Οι πρωτόγνωρες συνθήκες που βιώνουμε στην κοινωνία και στην Εκπαίδευση επιδρούν αποφασιστικά στην ψυχολογία των παιδιών, διαμορφώνουν στάσεις ζωής. Ο ρόλος των παιδαγωγών, ιδιαίτερα των πρωτοπόρων αγωνιστών, αυτήν την περίοδο δεν ακυρώνεται, δεν αναστέλλεται.

*Του Σπύρου Μαρίνη

Αντιθέτως, γίνεται ακόμα πιο ουσιαστικός.
Η αστική τάξη, η κυβέρνηση και τα κόμματά της διαθέτουν ανεξάντλητα μέσα για να «μιλούν» στο λαό και τη νεολαία, να τρομοκρατούν, να χειραγωγούν τη λαϊκή συνείδηση με τα ιδεολογήματα περί «εθνικής ομοψυχίας», πως δήθεν «όλοι μαζί πρέπει να βάλουμε πλάτη για να περάσουν τα δύσκολα». Ομως, και οι εκπαιδευτικοί έχουμε το «προνόμιο» να απευθυνόμαστε σε εκατοντάδες χιλιάδες μαθητές και τις οικογένειές τους, ακόμα και με κλειστά σχολεία. Με τη στάση μας μπορούμε να συμβάλουμε θετικά στη διαπαιδαγώγηση και την υποστήριξη των μαθητών με όλα τα μέσα. Είναι κρίσιμο, λοιπόν, τα μέσα που έχουμε στα χέρια μας να αξιοποιηθούν δημιουργικά στον αγώνα που δίνει ο λαός μας να μείνει όρθιος.

Και εξ αποστάσεως το «μάθημα» αρχίζει από Α: Αντίσταση – Αγώνας – Αξιοπρέπεια
Μάθημα δεν είναι μόνο η επανάληψη και η εμπέδωση της ύλης, να ολοκληρώσουμε π.χ. τα κλάσματα, να μάθουμε τις αντωνυμίες και να κάνουμε επανάληψη στα κεφάλαια της Ιστορίας. Μαζί με αυτά, που είναι πολύ αναγκαία, μάθημα είναι και το καθημερινό «παρών» που δίνουμε στις αγωνίες, στα άγχη και τα αδιέξοδα που βιώνουν οι οικογένειες των μαθητών μας, μαζί τους κι εμείς.

Ο εκπαιδευτικός, εάν το θελήσει, μπορεί να αξιοποιήσει τα επιστημονικά και παιδαγωγικά του «όπλα» ώστε να εμπνεύσει τους μαθητές, να καλλιεργήσει την αλληλεγγύη, να στηρίξει τα παιδιά για να μη συνηθίζουν τον εγκλεισμό, την απομόνωση και την ατομική στάση ζωής. Είναι δική μας ευθύνη να διδάξουμε πως είναι άλλο πράγμα να αντέχω, να είμαι υπομονετικός, να έχω αυτοπειθαρχία και είναι άλλο πράγμα να συνηθίζω, να παραδίνομαι και να σκύβω το κεφάλι.

Υπερασπιζόμαστε τον εκπαιδευτικό μας ρόλο κάτω από όλες τις συνθήκες
Παλεύουμε για την υπεράσπιση του μορφωτικού αγαθού που πρέπει να εξασφαλίζεται δημόσια, δωρεάν, καθολικά, για όλα τα παιδιά, ανεξαρτήτως φύλου, καταγωγής, θρησκείας και οικονομικής δυνατότητας. Η ταξική διαφοροποίηση και η ανισοτιμία, που υπάρχουν στο DNA της σημερινής κοινωνίας και του σχολείου της, αντικειμενικά οξύνονται σε συνθήκες αναγκαστικής αναστολής λειτουργίας της Εκπαίδευσης. Δεν επιτρέπουμε να αφεθεί στη μοίρα του κανένας μαθητής. Απαιτούμε από το δημόσιο σχολείο αυτό να το διασφαλίζει.

