Μανώλης Αλισαβάκης

Η εξεταστική περίοδος συνεχίζεται και στις εξετάσεις της Χημείας βρέθηκα να εξετάζω μαθητές που εξετάζονται προφορικά σαν «Φυσικώς Αδύνατοι» ή ΦΑ όπως τους λέμε.
Μας ενημέρωσαν σχετικά για τη συμπεριφορά μας και μας είπαν ότι υπήρχαν μαθητές στα όρια του αυτισμού ενώ άλλοι βρίσκονται στα όρια πανικού. Υπάρχουν και αρκετοί – οι περισσότεροι – που έχουν δυσλεξία. Οι μαθητές έρχονταν μπροστά μας εμφανώς αγχωμένοι, τους λέγαμε δυο κουβέντες «άσχετες» για να ηρεμήσουν, να κάτσουν να πάρουν δυο ανάσες και να τους φύγει το άγχος. Και μετά αρχίζανε και μας λέγανε τι γράφανε. Γενικά δεν πήγανε άσχημα. Αλλά το άγχος και η αγωνία ήταν ολοφάνερα.
Αλλά και μέσα στο σχολείο έχουμε μαθητές «Φυσικώς Αδύνατους». Διαβάζουν τα θέματα στη τάξη κατά τη διάρκεια του διαγωνίσματος και όταν είναι έτοιμοι ζητάνε να εξεταστούν προφορικά από το καθηγητή τους και έναν συνάδελφο της ίδιας ειδικότητας. Όταν κάνεις επιτήρηση οι μαθητές ολοκληρώνουν το γραπτό τους και αποχωρούν. Σε μια περίπτωση λοιπόν είχαν αποχωρήσει όλοι οι υπόλοιποι μαθητές είχαν μείνει μόνο οι μαθητές που περίμεναν την προφορική εξέταση μια και είχαν ολοκληρώσει τη μελέτη. Εκεί λοιπόν είχα λίγο το χρόνο και ρώτησα μια απορία που είχα από προηγούμενη ημέρα…

Είχα παρατηρήσει ότι μια μαθήτρια που εξετάζεται προφορικά διάβαζε μέσα από μια μπλε ζελατίνα. Στην αρχή, νόμιζα ότι το έκανε “έτσι”, σήμερα όμως παρατηρώντας την σε όλη τη διάρκεια της επιτήρησης είδα ότι μόνο έτσι διάβαζε… και φυσικά τώρα που είχε τελειώσει και περιμέναμε, ρώτησα γιατί.
Και έτσι έμαθα ότι η…”Μαρία” εξετάζεται προφορικά, γιατί δυσκολεύεται να επεξεργαστεί τις εικόνες που βλέπουν τα μάτια της. Η λάμπα φθορισμού τη ζαλίζει και της προκαλεί φοβερό πονοκέφαλο, ενώ ο άσπρος πίνακας της προκαλεί ζαλάδα και αν είναι είναι πολύ φωτεινή μέρα… τα γράμματα χάνονται. Στο εννιάωρο έχει βγει εκτός μάχης με φοβερό πονοκέφαλο, δακρυσμένα – πρησμένα μάτια και δεν μπορεί να συγκεντρωθεί. Σπίτι διαβάζει με κίτρινο φως και της παίρνει πολλαπλάσιο χρόνο για να μπορέσει να διαβάσει αυτά που πρέπει. Φοράει γυαλιά με μια γκρίζα απόχρωση για να μπορεί να “κόψει” το παραπανίσιο φως και φυσικά διαβάζει μέσα από μπλε ζελατίνα. Το καλύτερο για αυτή από ότι μου είπε, είναι οι σημειώσεις να είναι σε μπλε χαρτί, για να μπορέσει να τις διαβάσει.
Αμέσως το μυαλό μου πήγε στη περυσινή χρονιά όπου δεν μπόρεσα να μη θυμηθώ τη “Μαρία” να χαζεύει και να μιλάει, (τουλάχιστον εγώ έτσι το έβλεπα), εμένα να της κάνω παρατηρήσεις ότι δεν συγκεντρώνεται και ότι μιλάει συνέχεια. Όταν μου είπε ότι γυρνώντας σπίτι είχε τέτοιο πονοκέφαλο που έπρεπε να κοιμηθεί τουλάχιστον ένα δίωρο για να συνέλθει, κατάλαβα τι έβλεπα την προηγούμενη χρονιά.
Ρώτησα και την “άλλη Μαρία” γιατί εξετάζεται προφορικά… Μου είπε ότι έχει διάσπαση προσοχής, δυσκολία στην ορθογραφία και ότι δυσκολεύεται να καταλάβει κάτι διαβάζοντας. Τα καταλαβαίνει πολύ καλύτερα αν τα ακούσει. Το διάβασμα, της είναι πολύ κουραστικό, και δύσκολα καταλαβαίνει, οπότε πρέπει να διαβάσει ξανά και ξανά για να μπορέσει να έχει κάποιο αποτέλεσμα.
Πάλι δεν μπόρεσα να μη κάνω αναδρομή στη προηγούμενη χρονιά και στην εικόνα που είχα από την “άλλη Μαρία” μέσα στην τάξη. Χαμηλών τόνων, να μη σηκώνει χέρι και μόνο όταν την ρωτούσα εγώ να απαντάει…
Όλα τα κομμάτια “κούμπωσαν στη θέση τους” και μπόρεσα να καταλάβω συμπεριφορές και εικόνες. Μπορώ να πω ότι αισθάνθηκα κάποιες ενοχές θεωρώντας ότι σε κάποιες περιπτώσεις υπήρξα προκατειλημμένος και άδικος.
Συνδυάζοντας όλες αυτές τις εμπειρίες συνειδητοποίησα ότι το να εξετάζεται ένας μαθητής σαν «Φυσικώς Αδύνατος» είναι πιθανόν ένα πολύ σύνθετο πρόβλημα. Και πολλές φορές εμείς «οι καθηγητές» δεν μπορούμε να τα καταλάβουμε. Χαρακτηρίζουμε όλους τους μαθητές σαν ΦΑ και ίσως σε πολλές περιπτώσεις «τους παρκάρουμε» χωρίς να τους δίνουμε σημασία, μια και τις περισσότερες φορές νομίζουμε ότι το να τους εξετάζουμε προφορικά λύνει το πρόβλημα.

