Κ. Γαβρόγλου: “Το Λύκειο πρέπει να αναβαθμιστεί, σήμερα δεν υφίσταται,”

Το Λύκειο σήμερα δεν υφίσταται. Το αν θα είναι διετές ή τριετές έχει σχέση με το τι απόφαση θα πάρουμε για την υποχρεωτική εκπαίδευση”, απάντησε ο Κώστας Γαβρόγλου, ομότιμος καθηγητής Ιστορίας Επιστημών στο πανεπιστήμιο Αθηνών, μετά τα όσα ακούστηκαν για τετραετές Γυμνάσιο και λυκειακές σπουδές δύο ετών.

Κωστοπούλου Μίνα ΑΥΓΗ

Ο πρόεδρος της Επιτροπής Μορφωτικών Υποθέσεων της Βουλής τάχθηκε υπέρ της 14χρονης υποχρεωτικής εκπαίδευσης στην κουβέντα μας το μεσημέρι της Τετάρτης στο Ιστορικό Αρχείο του Πανεπιστημίου Αθηνών.

Εκεί μίλησε και για τις αλλαγές στον ακαδημαϊκό χάρτη, αφού, όπως τόνισε στην “Α”, “το σημερινό σύστημα είναι απαράλλαχτο από το 1982”. Ευελιξία στα πτυχία, λοιπόν, κύρια και δευτερεύουσα ειδικότητα, κοινά μαθήματα σε πρώτα έτη· αλλαγές υπό επεξεργασία, που θέλουν όμως προσοχή. “Η ευελιξία μπορεί να αποβεί καταστροφική”, υπογράμμισε ο Κ. Γαβρόγλου.

Συνέντευξη στη Μίνα Κωστοπούλου

* Ποιες προτεραιότητες του διαλόγου θα δούμε να αποτυπώνονται νομοθετικά άμεσα;

Θα ξεχώριζα τα θέματα που σχετίζονται με τον ριζικό εξορθολογισμό του ωρολογίου προγράμματος σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης, τον περιορισμό της έκτασης της διδακτέας ύλης, τη διαφοροποίηση του τρόπου αξιολόγησης των μαθητών και τον περιορισμό των εξετάσεων. Υπάρχει μεγάλη ανάγκη για την καθιέρωση ενός αξιόπιστου συστήματος με το οποίο θα λαμβάνεται το πιστοποιητικό διδακτικής επάρκειας όπως και να γίνεται ουσιαστική εκπαίδευση των εκπαιδευτικών. Βέβαια αυτά δεν είναι καινούργια αιτήματα, ελπίζουμε, όμως, ότι θα μπορέσουμε μέσα σε ένα προγραμματισμό εξαετίας να τα υλοποιήσουμε. Έχει ήδη αποφασιστεί από το υπουργείο ότι από το επόμενο σχολικό έτος θα υπάρχει ενιαίος τύπος Oλοήμερου Δημοτικού Σχολείου.

Ήθελα να προσθέσω ότι η τεράστια πλειοψηφία των εκπαιδευτικών που συναντήσαμε τάσσονται υπέρ της καθιέρωσης της αξιολόγησης της σχολικής μονάδας. Ένα άλλο θέμα που πρέπει να δούμε είναι και ο Ενιαίος Χώρος Εκπαίδευσης και Έρευνας, συμπεριλαμβανομένης της ριζικής αναβάθμισης των ΤΕΙ.

* Ως προς τις εξετάσεις, θα καταργηθούν για την εισαγωγή στα τμήματα με χαμηλότερη ζήτηση;

Γνώμη μου είναι ότι δεν είναι ρεαλιστικό να μιλάμε για ελεύθερη εισαγωγή στα πανεπιστήμια στα επόμενα 2-3 χρόνια. Σαφώς δεν είναι και πρόσφορο να επικεντρωνόμαστε στο μοντέλο των εξετάσεων. Πρέπει πρώτα, όμως, να αποφασίσουμε για τις αλλαγές που πρέπει να γίνουν στο Λύκειο και τα ΑΕΙ, ώστε να θέσουμε ως ορίζοντα την ελεύθερη πρόσβαση. Νομίζω ότι είναι ένα ρεαλιστικό σχέδιο, σε βάθος εξαετίας.

