Γιατί η κρίση καθυστερεί το πτυχίο

Της Μίνας Κωστοπούλου

Τα προβλήματα στην αγορά εργασίας μπλοκάρουν τη διασύνδεσή της με τα ΑΕΙ avgi.gr

Δεν είναι η ποιότητα σπουδών στα ελληνικά πανεπιστήμια και ΤΕΙ ούτε το ελλιπές εκπαιδευτικό σύστημα· είναι η δυσμενής οικονομική συγκυρία που καθιστά τους φοιτητές “αιώνιους”. Αυτό προκύπτει από την έρευνα για τον «Εκσυγχρονισμό της Ανώτατης Εκπαίδευσης στην Ελλάδα / Modernisation of Higher Education (MOHE) in Greece», που τελεί υπό την εποπτεία της αναπληρώτριας υπουργού Παιδείας Σίας Αναγνωστοπούλου. Έτσι μια διαφορετική πραγματικότητα έρχεται στην επιφάνεια: οι φοιτητές στα ελληνικά πανεπιστήμια καθυστερούν να πάρουν πτυχίο λόγω της κρίσης.

Τα προηγούμενα χρόνια οι “αιώνιοι” κυριάρχησαν στην ατζέντα της τριτοβάθμιας με αφορμή τις διαγραφές φοιτητών· φοιτητών που κατηγορήθηκαν ότι “επιβαρύνουν το πανεπιστήμιο με τα έξοδά τους”, ενώ οι ίδιοι “κάθονται”. Πλέον διαγραφές φοιτητών δεν γίνονται, όμως η όλη ιστορία άφησε πίσω της ερωτηματικά για την ποιότητα των ελληνικών ΑΕΙ, για τους καθηγητές, για το εκπαιδευτικό σύστημα, που λοιδορήθηκε γιατί δεν απέκλειε ως τότε όσους δεν κατάφερναν να ολοκληρώσουν τις σπουδές τους.

18% των ΑΕΙ στέκεται στην ανεπάρκεια του Λυκείου

Σύμφωνα, όμως, με την πρόσφατη έρευνα, σε σύνολο 33 ανώτατων ιδρυμάτων, οι διοικήσεις των 30 (90,91%) απάντησαν ότι «προσωπικά οικονομικά προβλήματα» ευθύνονται για την καθυστέρηση των φοιτητών να πάρουν πτυχίο. Στις “δυσχέρειες στην αγορά εργασίας” στάθηκαν 19 ιδρύματα, ενώ 18 (το 54,55%) εστίασε στην “ανεπάρκεια του Λυκείου”.

Έξι ιδρύματα πάντως δήλωσαν ότι δεν υλοποιούν δράσεις υποστήριξης των φοιτητών τους. Από τα 27 που τους στηρίζουν, το 58% προσφέρει ένα προς ένα ακαδημαϊκή επίβλεψη, το 19% προσωπική ψυχολογική υποστήριξη, ενώ αντίστοιχα ποσοστά αναφέρονται στη σημασία του σχεδιασμού του προγράμματος σπουδών, στην παροχή δωρεάν ενισχυτικής διδασκαλίας και στις επαναληπτικές και εμβόλιμες εξεταστικές περιόδους.

Ερμηνεύοντας τους ανασταλτικούς παράγοντες στη διασύνδεση των φοιτητών τους με την αγορά εργασίας, το 84,85% πανεπιστημίων και ΤΕΙ αναφέρεται στα “δομικά προβλήματα της αγοράς εργασίας (π.χ. υπανάπτυξη, ανεργία, μειωμένο ενδιαφέρον επιχειρήσεων για εξειδικευμένο προσωπικό)” υποβαθμίζοντας τον ρόλο και τις ευθύνες των μελών ΔΕΠ ή της διοικητικής υποστήριξης εκ μέρους τους.

