Έχω κουραστεί να το ακούω και, αντίθετα, να τη βλέπω να διαλύεται σιγά – σιγά, αλλά σταθερά, τα τελευταία 20 χρόνια. Γιατί οι δηλώσεις μπορεί να είναι πολλές, τα λόγια είναι παχιά, αλλά τα έργα δείχνουν ότι το τελευταίο που νοιάζει τους μέχρι τώρα ιθύνοντες είναι να μάθουν τα παιδιά μας «γράμματα».

Το πρώτο που λείπει είναι το όραμα. Δεν υπάρχει εθνικό όραμα για την εκπαίδευση. Δεν έχουμε αποφασίσει ως κοινωνία τι θέλουμε να γνωρίζουν τα παιδιά μας όταν τελειώνουν το Γυμνάσιο, που αποτελεί το τέλος της υποχρεωτικής εκπαίδευσης και τι θέλουμε να γνωρίζουν τελειώνοντας το Λύκειο.

Είναι λογικό όταν δεν υπάρχει όραμα να μην υπάρχει και σχέδιο. Έτσι ο κάθε Υπουργός Παιδείας κάνει ό,τι προλάβει στη σύντομη θητεία του, που συνήθως δεν ξεπερνά τα 3 χρόνια. Μπορεί μέσα σε τρία, το πολύ, χρόνια να λυθούν τα προβλήματα που μας βασανίζουν δεκαετίες; Φυσικά και όχι αφού ο superman δεν μένει πια εδώ. Τι μένει λοιπόν στον κάθε Υπουργό Παιδείας; Να λύσει τα προβλήματα δια της μεθόδου της μεταρρυθμίσεως. Δηλαδή τα αλλάζουμε όλα και εξαφανίζουμε τα προβλήματα δημιουργώντας στη θέση των παλιών καινούρια προβλήματα, που, όμως, θέλουν κάποιο χρόνο για να φανούν. Έτσι και το όνομα του μεταρρυθμιστή Υπουργού θα μείνει στην Ιστορία και πολύτιμος χρόνος θα κερδηθεί μέχρι να αποκαλυφθούν τα νέα προβλήματα που αντικατέστησαν τα παλιά.

Οι Υπουργοί Παιδείας που κινήθηκαν με αυτή τη λογική έχουν ένα κοινό. Δεν επανεκλέχτηκαν βουλευτές γιατί το έργο τους χειροτέρευσε την εκπαίδευση με αποτέλεσμα οι γονείς να τους «μαυρίσουν», ζώντας, μέσω των παιδιών τους, τις συνέπειες των έργων του μεταρρυθμιστή Υπουργού. Ποιοι διασώθηκαν πολιτικά; Αυτοί που λειτούργησαν διεκπεραιωτικά, προσπαθώντας να αντιμετωπίσουν τα τρέχοντα θέματα, χωρίς να εκτεθούν, μέχρι να περάσει ο χρόνος και να βρεθούν σε ένα λιγότερο «επικίνδυνο» Υπουργείο.

Αυτό που χρειάζεται, λοιπόν, είναι όραμα, σχέδιο, τρόπος και μέσα υλοποίησης. Πιο πολύ απ’ όλα, όμως, χρειάζεται περισσότερη σκέψη και μικρότερη ταχύτητα δράσης. Αυτή η σπουδή να πάρουμε γρήγορα αποφάσεις και να τις υλοποιήσουμε με αστραπιαία ταχύτητα αποτελεί το θεμέλιο λίθο κάθε αποτυχίας, που χειροτερεύει συνεχώς τα πράγματα ρίχνοντας το επίπεδο της εκπαίδευσης όλο και περισσότερο, χρόνο με το χρόνο.