* Δεν υπάρχει κίνδυνος, όμως, για τα τμήματα χαμηλότερης ζήτησης;

Είναι πιο αποτελεσματικό να σπουδάζει κανείς αυτό που θέλει. Ακόμη κι αν αναγκαστούμε να περιορίσουμε τμήματα σε συνεννόηση με τα ιδρύματα, αυτό θα γίνεται με την προϋπόθεση ότι δεν θα υπάρξουν και απολύσεις μελών ΔΕΠ και δεν θα κάνουμε “απότομες κινήσεις”. Γι’ αυτό λέω ότι η εξαετία είναι εύλογο διάστημα για αλλαγές.

“14χρονη υποχρεωτική εκπαίδευση”

* Στο Λύκειο τι αλλαγές συζητάτε; Λύκειο διετές;

Το Λύκειο σήμερα δεν υφίσταται, μιας και η κοινωνία έχει “αποφασίσει” να εμπιστεύεται τα φροντιστήρια. Δεν είναι καν προθάλαμος για τα πανεπιστήμια, όπως το κατηγορούν. Προθάλαμος είναι η παραπαιδεία. Πρέπει να αναβαθμιστεί, ώστε μαθητές και καθηγητές να πειστούν ότι οι εγκύκλιες σπουδές είναι αυταξία.

Το αν θα είναι διετές ή τριετές έχει σχέση με το τι απόφαση θα πάρουμε για την υποχρεωτική εκπαίδευση, αλλά και τον χαρακτήρα του. Είναι καλό για μια κοινωνία να μορφώνεται, ειδικά σήμερα, και γι’ αυτό έχει σημασία η δήλωση του υπουργού για 14χρονη υποχρεωτική εκπαίδευση.

* Μιλάτε για υποχρεωτικό Λύκειο δηλαδή…

Ναι, υποχρεωτικό, χωρίς παραλλαγές στα μαθήματα, παρά μόνο κατ’ ελάχιστο. Προσωπική άποψή μου είναι να είναι ενιαίο και όσοι ενδιαφέρονται για την τεχνική εκπαίδευση, μετά να μπορούν να διεκδικήσουν πρόσβαση σε δημόσια ΙΕΚ. Πρέπει να απομακρυνθούμε από την αντίληψη ότι η παρεχόμενη γνώση έχει μόνον εργαλειακό χαρακτήρα που σε οδηγεί στην εισαγωγή στα ΑΕΙ. Φυσικά, αυτό απαιτεί αλλαγές νοοτροπίας από πολλές κοινωνικές ομάδες. Αυτές, όμως, είναι οι προκλήσεις στις οποίες πρέπει να ανταποκριθεί η Αριστερά.

“Να επανεξετάσουμε τον ρόλο της σχολής”

* Στην τριτοβάθμια τι σχεδιάζεται;

Θα πρέπει να επανεξετάσουμε τον ρόλο της σχολής έναντι των τμημάτων. Ή και το ενδεχόμενο κοινών μαθημάτων, στα πρώτα έτη των σχολών ανά παρεμφερή τμήματα. Να καθιερώσουμε πτυχία με κύρια και δευτερεύουσα ειδικότητα. Βέβαια, η ευελιξία μπορεί να αποβεί καταστροφική αν δεν γίνει προσεκτικά, αλλά και το σημερινό σύστημα που είναι απαράλλαχτο από το 1982 θα πρέπει να αλλάξει. Σήμερα στην Ευρώπη γίνεται έντονη συζήτηση για το μέλλον της Ανώτατης Εκπαίδευσης και είναι συζήτηση που δεν πρέπει να μας αφήσει αδιάφορους. Έχουμε τεράστια εμπειρία και σημαντικές προτάσεις ώστε να μπορέσουμε να επηρεάσουμε αυτές τις συζητήσεις.

