Το ταξίδι του Πατριάρχη
Του Γιώργου Ν. Παπαθανασοπούλου
Ο Οικουμενικός Πατριάρχης κ. Βαρθολομαίος στις 27 Ιουλίου επέστρεψε στην έδρα του, στην Κωνσταντινούπολη, μετά από ένα 12ήμερο ταξίδι εκτός Τουρκίας. Το γνωστοποίησε το Φανάρι με επίσημη κατατοπιστική ανακοίνωση, που όμως προκαλεί εύλογα ερωτηματικά.

Στην ανακοίνωση της αναχώρησης δεν αναφερόταν ο τόπος προορισμού. Σ’ αυτήν της επιστροφής αναφέρεται ότι επισκέφθηκε τη Σλοβενία και τη Γαλλία. Εκ παραδρομής δεν αναφέρεται ότι μετέβη και στην Ελβετία. Και ενώ για την επίσκεψη στη Γαλλία υπάρχουν λεπτομέρειες, για τη Σλοβενία ουδέν. Τί ήθελε στη Σλοβενία ο κ. Βαρθολομαίος; Την επίσκεψη του σ’ αυτήν πληροφορήθηκε η διεθνής κοινή γνώμη από τη διαμαρτυρία του οικείου Ορθοδόξου Μητροπολίτου Ζάγκρεμπ και Λιουμπλιάνας (δικαιοδοσίας του Πατριαρχείου της Σερβίας) Πορφυρίου. Η πράξη της επίσκεψης του Πατριάρχη στη Σλοβενία, χωρίς να ενημερώσει τον οικείο ποιμενάρχη της, είναι σοβαρό εκκλησιολογικό ατόπημα, που ασφαλώς δεν είναι τυχαίο. Τίποτε δεν πράττει τυχαία το Φανάρι. Το θέμα που έθεσε ο κ. Πορφύριος είναι μήπως ντε φάκτο το Φανάρι δεν αναγνωρίζει τη δικαιοδοσία του Πατριαρχείου της Σερβίας στη Σλοβενία. Μήπως τη θεωρεί περιοχή της διασποράς στην Ευρώπη και επομένως αισθάνεται ότι έχει επ’ αυτής εκκλησιαστική δικαιοδοσία!..
Αν ο φόβος του Σέρβου Μητροπολίτη έχει έρεισμα, τότε ο κ. Βαρθολομαίος προκαλεί νέο ρήγμα στην Ορθόδοξη Εκκλησία και συγκεκριμένα μεταξύ του Οικουμενικού Πατριαρχείου και του Πατριαρχείου της Σερβίας. Στο Βελιγράδι έντονος είναι ο προβληματισμός. Η εύθραυστη ισορροπία μεταξύ των Μητροπολιτών που διαφωνούν με τα οικουμενιστικά ανοίγματα του Φαναρίου και αυτών που τα ανέχονται ή και τα επικροτούν κινδυνεύει να ανατραπεί υπέρ των πρώτων. Η θρυαλλίδα της ρήξεως των σχέσεων Φαναρίου και Βελιγραδίου μπορεί να είναι η Σλοβενία… Στη Σερβία υπάρχει η σκέψη ότι το Φανάρι εφαρμόζει αντίποινα για την αρνητική στάση ιεραρχών της Σερβικής Εκκλησίας στη Σύνοδο της Κρήτης και ειδικότερα στο κείμενο για τις σχέσεις της Ορθοδόξου Εκκλησίας με τους ετεροδόξους.
