Θα περίμενε κανείς πως με το άνοιγμα των σχολείων και με την θα υπήρχε και η αντίστοιχη θετική ανταπόκριση από την πλευρά των μαθητών. Και όμως κάτι τέτοιο δεν συνέβη. Και υπάρχουν λόγοι, συγκεκριμένοι. Η μέση εικόνα που επικρατεί αυτή την περίοδο στα είναι ιδιαζόντως χαοτική.

Επιμέλεια Δημήτρης Τσιριγώτης, φυσικός

Μαθητές με φανερό έλλειμμα συγκέντρωσης, αυτοπειθαρχίας και ενδιαφέροντος για τη μάθηση και εκπαιδευτικοί που στη συντριπτική τους πλειοψηφία προσπαθούν να σώσουν οτιδήποτε κι αν σώζεται αλλά που νιώθουν αδύναμοι να προβάλλουν αποτελεσματική αντίσταση στην ορμητικότητα του χάους. Είναι εμφανές πως αυτά που χτυπούν αυτή τη στιγμή την εκπαιδευτική κοινότητα δεν είναι τίποτε άλλο από τα απόνερα της καραντίνας, της τηλεκπαίδευσης και όλων εκείνων των αναγκαίων κακών που βιώσαμε από τον περυσινό Μάρτη και μετά.

Εικόνες χάους μέσα στην τάξη

Και αν ο ισχυρισμός πως η  τηλεκπαίδευση δεν είναι κανονική εκπαίδευση ήταν μέχρι τώρα σε θεωρητικό επίπεδο, πλέον υπάρχει και η ατράνταχτη απόδειξη. Γνωστικά, πιθανόν, δεν είναι εύκολο να εκτιμήσει κανείς τη ζημιά που έχει γίνει αλλά συμπεριφορικά πρόκειται για ξεκάθαρη οπισθοδρόμηση. Ακόμα και οι βασικές κοινωνικές δεξιότητες των μαθητών έχουν ατροφήσει. Και είναι αυτή η ίδια η ανάγκη τους για επικοινωνία, την οποία τόσο την έχουν στερηθεί, που εκφράζουν με χαοτικό όμως τρόπο. Είναι η λαχτάρα τους να τραβήξουν την προσοχή  την οποίαν όμως εκδηλώνουν με λάθος τρόπο. Αυτές οι τόσο σημαντικές ανάγκες των παιδιών που υπό άλλες συνθήκες αποτελούν παιδαγωγικά εκμεταλλεύσιμα υλικά, την περίοδο αυτή είναι αδύνατον να σχηματοποιηθούν σε δημιουργικότητα. Είναι φανερό πως ο πολιτισμός των παιδιών έχει οπισθοχωρήσει αρκετά εξαιτίας της επικράτησης των ενστίκτων και των παρορμήσεών τους.

Αυτό είναι πολύ εύκολο να το διαπιστώσει κανείς αυτή την περίοδο αρκεί να έχει μια εικόνα της τάξης την ώρα του μαθήματος. Οι μαθητές έχουν ξεχάσει ακόμα και τους βασικούς κανόνες λειτουργίας της τάξης όπως το να ζητούν το λόγο και να μην πετάγονται, το να κάνουν ησυχία, το να συμμετέχουν στο μάθημα, το να ακούν την ερώτηση πριν απαντήσουν, το να μένουν συγκεντρωμένοι να μην πλατειάζουν και το να συμπεριφέρονται με αιδώ και σεβασμό. Αξιοσημείωτη είναι η μεγάλη αύξηση της παραβατικής συμπεριφοράς των μαθητών αυτή την περίοδο η οποία όμως αφορά κυρίως παιδιαρίσματα παρά σοβαρά περιστατικά επιθετικής συμπεριφοράς. Είναι φανερό πως η στέρηση των μαθητών όλο αυτό το διάστημα στην επικοινωνία, στο παιχνίδι, στη δράση και στη χαρά εκτονώνεται τώρα με υπερβολή. Καταλαβαίνει κανείς το μέγεθος των συνεπειών που άφησαν τα «κλειστά σχολεία» από τα απωθημένα με τα οποία λειτουργούν οι μαθητές. Μοιάζει με ένα ελατήριο που η ένταση της εκτίναξής του φανερώνει το μέγεθος της συσπείρωσης που είχε υποστεί.

Η ματαίωση που βιώνουν οι εκπαιδευτικοί

Από την άλλη μεριά οι εκπαιδευτικοί βιώνουν μάλλον την περίοδο με την μεγαλύτερη ματαίωση για εκείνους. Δεν βρίσκουν κανένα νόημα σε όλο αυτό παρά τις απεγνωσμένες προσπάθειες που κάνουν. Είχαν την προσδοκία πως άμα άνοιγαν τα σχολεία τα παιδιά θα «ζωντάνευαν» σε σχέση με την τηλεκπαίδευση. Άλλη ζωντάνια όμως είχαν κατά νου. Όχι προφανώς αυτή που δεν τα αφήνει να ηρεμήσουν και που τα θέτει συνεχώς σε υπερδιέγερση. Εννοείται πως μάθημα είναι σχεδόν αδύνατον να γίνει και οι μόνοι εκπαιδευτικοί που κάπως επιβιώνουν αυτό το διάστημα είναι εκείνοι που αποφάσισαν να παίξουν και το τελευταίο τους χαρτί που είναι η απειλή για χαμηλή βαθμολογία στο Β΄ τετράμηνο και η επιβολή ποινών.