Μιλώντας για εμένα και συνειδητοποιώντας ότι μόλις σήμερα μετά από δύο χρόνια που τις είχα μαθήτριες, ρώτησα και έμαθα τι ακριβώς συμβαίνει – τώρα που και οι δύο φεύγουν και θα συνεχίσουν σε άλλες κατευθύνσεις – θα έλεγα ότι μόλις σήμερα κατάλαβα τι γίνεται.
Αλλά, από την άλλη μεριά, εννοείται ότι γνωρίζω καλά πως γίνεται η προφορική εξέταση και ήμουν δεκάδες φορές μέλος σε λυκειακές επιτροπές για ΦΑ στις εξετάσεις. Χαρακτηρίζομαι λοιπόν “ειδικός”, όντας κατ’ ουσία άσχετος με το τι πραγματικά συμβαίνει με τους μαθητές που έχουν μαθησιακές δυσκολίες και εντάσσονται στους ΦΑ και εξετάζονται προφορικά.

Κλείνοντας θέλω να πω, ότι αν είναι να ξεχωρίζουμε από τα κασετόφωνα, μάλλον αντί να μιλάμε μόνο, θα πρέπει να ακούμε κιόλας. Πολλές φορές από διακριτικότητα, δεν ρωτάμε τι ακριβώς σημαίνει γιατί “δεν κάνει” όμως από τη σημερινή αντίδραση νομίζω ότι είναι λάθος. Για κάθε παιδί υπάρχει μια ειδική περίπτωση. Δεν ξέρω αν θα μπορούσαμε να βρούμε λύση σε όλα και για όλα τα παιδιά. Στο λύκειο τουλάχιστον, υπάρχει πίεση και από το αναλυτικό πρόγραμμα με την ύλη να πιέζει και τον χρόνο να είναι λίγος. Σίγουρα όμως αν ρωτήσουμε τον κάθε μαθητή τι ακριβώς γίνεται, θα μπορούσαμε να καταλάβουμε καλύτερα τι συμβαίνει και τι βλέπουμε μέσα στη τάξη. Εγώ πάντως σήμερα έμαθα κάτι καινούργιο πάλι.
Τη καλησπέρα μου…

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ:
Πρόγραμμα Πανελληνίων 2025