Δε χρειάζεται να φτάσουμε στο επίπεδο χωρών της Κεντρικής Ευρώπης, που σχεδιάζουν, οργανώνουν και δοκιμάζουν πιλοτικά, για να αξιολογήσουν μετά, να διορθώσουν και τελικά να υλοποιήσουν και για όλα αυτά να χρειάζονται μία δεκαετία. Μπορούμε λίγο πιο γρήγορα από μια δεκαετία, αλλά όχι τόσο γρήγορα όσο το κάνουμε στην Ελλάδα και, κυρίως, δεν χρειάζεται να τα αλλάζουμε όλα κάθε φορά, ξεκινώντας από την κορυφή, αφού όλοι οι Υπουργοί Παιδείας αρχίζουν τις αλλαγές από το Λύκειο και τον τρόπο εισαγωγής στις ανώτατες σχολές.

Ας δούμε το πρόσφατο παράδειγμα του Νέου Λυκείου: Ανακοινώθηκε τον Αύγουστο του 2013, ψηφίστηκε 3 μέρες πριν την έναρξη του σχολικού έτους και η υλοποίησή του άρχισε με τον αγιασμό. Πέρασε ενάμισης χρόνος με διάφορα ευτράπελα, όπως όταν δημοσιοποιήθηκε η τράπεζα θεμάτων δύο μέρες πριν τις εξετάσεις του Ιουνίου και διαπιστώσαμε έκπληκτοι ότι οι ασκήσεις που περιείχε ήταν πολύ καλές, αλλά άλλης λογικής από τις ασκήσεις του σχολικού βιβλίου και οι μαθητές δεν ήταν εξοικειωμένοι με τη νέα μορφή των θεμάτων. Ακόμη και ενάμιση χρόνο μετά δεν ανακοινώθηκε ο τρόπος πρόσβασης στις ανώτατες σχολές, αφού δεν μπορούσαν να ολοκληρώσουν το σχέδιο και το έθεσαν σε εφαρμογή πριν να ολοκληρώσουν το σχεδιασμό του!

Τις ημέρες των εκλογών και ενώ το νέο λύκειο βρισκόταν στο δεύτερο χρόνο λειτουργίας του ανακοινώθηκαν τα νέα προγράμματα σπουδών στα περισσότερα μαθήματα του λυκείου. Τι θα διδάσκεται, δηλαδή, σε κάθε τάξη του λυκείου. Με βάση τα προγράμματα σπουδών γράφονται τα σχολικά βιβλία και αφού ετοιμαστούν και αυτά θα πρέπει να ξεκινά η εφαρμογή του νέου λυκείου. Διαπιστώσαμε, λοιπόν, ότι στα μαθηματικά, για παράδειγμα, κάποια κεφάλαια που στο πρόγραμμα σπουδών ορίζεται να διδάσκονται στη Γ Λυκείου, οι μαθητές τα διδάσκονται φέτος στη Β Λυκείου και εκείνα που προβλέπεται να διδαχθούν στη Β Λυκείου δεν τα διδάσκονται. Μπάχαλο δηλαδή που δεν κρύβεται με όσο παχιά λόγια και αν το πασπαλίσεις, αφού πρώτα ξεκίνησε το Νέο Λύκειο και μετά από ενάμιση χρόνο αποφάσισαν τι θα διδάσκεται.

Αυτό που χρειάζεται, λοιπόν, είναι να κατεβάσουν ταχύτητα στο Υπουργείο Παιδείας, να μην τρέχουν τόσο γρήγορα όσο γινόταν μέχρι τώρα. Να σκέφτονται πολύ, να πράττουν λίγο και να μιλάνε ελάχιστα. Δεν χρειαζόμαστε ενθουσιασμούς, χρειαζόμαστε σχέδιο, μελέτη όλων των περιπτώσεων και, κυρίως, εκ των προτέρων πρόβλεψη των πιθανών παρενεργειών κάθε απόφασης.

ΣΤΡΑΤΟΣ ΣΤΡΑΤΗΓΑΚΗΣ Μαθηματικός – ερευνητής