ή του εκτροχιασμού;

Ας μην γελιόμαστε, η κατάσταση αυτή μέχρι το τέλος της φετινής χρονιάς είναι μη αναστρέψιμη. Αποδεικνύεται περίτρανα πως η παράταση του σχολικού έτους ήταν ένα τεράστιο λάθος. Το υπουργείο Παιδείας σύμφωνα με ανακοίνωσή του είχε προβεί στην παράταση αυτή με το σκεπτικό πως το σχολικό περιβάλλουν επιδρά θετικά στην κοινωνικότητα και στην ψυχολογία τους. Μπορεί το σκεπτικό αυτό είναι μεν γενικά σωστό όμως δεν υπολόγισε τις ιδιαιτερότητες της συγκεκριμένης φάσης. Την ψυχολογική κούραση και την πολύμηνη αδράνεια των μαθητών λόγω της καραντίνας, τους περιορισμούς (τήρηση αποστάσεων, χρήση μάσκας) στο χώρο του σχολείου για 5-6 ώρες τη μέρα καθώς και αυτόν τον τόσο φωτεινό ήλιο που τα ξεσηκώνει. Δεν θέλει ιδιαίτερη σκέψη για να καταλάβει κανείς πως οι μαθητές βρίσκονται σε διάθεση διακοπών και συμπεριφέρονται στο σχολείο σαν να βρίσκονται ήδη σε διακοπές. Αισθάνονται σαν «θηρία» που το έσκασαν από το ατομικό τους κλουβί αλλά αντί να γευτούν την ελευθερία τους πιάστηκαν μαζικά σε ένα πολύ μεγαλύτερο κλουβί. Έτσι ακριβώς νιώθουν για τη φοίτησή τους στο σχολείο αυτή την περίοδο. Τελικά η παράταση  δεν έφερε την πολυπόθητη βελτίωση της ψυχολογίας και της κοινωνικότητας των μαθητών αλλά τον περαιτέρω εκτροχιασμό αυτών.

Επίσης, είναι φανερό πως η περιρρέουσα ατμόσφαιρα του «χαϊδέματος» των μαθητών και από το υπουργείο και από μεγάλη μερίδα των εκπαιδευτικών κατά την περίοδο της καραντίνας, παρά τον πιθανά καλοπροαίρετο σκοπό, είχε τελικά αντίθετα αποτελέσματα. Κατά την περίοδο της καραντίνας η πολύ επιεικής βαθμολόγηση των μαθητών και η αιώρηση της πληροφορίας  πως κανείς φέτος δεν θα έχει καμία επίπτωση ούτε από απουσίες ούτε από επίδοση άφησε τους μαθητές χωρίς το απαραίτητο παιδαγωγικό κουλάντρισμα. Μάλλον τα πράγματα έγιναν με λάθος σειρά. Τα αποτελέσματα καταδεικνύουν πως η σωστή σειρά θα ήταν το «τράβηγμα στα γκέμια» όσο τα σχολεία ήταν κλειστά και το «χάϊδεμα» με το άνοιγμά τους. Πώς να ζητήσουμε τώρα τον αυτοέλεγχο των μαθητών όταν λείπει ο προθάλαμος προετοιμασίας του που είναι ο έλεγχός τους από τους ενήλικες; Ας μην μας εκπλήσσει λοιπόν σήμερα το γεγονός πως οι μαθητές είναι εκτός ελέγχου. Ήταν λάθος που υπονοήσαμε στους μαθητές πως λόγω των δυσμενών συνθηκών τούς συγχωρούνται τα πάντα και πως κανείς δεν έχει την παραμικρή αξίωση και προσδοκία από εκείνους.

Να πάρει μια γενναία απόφαση το υπουργείο

Να δεχτούμε τις αγνές προθέσεις του με την παράταση του σχολικού έτους; Να τις δεχτούμε. Αυτή την στιγμή όμως δεν πάνε καθόλου τα πράγματα έτσι όπως τα υπολόγισε με αποτέλεσμα να σέρνεται μια άκρως ψυχοφθόρα κατάσταση που αφήνει όλο και μεγαλύτερες πληγές στο σώμα της εκπαίδευσης. Ειδικά στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση όπου τα μαθήματα έχουν παραταθεί μέχρι την 24 Ιουνίου οι πληγές πιθανόν να εξελιχθούν σε μη επουλώσιμες. Είναι η ώρα το υπουργείο να πάρει μια γενναία απόφαση και να δώσει ένα τέλος. Είναι η ώρα να επιτρέψει την πλήρη αποσυμπίεση των μαθητών, είναι η ώρα να αφήσει το ελατήριο να εκτονωθεί μέχρι το τέρμα ώστε από το επόμενο σχολικό έτος να γίνει μια νέα αρχή με όσο λιγότερη γίνεται συσσωρευμένη αρνητική ενέργεια.