* Πώς θα ληφθούν τέτοιες αποφάσεις;

Σημασία έχει να συμμετάσχουν τα ίδια τα ιδρύματα σε αυτό. Ας περιμένουμε, όμως να ολοκληρωθεί πρώτα η κωδικοποίηση των προτάσεων, για να τις παραδώσουμε στο υπουργείο και να πάρει τις απαραίτητες πολιτικές αποφάσεις. Από ‘κει και πέρα, οι συνεργασίες με φορείς και θεσμούς, οι νομικές ρυθμίσεις, μπορούν να ολοκληρωθούν μέχρι το τέλος της ερχόμενης ακαδημαϊκής χρονιάς, ώστε από το 2017-2018 να αρχίσουν να υλοποιούνται οι αλλαγές. Στο μεταξύ θα ήταν σημαντικό να “κλείσουν” όλες οι εκκρεμότητες και τα λειτουργικά προβλήματα, γι’ αυτό και το υπουργείο προχωράει σε επιμέρους ρυθμίσεις σε όλους τους τομείς.

“Δεν καταργείται το σύγγραμμα”

* Διαβάσαμε για περικοπές στα συγγράμματα. Ισχύει;

Δεν καταργείται τίποτε, διότι καταργώντας το σύγγραμμα η ζημιά που θα γίνει μακροπρόθεσμα θα είναι μεγαλύτερη από τη δήθεν εξοικονόμηση. Εξορθολογίζουμε όμως το υπάρχον σύστημα έκδοσης και διανομής. Είμαστε κοντά σε ένα νέο σύστημα κοστολόγησης των βιβλίων. Ταυτόχρονα αξιοποιούμε τις νέες τεχνολογίες, με τις σημειώσεις στο Διαδίκτυο, με επιπλέον υλικό, με επιπλέον δωρεάν online βιβλία.

* Πάντως τα συγγράμματα τα προτείνουν οι καθηγητές. Και πολλές φορές προτείνουν τα δικά τους.

Πρόκειται για αντιπαιδαγωγική λογική, την οποία βέβαια δεν ενστερνίζονται όλοι. Θα σημειώσω και πάλι, πάντως, ότι εμείς δεν θα κάνουμε πράγματα που θα θίγουν την κουλτούρα του βιβλίου.

“Να μην μπερδεύονται οι ρόλοι”

* Να ρωτήσω για τα επόμενα βήματα της Επιτροπής Μορφωτικών Υποθέσεων;

Έχουμε ήδη καταλήξει σε 25 σημεία, επί των οποίων θα προτείνουμε βραχυπρόθεσμες, μεσοπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες ρυθμίσεις. Στη συνέχεια, μαζί με τα πορίσματα της Επιτροπής Διαλόγου θα τα παραδώσουμε στον υπουργό ώστε να αρχίσει η διαδικασία των πολιτικών αποφάσεων.

“Να ακούμε τις γνώμες και να τις συνθέτουμε”

* Ποιες προκλήσεις “βλέπετε” για το επόμενο διάστημα;

Πρώτον, να συνεχίσουμε να ακούμε τις γνώμες, κυρίως των εκπαιδευτικών, και να μεταφέρονται οι γνώμες αυτές σε κεντρικό επίπεδο. Δεύτερον, να καταφέρουμε να προχωρήσουμε σε συνθέσεις των διαφορετικών απόψεων. Δεν είναι ο ρόλος μας απλώς να καταγράψουμε τις διαφορετικές προτάσεις, πρέπει να δούμε πώς ακριβώς και με ποια πολιτικά και κοινωνικά κριτήρια θα γίνουν οι συνθέσεις. Τρίτον, οι όποιες συνθέσεις να έχουν ένα χρονικό ορίζοντα και ρεαλιστικά βήματα υλοποίησής τους.

Οι επιτροπές πήραν εντολή από την ηγεσία του υπουργείου Παιδείας να οργανώσουν τον διάλογο και δεν αντικαθιστούν το υπουργείο. Το υπουργείο, σε συνεννόηση προφανώς με διάφορα άτομα που έχουν βαρύνοντα ρόλο στις διαδικασίες του διαλόγου, θα πάρει τις τελικές αποφάσεις. Έχει σημασία για την αξιοπιστία μας στην κοινωνία να μην μπερδεύονται οι ρόλοι.