Η Σλοβενία είναι μια χώρα 2.000.000 κατοίκων στα βόρεια της παλιάς Γιουγκοσλαυίας. Ο σλαβικός λαός της, υποταγμένος για πολλά χρόνια στους Αψβούργους και στην Αυστροουγγαρία, εκδυτικίστηκε. Το 90% περίπου των κατοίκων της ακολουθούν το Λατινικό δόγμα. Οι Λουθηρανοί είναι 2% και οι Ορθόδοξοι (κυρίως Σέρβοι) είναι επίσης το 2% του πληθυσμού, ή, περίπου, 40.000. Οι σχέσεις των Σλοβένων με τους Σέρβους δεν είναι οι καλύτερες, αλλά όχι και τόσο κακές όσο είναι μεταξύ Σέρβων και Κροατών, Σέρβων και Αλβανών – Κοσοβάρων και Σέρβων με τους μουσουλμάνους Βοσνίους. Αν πράγματι ο κ. Βαρθολομαίος αναμιχθεί στα εκκλησιαστικά πράγματα του Πατριαρχείου της Σερβίας θα επαναλάβει το λάθος του της Εσθονίας, όπου η εκκοσμίκευση τον οδήγησε σε ρήξη με το Πατριαρχείο της Μόσχας. Τα επακόλουθα της εξελίσσονται ακόμη…Στην Εσθονία όσοι ακολουθούν το Φανάρι δεν είναι περισσότεροι από 5.000. Στην εν λόγω χώρα ζουν περίπου 200.000 Ρώσοι, που ακολουθούν τη Ρωσική Εκκλησία…
Σημειώνεται ότι το Πατριαρχείο της Μόσχας, με τη συμπαράσταση του Προέδρου της Ρωσίας, Βλαδίμηρου Πούτιν, έκαμε αισθητή την παρουσία του στη Σλοβενία, λίγες ημέρες μετά την επίσκεψη του κ. Βαρθολομαίου στην εν λόγω χώρα. Ο Μητροπολίτης Βολοκολάμσκ κ Ιλαρίων, υπεύθυνος των εξωτερικών υποθέσεων της Ρωσικής Εκκλησίας, επισκέφθηκε επίσημα τη Σλοβενία από τις 28 έως τις 31 Ιουλίου 2016. Συναντήθηκε με τον Ορθόδοξο Μητροπολίτη κ. Πορφύριο και μαζί τέλεσαν τρισάγιο στη μνήμη των Ρώσων στρατιωτών που σκοτώθηκαν στη Σλοβενία κατά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Παρέστησαν επίσης στην αποκάλυψη μνημείου για τους πεσόντας Ρώσους στρατιώτες στη Σλοβενία κατά τους Α΄και Β΄ Παγκοσμίους Πολέμους. Στις τελετές παρέστησαν οι Πρόεδροι της Ρωσίας Βλ. Πούτιν και Σλοβενίας Μπ. Παχόρ. Η εκκοσμικευμένη αντιπαράθεση Φαναρίου – Μόσχας συνεχίζεται σε κάθε σημείο της Γης…
Τις ίδιες ημέρες της απουσίας του εις Σλοβενία, Γαλλία και Ελβετία ο κ. Βαρθολομαίος απέστειλε ως εκπρόσωπό του στους εορτασμούς της Ουκρανίας, για τον εκχριστιανισμό των Ρως, τον ουκρανικής καταγωγής 42χρονο Αρχιεπίσκοπο Τελμησσού κ. Ιώβ. Ο Πρόεδρος της Ουκρανίας Πιοτρ Ποροσένκο δέχθηκε τον κ. Ιώβ στο προεδρικό μέγαρο και του έθεσε πάλι το θέμα της αυτοκεφαλίας της Ορθόδοξης Εκκλησίας της χώρας του. Σε απάντηση ο κ. Ιώβ διαβεβαίωσε τον Ουκρανό Πρόεδρο ότι το Φανάρι εξετάζει με συμπάθεια το αίτημά του, αλλά στη συνέχεια ακολούθησε τη λιτανεία του υπό το Πατριαρχείο της Μόσχας Μητροπολίτη Κιέβου και πάσης Ουκρανίας κ. Ονουφρίου και όχι την αντιλιτανεία των σχισματικών Ορθοδόξων. Αν πήγαινε σ’ αυτούς τότε το χάσμα του Φαναρίου με τους Ρώσους θα μετατρεπόταν σε σχίσμα…
Τα περίεργα των ενεργειών του κ. Βαρθολομαίου άρχισαν με τον Μητροπολίτη Αδριανουπόλεως και συνεχίζονται με τον Αρχιεπίσκοπο Τελμησσού… Τον Αρχιμανδρίτη της Μητροπόλεως Μεγάρων Αμφιλόχιο Στεργίου, που, άγνωστο γιατί, δεν διατηρούσε και δεν διατηρεί τις καλύτερες των σχέσεων με τον Αρχιεπίσκοπο κ. Ιερώνυμο, επιδίωξε ο Πατριάρχης να τον επιβάλλει στη Μητρόπολη Ιωαννίνων. Απέτυχε παταγωδώς. Ο κ. Αμφιλόχιος έλαβε ελάχιστες ψήφους. Σε απάντηση ο κ. Βαρθολομαίος τον παίρνει υπό την εκκλησιαστική δικαιοδοσία του, τον χειροτονεί Μητροπολίτη Αδριανουπόλεως και τον ορίζει εκπρόσωπό του στο γραφείο του Πατριαρχείου στην Αθήνα. Φυσικά έκτοτε δεν υπάρχει καμία επικοινωνία του Αθηνών με τον Αδριανουπόλεως και έχουν ψυχρανθεί σε βάθος καταψύξεως οι σχέσεις του Αθηνών με τον Κωνσταντινουπόλεως.
