Αντώνης Λιάκος, Πρόεδρος της Επιτροπής Εθνικού και Κοινωνικού Διαλόγου για την Παιδεία, ομότιμος καθηγητής Ιστορίας
Μιλά για τις «ασθένειες» του εκπαιδευτικού μας συστήματος, τον διδακτισμό και τον συγκεντρωτισμό, τονίζοντας την ανάγκη όχι μόνο μείωσης του αριθμού των μαθημάτων και των εξετάσεων, αλλά συνολικής αλλαγής του τύπου της εκπαίδευσης. «Πυροβολούμε τα παιδιά με κατακερματισμένη γνώση», τονίζει χαρακτηριστικά.
Συνέντευξη στη Χαρά Καλημέρη
Ο εθνικός διάλογος για την Παιδεία ξεκίνησε από τη Βουλή εν μέσω διαφωνιών. Υπάρχουν περιθώρια συναινέσεων και εφαρμογής των όποιων αποφάσεων ληφθούν, με δεδομένο ότι άλλα πορίσματα διαλόγων για την Παιδεία παραμένουν στο «συρτάρι»;
Είναι αλήθεια ότι υπάρχει ένα μυστήριο «Τρίγωνο των Βερμούδων» τόσο στην εκπαίδευση όσο και σε άλλους τομείς της δημόσιας ζωής στο οποίο σημαντικές ιδέες «ναυαγούν». Αυτό έγινε, για παράδειγμα, με την πρόταση περί απελευθέρωσης του Λυκείου από τις εξετάσεις εισαγωγής στο πανεπιστήμιο. Από την εποχή του Γεράσιμου Αρσένη και του Γ. Μπαμπινιώτη υπάρχει αυτή η ιδέα. Βούλιαξε. Γιατί; Η σημερινή Επιτροπή Εθνικού και Κοινωνικού Διαλόγου για την Παιδεία συγκεντρώνει όλες τις προηγούμενες μελέτες και τις εξετάζει λεπτομερέστατα, προκειμένου να προχωρήσει στη διατύπωση των καινούριων προτάσεων οι οποίες, σε μεγάλο μέρος, θα χτίζονται πάνω στις προηγούμενες. Επειδή πολλά από τα προβλήματα είναι κοινά, υπάρχουν περιθώρια συναινέσεων. Τις συναινέσεις ανάμεσα στα κόμματα τις έχει αναλάβει η Επιτροπή Μορφωτικών Υποθέσεων της Βουλής. Η Επιτροπή Εθνικού και Κοινωνικού Διαλόγου θα απευθυνθεί στην κοινωνία για να εξασφαλίσει όχι μόνο συναίνεση αλλά «συνενοχή». Η κοινωνική εμπειρία είναι το πρωτεύων. Στην Επιτροπή συμμετέχουν ψυχολόγοι, παιδαγωγοί, κοινωνιολόγοι, ιστορικοί, άνθρωποι από την ανώτατη και τη μέση εκπαίδευση, οι οποίοι θα συζητήσουν με πολίτες και ειδικούς επιστήμονες της εκπαίδευσης. Αυτό, αναμένουμε να δημιουργήσει ένα αποτέλεσμα που θα είναι και κοντά στα προβλήματα και θα έχει μια δυναμική της λύσης τους. Αλλά το ζητούμενο δεν είναι γενικώς καλές ιδέες. Είναι ιδέες-καταλύτες που δεν θα υποκύψουν στην εντροπία.
Κατά την άποψή σας, πού χωλαίνει το εκπαιδευτικό μας σύστημα;
Δεν είναι ένα μόνο το πρόβλημα της εκπαίδευσής μας, αλλά πολλά και αλληλοσυμπληρούμενα. Σήμερα με την κρίση, μάλιστα, έχουμε πρόσθετα προβλήματα. Από τα σχολεία λείπουν προσωπικό και βασικές υποδομές, λείπει όμως κυρίως το κίνητρο που θα απογειώσει την εκπαίδευση. Τη βαραίνουν παλιές «αμαρτίες», όπως είναι ο διδακτισμός και ο συγκεντρωτισμός. Το αναλυτικό πρόγραμμα προβλέπει ακόμη και το παραμικρό που θα κάνει ο καθηγητής στην τάξη. Οι αλλεπάλληλες εξετάσεις έχουν μετατρέψει το λύκειο σ΄ έναν σκοτεινό διάδρομο για την εισαγωγή στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Την ίδια ώρα, το εξετασιοκεντρικό σύστημα του λυκείου επιβαρύνει το γυμνάσιο και το «πνεύμα» αυτό κατεβαίνει ως το δημοτικό. Εάν σε όλα αυτά, προσθέσετε την κούραση των παιδιών έχετε και το άγχος των γονέων, έχετε μια εικόνα για τις «ασθένειες» του εκπαιδευτικού μας συστήματος.