Δεν επιτρέπουμε να παραδοθεί το μονοπώλιο της εκπαιδευτικής διαδικασίας στην ιδιωτική Εκπαίδευση, στα φροντιστήρια και τις διάφορες ιδιωτικές – επιχειρηματικές πρωτοβουλίες (π.χ. Περιφέρεια Αττικής σε συνεργασία με ιδιωτική εταιρεία εκπαιδευτικών προγραμμάτων, ίδρυμα «Νιάρχος» κ.ά.).
Δίνουμε μάχη για να μπει φρένο στην παραπέρα ιδιωτικοποίηση της Εκπαίδευσης, να κλείσουμε την πόρτα στους κάθε λογής χορηγούς και εμπόρους της Παιδείας. Η κυβέρνηση σήμερα τους ανοίγει την πόρτα δήθεν για να βοηθήσουν «αφιλοκερδώς», διαφημίζοντας την εκπαιδευτικά αμφίβολη πραμάτεια τους, ώστε αύριο να τρυγήσουν πελατεία.

Οι πρωτοπόροι, οι ριζοσπάστες εκπαιδευτικοί, οι αγωνιστές του ταξικού κινήματος δίνουμε τη μάχη στην πρώτη γραμμή με όλα τα μέσα
Γνωρίζουμε καλά, δεν υποτιμάμε, τους υπαρκτούς κινδύνους που υπάρχουν. Γνωρίζουμε καλά ότι η κανονική, διά ζώσης, εκπαίδευση δεν μπορεί να υποκατασταθεί από την εξ αποστάσεως. Η παιδαγωγική σχέση που διαμορφώνεται μέσα και έξω από τη σχολική τάξη, όπως και κάθε άλλη ανθρώπινη σχέση, δεν μπορεί να αντικατασταθεί από τεχνολογικά μέσα. Τα τεχνολογικά μέσα και εν προκειμένω οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές, το διαδίκτυο, οι διάφορες εκπαιδευτικές εφαρμογές, μόνο επικουρικά μπορούν να αξιοποιούνται στην Εκπαίδευση και αναλόγως με την ηλικία των μαθητών. Ούτε δαιμονοποιούμε ούτε στεκόμαστε με δέος απέναντι στα τεχνολογικά μέσα. Εχουν και αυτά το ρόλο τους, ο οποίος σε καμία περίπτωση δεν είναι η αντικατάσταση της φυσικής παρουσίας των εκπαιδευτικών όλων των ειδικοτήτων ακόμα και στην πιο απομακρυσμένη περιοχή της χώρας. Στις συνθήκες που βιώνουμε, τα τεχνολογικά μέσα και οι διάφορες εκπαιδευτικές εφαρμογές, αντικειμενικά, είναι το μοναδικό «παράθυρο» επικοινωνίας με τους μαθητές μας. Αυτό δεν θέλει και πολλή ανάλυση.

Ορισμένες φωνές που ακούγονταν για «καμία συμμετοχή στην εξ αποστάσεως εκπαίδευση» απορρίφθηκαν από τους συναδέλφους. Οδηγούσαν, ακόμα και αν δεν ήταν αυτή η στόχευσή τους, στην εθελοντική απομόνωση των εκπαιδευτικών από τους μαθητές. Πιστεύει κανείς στα σοβαρά ότι οι αστικοί σχεδιασμοί στην Εκπαίδευση μπορούν να ανακοπούν… πολεμώντας απλά τις εκπαιδευτικές πλατφόρμες; Η μάχη πρέπει να δοθεί στα κύρια και ουσιαστικά ζητήματα και όχι στα επιμέρους.