Τον εκ Μόντρεαλ καταγόμενο και τον έλκοντα εξ Ουκρανίας την καταγωγή κ. Ιώβ Γκέτσα ο κ. Βαρθολομαίος επιδίωξε να τον επιβάλει ως Αρχιεπίσκοπο των Ρώσων της Δυτικής Ευρώπης, που είναι υπό τη δικαιοδοσία του. Πρόκειται για τους Ρώσους που μετά την επανάσταση των μπολσεβίκων κατέφυγαν κυρίως στη Γαλλία, αλλά και σέ άλλες χώρες της δυτικής Ευρώπης, γενόμενοι πολιτικοί πρόσφυγες. Έκτοτε, επειδή δεν ήθελαν να βρίσκονται υπό τη δικαιοδοσία της υπό τον σοβιετικό ζυγό Ρωσικής Εκκλησίας, προσέφυγαν στο Φανάρι, που ευχαρίστως τους δέχθηκε. Στη Γαλλία μεταξύ αυτών αναδείχθηκαν σπουδαίοι Ορθόδοξοι θεολόγοι. Οι Αφανάσιεφ, Ευδοκίμοφ, Λόσκι, Μέγιεντορφ, Μπουλγκάκοφ, Σμέμαν και Φλορόφσκι είναι μερικοί από αυτούς. Η δια της πυγμής της εξουσίας απόπειρα επιβολής από τον κ. Βαρθολομαίο ενός μη ευρωπαίου, μη ρώσου και άπειρου ακόμη περί την Ορθόδοξη Θεολογία και Εκκλησιολογία νεαρού αρχιμανδρίτου προκάλεσε την εύλογη αντίδραση των υπό το Φανάρι ρώσων της Δυτικής Ευρώπης. Ο κ. Βαρθολομαίος δεν αγνόησε τις πρειδοποιήσεις τους. Προχώρησε στη χειροτονία του και επιχείρησε να τον επιβάλει…Εις μάτην. Ουδείς τον δέχθηκε… Αποτέλεσμα να απαλλαγεί των καθηκόντων του σε λιγότερο από δύο χρόνια…
Στη θέση του έγινε δεκτός από τους Ρώσους της Δυτ. Ευρώπης, ως ενδιάμεση λύση, ο Γάλλος, γεννηθείς στο Μπορντό το 1942, αρχιμανδρίτης Ιωάννης Ρενετό. Από τον 42χρονο στον 74χρονο… Σε απάντηση και με το πείσμα που διαθέτει ο Πατριάρχης όρισε τον Αρχιεπίσκοπο Τελμησσού εκπρόσωπο Τύπου στη Σύνοδο της Κρήτης και συμπρόεδρο του θεολογικού διαλόγου με τους Ρωμαιοκαθολικούς, στη θέση του 85χρονου κ. Ιωάννου (Ζηζιούλα). Με τον κ. Ζηζιούλα μπορεί κανείς να διαφωνεί σε θεολογικές απόψεις του, αλλά δεν μπορεί να του αρνηθεί τη θεολογική του κατάρτιση. Ο κ. Ιώβ τί μπορεί να προσφέρει στον θεολογικό διάλογο; Και τί γνωρίζει από διοίκηση, ώστε να μπορεί να κατευθύνει αποτελεσματικά τη συζήτηση και να προεδρεύει ενδοορθοδόξων διασκέψεων; Πιθανόν να είναι καλός στη μεταφορά απόψεων, αλλά αυτό δεν αρκεί. Και σα να μην έφταναν αυτά ο κ. Βαρθολομαίος τον όρισε, έναν Ουκρανό, εκπρόσωπο του στους εορτασμούς της Ουκρανίας, για να βάλει σε πειρασμό και ανησυχία τους Ρώσους…
Το βαρύτατο εκκλησιαστκό σφάλμα του κ. Βαρθολομαίου να προβάλει παγκοσμίως στην Κρήτη το χάσμα που ο ίδιος προκάλεσε μεταξύ των τοπικών Ορθοδόξων Εκκλησιών, η όξυνση των σχέσεων του με τις Εκκλησίες της Αντιοχείας, της Ρωσίας, της Γεωργίας, της Βουλγαρίας, της Ελλάδος και της Σερβίας, οι λανθασμένες κινήσεις του σε θέματα εκκλησιαστικού και κανονικού δικαίου, η εκτός κάθε λογικής επιλογές του σε καίριες θέσεις προσώπων, που δεν μπορούν να ανταποκριθούν στα καθήκοντα τους, δεν συνάδουν σε έναν ευφυή άνθρωπο. Τί συμβαίνει;… Είναι μόνο ζητήματα προσωπικού χαρακτήρα, ή υπάρχει κάτι άλλο, ευρύτερο και σοβαρότερο; Το 12ήμερο ταξίδι του εκτός Τουρκίας δεν μας βοήθησε να πάρουμε κάποιες απαντήσεις. Αντίθετα, αύξησε τις απορίες και τις ανησυχίες μας.