα σπουδών στα επαγγελματικά λύκεια και τα δημόσια ΙΕΚ. Για παράδειγμα, σε όλη την επικράτεια διαπιστώνεται ανάγκη για εξειδικευμένο προσωπικό που να κατασκευάζει ιστοσελίδες.

Η ειδικότητα αυτή προσφέρεται πλέον σε 49 δημόσια ΙΕΚ της χώρας. Επιπροσθέτως, μόλις ανακοινώσαμε την ίδρυση 19 νέων Πρότυπων Επαγγελματικών Λυκείων (Π. ΕΠΑ.Λ.), επεκτείνοντας το δίκτυό τους σε 25, σε συνέχεια των 6 που ιδρύθηκαν για πρώτη φορά πέρυσι. Στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, με τον νέο νόμο-πλαίσιο που προωθούμε, εισάγουμε ρυθμίσεις που στοχεύουν στη στενότερη σύνδεση των πανεπιστημίων με την αγορά εργασίας. Ενδεικτικά, θεσπίζουμε επαγγελματικά μεταπτυχιακά, βιομηχανικά διδακτορικά, ενισχυμένη πρακτική άσκηση για τους φοιτητές σε δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς. Ολα αυτά στοχεύουν στο να φέρουν πιο κοντά την εκπαίδευση με τις πραγματικές ανάγκες της κοινωνίας.

Αντέχει η χώρα μια παρατεταμένη προεκλογική περίοδο έως την άνοιξη; Μήπως είναι καλύτερα, για την οικονομία και όχι μόνο, η προσφυγή στην κάλπη το φθινόπωρο;

Ο πρωθυπουργός έχει τονίσει επανειλημμένως ότι οι εκλογές θα γίνουν το 2023. Οι πολίτες τότε θα μας κρίνουν, τόσο ως προς τις προεκλογικές δεσμεύσεις μας –αν πράγματι υλοποιήσαμε αυτά που υποσχεθήκαμε και με ποιον τρόπο– αλλά και ως προς τη διαχείριση των έκτακτων κρίσεων που ανέκυψαν, όπως για παράδειγμα η υγειονομική κρίση, ο πόλεμος στην Ουκρανία και οι σημαντικές συνέπειες που έχει για τη χώρα μας η μεταναστευτική κρίση. Οι πολίτες είναι αυτοί που θα κρίνουν αν η κυβέρνηση στάθηκε στο ύψος των περιστάσεων και εάν θα μας εμπιστευθούν για την επόμενη τετραετία.