Λευκή σελίδα η Εγκύκλιος της Ιεράς Συνόδου
Του Γιώργου Ν. Παπαθανασόπουλου
Λευκή σελίδα είναι ως προς την ενημέρωση του πιστού λαού η Εγκύκλιος της Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος. Συγκεκριμένα ουδέν αναφέρει περί των προτάσεων, οι οποίες διαμορφώθηκαν στην έκτακτη σύγκληση της Ιεραρχίας και θα υποστηρίξει ο Αρχιεπίσκοπος στην Πανορθόδοξη Σύνοδο.

Στην αρχή του κειμένου λέγονται τα αυτονόητα και τυπικά: « Η Ιεραρχία μελέτησε διεξοδικά τις προτάσεις της Διαρκούς Συνόδου, μίαν προς μίαν, και με πνεύμα ομοψυχίας, υπευθυνότητας και σοβαρότητας, με ομοφωνία στα περισσότερα σημεία και απόλυτη πλειοψηφία σε άλλα, έκανε τις διορθώσεις των τεθέντων κειμένων και όπου χρειάσθηκε έκανε και προσθήκες, ώστε αυτές να είναι οι τελικές αποφάσεις της Εκκλησίας για τα κείμενα αυτά». Ποιες είναι; Αυτές δεν είμαστε άξιοι να τις πληροφορηθούμε….
Πάρα κάτω η Εγκύκλιος επιχειρεί να μας καθησυχάσει. Μας συνιστά να ειρηνεύομε και εξηγεί: «Εμείς οι Ιεράρχες έχουμε δώσει την ομολογία της πίστεως κατά την χειροτονία μας για να διασφαλίσουμε την Αποστολική και Πατερική παρακαταθήκη που παραλάβαμε και αγρυπνούμε για το ποίμνιό μας, για τη δόξα του Θεού και τον έπαινο της Εκκλησίας». Όσο καλόπιστος να είναι κανείς σκέπτεται ότι η κάθε Σύνοδος των κατά τόπους Ορθοδόξων Εκκλησιών με διαφορετικό τρόπο βλέπει αυτή την παρακαταθήκη. Αλλιώς το Πατριαρχείο της Κωνσταντινουπόλεως και αλλιώς το Μόσχας, αλλιώς το Ιεροσολύμων και αλλιώς το Αντιοχείας, αλλιώς το Σερβίας και αλλιώς το Ρουμανίας, αλλιώς το Βουλγαρίας και αλλιώς το Γεωργίας….
Στο τέλος του σύντομου κειμένου γράφεται η παράκληση προς το χριστεπώνυμο πλήρωμα «να προσεύχεται για όλους, ιδιαιτέρως για τους Επισκόπους, Κληρικούς, μοναχούς και λαϊκούς, οι οποίοι θα παραβρεθούν στην Αγία και Μεγάλη Σύνοδο, ώστε να δώσουν την καλή μαρτυρία της ορθοδόξου πίστεώς μας…». Επειδή η πρόταση αυτή μπορεί να προκαλέσει παρεξηγήσεις σημειώνεται πρώτον ότι και οι Επίσκοποι είναι Κληρικοί και δεύτερον ότι στην Σύνοδο η απόφαση είναι να συμμετάσχουν μόνο Επίσκοποι – 24 ανά Εκκλησία κατά ανώτατο αριθμό. Οι υπόλοιποι κληρικοί έχουν συμβουλευτικό ή βοηθητικό ρόλο…
Στην Εγκύκλιο πολύς λόγος γίνεται για το «Συνοδικό Σύστημα», το οποίο κυριάρχησε στις εργασίες της έκτακτης Ιεραρχίας. Όμως το γεγονός ότι δεν γνωστοποιήθηκαν τα όσα ο Αρχιεπίσκοπος θα υποστηρίξει στην Πανορθόδοξη Σύνοδο αποτελεί έλλειμμα του Συνοδικού συστήματος και προκαλεί θλίψη και απογοήτευση στον ιερό κλήρο – πλην των 82 μελών της Ιεραρχίας – και στον πιστό λαό. Κληρικός –όχι Επίσκοπος- μου είπε ότι από τη συμπεριφορά της Ιεραρχίας αισθάνεται ότι είναι παρίας της Εκκλησίας.
Ο αείμνηστος καθηγητής Παν. Τρεμπέλας επισημαίνει ότι οι Επίσκοποι δεν ήσαν πάντοτε μονάρχες στην Εκκλησία, δεν βρίσκονταν σε τόση απόσταση από τον υπόλοιπο κλήρο και ο λαός δεν ήταν ένα παθητικό στοιχείο στην Εκκλησία, αποξενωμένο παντός δικαιώματος και πάσης αναμίξεως στη διοίκηση Της. Και προσθέτει τα γραφέντα από τον κανονολόγο Σέρβο επίσκοπο Ζάρας Δαλματικής Νικόδημο Μίλας: « Η ιερατική εξουσία απενεμήθη στην ιεραρχία όχι απλώς χάριν αυτής ταύτης, αλλά χάριν της Εκκλησίας, την οποία αποτελούν οι πιστοί λαϊκοί ομού με την ιεραρχία. Και επειδή οι λαϊκοί οφείλουν να είναι ζώντα και ενεργά μέλη της Εκκλησίας και να συνεργούν κατά τις δυνάμεις τους στο γενικό αγαθό και στην προκοπή της Εκκλησίας οφείλει η ιεραρχία να αναγνωρίζει τα δικαιώματα των λαϊκών σε όλα όσα αφορούν την Εκκλησία…» (Σημ. Οι υπογραμμίσεις στο πρωτότυπο. Από το βιβλίο του Παν. Τρεμπέλα «Οι λαϊκοί εν τη Εκκλησία», Εκδ. Χρ. Αδ. «Ο Σωτήρ», Αθήναι, 1976, σελ. 14-15). Οι συντάκτες της Εγκυκλίου βλέπουν το Συνοδικό σύστημα με τα δικά τους μέτρα, που είναι μακριά από αυτό που δίδαξαν οι Πατέρες της Εκκλησίας.
Διερωτάται κανείς αν ήταν να μην ενημερωθεί ουσιαστικά ο πιστός λαός για τις προτάσεις της Εκκλησίας της Ελλάδος στην Πανορθόδοξη γιατί η Εγκύκλιος; Μόνο για να ζητηθεί η προσευχή του; Μα αυτήν είναι αυτονόητο ότι πρέπει να την κάνει. Γιατί τότε να κουραστούν να κάνουν την Εγκύκλιο;…Σημειώνεται ότι ο Μητροπολίτης Αργολίδος στην Ιεραρχία ζήτησε να υπάρξει ενημέρωση του πιστού λαού για τα όσα αποφασίστηκαν. Αυτήν εννοούσε;… Στην Εκκλησία είναι αναγκαία η πλήρης ενημέρωση και συμμετοχή του κλήρου και του λαού στις αποφάσεις της Ιεραρχίας και όχι η περιθωριοποίησή τους και η διατήρησή τους στο σκοτάδι της αγνοίας.