Εχετε ταχθεί υπέρ της απελευθέρωσης του λυκείου από τις εξετάσεις εισαγωγής στα ΑΕΙ. Μπορείτε να αναλύσετε την πρότασή σας;
Πρόκειται για μία πρόταση η οποία βρίσκεται υπό επεξεργασία. Η πρόταση αφορά την απελευθέρωση όσο το δυνατόν περισσότερων σχολών χαμηλής ζήτησης από την «αρπάγη» των εξετάσεων. Σε ό, τι αφορά τις σχολές, στις οποίες η ζήτηση υπερβαίνει τις διαθέσιμες θέσεις, θα δούμε με ποιο σύστημα θα γίνει η εισαγωγή. Πάντως, θέλω να ξεκαθαρίσω το εξής: Δεν πρέπει να υπάρχει κανείς φόβος ότι θα πάμε σ’ ένα άγνωστο σύστημα το οποίο ενδεχομένως θα στερούνταν εγγυήσεις αδιαβλητότητας όπως αυτές που τουλάχιστον έχει το σημερινό σύστημα. Οι όποιες εξετάσεις, και με όποια κριτήρια και μορφή, θα υπάρχουν θα διεξάγονται υπό την ομπρέλα του Εθνικού Οργανισμού Εξετάσεων με τρόπο αντικειμενικό και αμερόληπτο. Επίσης, θα υπάρχει ο απαραίτητος χρόνος προετοιμασίας. Μην περιμένει κανείς από τον Σεπτέμβριο να υπάρχει νέο σύστημα εισαγωγής υποψηφίων για την τριτοβάθμια εκπαίδευση. Εκείνο που είναι σημαντικό είναι να πάψουν οι εξετάσεις να αποτελούν το κέντρο του εξεταστικού μας συστήματος.
Εκτιμάτε ότι πρέπει να μειωθεί ο αριθμός των διδασκόμενων μαθημάτων στο λύκειο;
Ναι, αλλά το ζήτημα δεν είναι μόνο να μειωθεί ο αριθμός των μαθημάτων. Πρέπει να αλλάξει και ο τύπος της εκπαίδευσης. Σήμερα, για παράδειγμα, έχουμε 140 ειδικότητες εκπαιδευτικών, κάθε μία από τις οποίες παίρνει ένα μικρό «κομματάκι» της «πίτας». Πρέπει να αλλάξει αυτό. Όπως επίσης, θα πρέπει να αλλάξει ο τρόπος διδασκαλίας των μαθημάτων, αλλά και ο τρόπος αξιολόγησης των μαθητών. Αυτά σημαίνουν όμως και αλλαγές στην εκπαίδευση των δασκάλων και των καθηγητών.
Σήμερα, ελάχιστοι καθηγητές διδάσκουν μόνο μαθήματα για τα οποία έχουν σπουδάσει. Επομένως, θα πρέπει να ομαδοποιήσουμε διαφορετικές προελεύσεις και να τις εκπαιδεύσουμε για δέσμες μαθημάτων που δεν θα πρέπει να υπάρχουν η μία παράλληλα από την άλλη, αλλά να «συνομιλούν» στα πλαίσια μιας γενικευμένες διαθεματικότητας. Τη διαθεματικότητα και τις ευέλικτες ζώνες θα πρέπει από τα περιθώρια να τις βάλουμε στο κέντρο της σχολικής ζωής. Το σχολείο πρέπει να δουλεύει λιγότερο και λιγότερο σκληρά, αλλά πιο έξυπνα και αποδοτικά.