Σημαντικός ο βαθμός συμμετοχής στην πρακτική άσκηση

Εξάλλου, 5 στα 10 (45,45%) ιδρύματα έχουν υποχρεωτική την πρακτική άσκηση για τους φοιτητές τους και τα υπόλοιπα έχουν “μεγάλο βαθμό συμμετοχής στα αντίστοιχα προγράμματα”, όπως συμπεραίνει η έρευνα. Είναι δε χαρακτηριστικό το ολοένα αυξανόμενο ενδιαφέρον των φοιτητών για τη χρήση δυνατοτήτων για πρακτική άσκηση σε φορείς του εξωτερικού, μέσω Erasmus.

“Αυξάνεται ο αριθμός των φοιτητών που προσπαθούν να εγκαταλείψουν τη χώρα πριν τη λήψη του πτυχίου” σχολίαζαν στην “Α” κύκλοι του υπουργείου Παιδείας, που συμμετείχαν στην έρευνα. Αξίζει πάντως να σημειωθεί ότι το 27,27% των ιδρυμάτων δηλώνει ότι συναντά (από λίγες έως πολλές) δυσκολίες αναγνώρισης των ECTS (Ευρωπαϊκό Σύστημα Μεταφοράς και Συσσώρευσης Πιστωτικών Μονάδων) από τους φοιτητές που συμμετέχουν στα Erasmus (εισερχόμενους και εξερχόμενους).

Σχετικά με τις συνεργασίες ιδρυμάτων και τοπικών ή άλλων φορέων για την ενίσχυση της περιφερειακής ανάπτυξης, 32 στα 33 (96,97%) απαντούν θετικά. Σύμφωνα με τους συγγραφείς “η τάση που διακρίνεται είναι ότι τα μικρότερα ΑΕΙ της περιφέρειας εμπλέκονται περισσότερο ολιστικά σε συνεργασίες με τους τοπικούς ΟΤΑ (επίπεδο δήμων). Τα μεγαλύτερα ΑΕΙ εμπλέκονται σε συνεργασίες τόσο στο τοπικό επίπεδο (δήμοι) όσο και στο περιφερειακό επίπεδο (Περιφέρειες), αλλά σε συγκεκριμένα ζητήματα”.

Πολύ υψηλού επιπέδου σπουδές δηλώνει ότι παρέχει το 60,60%

Σε κάθε περίπτωση το 39,39% των ΑΕΙ θεωρεί πως παρέχει σπουδές υψηλού επιπέδου, ενώ το 60,60% πολύ υψηλού επιπέδου. Μάλιστα, το 93,94% δηλώνει ότι έχει συγκεκριμένους στόχους για τη βελτίωση, στόχους επί των οποίων “παίζουν καθοριστικό οι δομές εσωτερικής αξιολόγησης ΜΟΔΙΠ-ΟΜΕΑ”, όπως αναφέρουν οι συγγραφείς της έρευνας συμπληρώνοντας:

“Η εκκίνηση των αξιολογήσεων είναι η αυτα-αξιολόγηση των διδασκόντων. Η έρευνα βγάζει ως εξίσου σημαντική πηγή τη συμπλήρωση ερωτηματολογίων από τους φοιτητές. Η εξωτερική αξιολόγηση είναι επίσης σημαντική παράμετρος. (…) Η συντριπτική συνεισφορά της επικεντρώνεται στη βελτίωση των προγραμμάτων σπουδών”.

Αξίζει να αναφερθούν τα στοιχεία για τις υποδομές προς φοιτητές ΑμεΑ. Το 75% των ιδρυμάτων προνοεί για άτομα με κινητικές δυσκολίες, όμως μόλις επτά ΑΕΙ προνοούν για άτομα με προβλήματα όρασης και μόλις τρία για άτομα με προβλήματα ακοής.

Η εν λόγω έκθεση εντάσσεται στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Χώρου Ανώτατης Εκπαίδευσης, σύμφωνα με τη σχετική επικαιροποίηση της Συνθήκης της Μπολόνια το 2012 και το 2015. Αφορμάται ωστόσο από τους άξονες -και έχει ιδιαίτερη σημασία- που θίγουν τον κοινωνικό προσανατολισμό της εκπαίδευσης, αλλά και την επαγγελματική αποκατάσταση των αποφοίτων -δεδομένης και της εκτεταμένης “διαρροής εγκεφάλων” από την Ελλάδα.