Ως ιστορικός, πώς θεωρείτε ότι πρέπει διδάσκεται το μάθημα της Ιστορίας;
Το μάθημα της Ιστορίας με τον τρόπο που διδάσκεται σήμερα «αυτοεξουδετερώνεται». Δείτε, για παράδειγμα, το αναλυτικό πρόγραμμα της Στ΄ Δημοτικού. Σε μια σχολική χρονιά, διδάσκεται ιστορία 500 χρόνων, από την Αναγέννηση έως σήμερα. Το ίδιο συμβαίνει και στις άλλες βαθμίδες της εκπαίδευσης. Πυροβολούμε τα παιδιά με πληροφορίες και κατακερματισμένη γνώση. Πώς να κατανοήσουν και να αφομοιώσουν όλη αυτή την ύλη; Πρέπει να διδάξουμε Ιστορία με έναν τρόπο ο οποίος θα είναι κατανοητός, θα ελκύει τα παιδιά, θα αφήσει ελευθερία στον δάσκαλο και θα βγάλει το μάθημα από την αίθουσα και θα το πάει σε δρόμους, στις ιστορικές γειτονιές και στα μουσεία, για να μπορέσουν οι μαθητές να κατανοήσουν πώς μετασχηματίστηκε το παρελθόν στο σημερινό παρών. Και, βεβαίως, χρειάζεται ένας άλλος τρόπος αξιολόγησης της ιστορικής μάθησης. Αυτό που συμβαίνει σήμερα πρέπει να αλλάξει. Δεν μπορεί, για παράδειγμα, να ρωτάς τους μαθητές πόσες ήταν οι θέσεις του Λούθηρου και πού τις θυροκόλλησε Αλλά με δύο λέξεις να τα κάνεις να καταλάβουν το πνεύμα της Μεταρρύθμισης.
Μια νέα «Αθηνά» στην τριτοβάθμια εκπαίδευση κρίνεται, από πολλούς, απαραίτητη. Πιστεύετε ότι πρέπει να υπάρχουν συγχωνεύσεις και καταργήσεις πανεπιστημίων και ΤΕΙ;
Χρειάζεται επαναχάραξη ο χάρτης της εκπαίδευσης. Πρέπει να γίνουν συμπράξεις. Χρειάζεται ένας εξορθολογισμός της ανώτατης εκπαίδευσης. Μέχρι τώρα η συζήτηση έχει γίνει με άγονο τρόπο, καθώς περιορίζεται κυρίως γύρω από τον τρόπο διοίκησης των πανεπιστημίων. Καταλαβαίνω ότι έχει κι αυτό σημασία, αλλά ας είμαστε ρεαλιστές αφήνει αδιάφορη τη μεγάλη πλειοψηφία. Εκείνο που ασφαλώς την ενδιαφέρει είναι να έχουμε μια καλή, ορθολογική εκπαίδευση. Δυστυχώς, πολλές από τις προηγούμενες κυβερνήσεις είχαν δυσφημίσει την ανώτατη εκπαίδευση. Έχει προβλήματα, έχει όμως και ισχυρά πλεονεκτήματα.
Το Προσφυγικό θα δοκιμάσει την εκπαίδευση
Η χώρα μας βρίσκεται αντιμέτωπη με κρίσιμα ζητήματα, όπως είναι το προσφυγικό, η ανεργία, η τρομοκρατία. Θα αντέξουν η κοινωνία, αλλά και η κυβέρνηση τις συνεχώς αυξανόμενες πιέσεις;
Ο στόχος της εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης, στις δύσκολες, οριακές και απρόβλεπτες συνθήκες που ζούμε, είναι η ανθεκτικότητα της κοινωνίας, η ικανότητά της να ανταποκρίνεται στο αναπάντεχο. Το Προσφυγικό είναι ένα μέγα ζήτημα, που θα δοκιμάσει την εκπαίδευση. Θα πρέπει να χαράξουμε μια στρατηγική που δεν θα αντιμετωπίζει τους πρόσφυγες ως πηγή προβλημάτων, αλλά πλούτου, όχι υλικού, αλλά άυλου που φέρνουν τις γλώσσες τους, την κουλτούρα τους. Θυμηθείτε τι έγινε με τους πρόσφυγες το 1922. Είχαν έρθει κατά μάζες, ταλαιπωρημένοι, ματωμένοι και είχαν κατακλύσει εκκλησίες, θέατρα, νοσοκομεία, σκηνές. Κι, όμως, αυτός ο προσφυγικός κόσμος άνθησε τα επόμενα χρόνια.
imerisia.gr/
Ακολουθείστε το iPaidia στο Google News