Η αστική τάξη είναι δεδομένο ότι θα αξιοποιήσει την περίοδο που διανύουμε για να δυναμώσει την επίθεση στους εργαζόμενους. Στο πλαίσιο αυτό θα επιδιώξουν να προωθήσουν και αντιεκπαιδευτικά μέτρα. Η κυβέρνηση, τα αστικά κόμματα, η ΕΕ και οι επιχειρηματικοί όμιλοι προετοιμάζουν το έδαφος για τον αντιλαϊκό οδοστρωτήρα της «επόμενης μέρας». Οι εργαζόμενοι, που έχουν ήδη πληρώσει τα βάρη της προηγούμενης κρίσης, που πληρώνουν με την ίδια τους τη ζωή τη σημερινή πανδημία, θα κληθούν την «επόμενη μέρα» να πληρώσουν τη νέα κρίση, με νέα σκληρά μέτρα. Αυτό δεν θα το δεχτούμε!
Με τη στάση και τη δράση μας, σήμερα, δημιουργούμε τις προϋποθέσεις για να αντιμετωπίσουμε την επίθεση με καλύτερους όρους, να θέσουμε στο επίκεντρο τις δικές μας ανάγκες. Με ηθικό πλεονέκτημα, με ενότητα εντός του κλάδου, με ισχυρά σωματεία και φυσικά με συμμαχίες μέσα στην κοινωνία, υπερασπιζόμαστε τα εργασιακά και μορφωτικά δικαιώματα.

Καμία αυταπάτη, καμία αναμονή
Η κυβέρνηση και το υπουργείο Παιδείας υποκριτικά δίνουν «συγχαρητήρια» στους εκπαιδευτικούς που «στέκονται στο ύψος τους», όπως μας λένε. Το φιλί τους είναι σαν του Ιούδα (μέρες που είναι). Απόδειξη γι’ αυτό είναι η πρόθεση της κυβέρνησης να φέρει στη Βουλή προς ψήφιση πολυνομοσχέδιο για την Παιδεία (βάση του 10, «τράπεζα θεμάτων», αντιεκπαιδευτική αξιολόγηση σχολικών μονάδων και εκπαιδευτικών, αντιδραστικές αλλαγές στη δομή και το περιεχόμενο της Εκπαίδευσης) εν μέσω πανδημίας και με κλειστά σχολεία. Ζήλεψαν τη δόξα του ΣΥΡΙΖΑ που Πρωτοχρονιά ψήφισε το νόμο για τους αναπληρωτές και Πάσχα το νόμο για το Λύκειο.

Δεν έχουμε καμία εμπιστοσύνη στην κυβέρνηση της ΝΔ και σε καμία άλλη αστική κυβέρνηση. Το μόνο που τους νοιάζει τελικά είναι να ενισχύουν με τεράστια οικονομικά πακέτα τους επιχειρηματικούς ομίλους. Δεν δίνουν ούτε ένα ευρώ για τη στήριξη του δημόσιου σχολείου. Προτιμούν την αυτογελοιοποίηση, όπως έγινε με τις αλλεπάλληλες και αλληλοαναιρούμενες οδηγίες για τον ηλεκτρονικό εξοπλισμό στα σχολεία, από το να ικανοποιήσουν τα αιτήματα των εκπαιδευτικών σωματείων.

Στο βάθος των γεγονότων αχνοφαίνεται η προοπτική
Υπάρχει και η αισιόδοξη πλευρά των εξελίξεων. Είναι η ίδια η πραγματικότητα (πάντα πεισματάρα) που ξεδιαλύνει αυταπάτες, καταρρίπτει μύθους και δημιουργεί προϋποθέσεις να δούμε αλήθειες που ήταν πριν πιο δυσδιάκριτες. Η ίδια η πραγματικότητα ξεγυμνώνει αυτές τις μέρες μια σειρά από αστικά ιδεολογήματα «πρώτης γραμμής» και στο χώρο της Εκπαίδευσης.

• Το «αυτόνομο και διαφοροποιημένο σχολείο», που διαφημίζουν εδώ και χρόνια όλες οι κυβερνήσεις, το σχολείο που πρέπει να είναι «απαλλαγμένο από τον σφιχτό εναγκαλισμό του κράτους» εν μέσω πανδημίας δεν μπορεί να εξασφαλίσει ούτε ένα δωρεάν τάμπλετ για τους μαθητές του. Στην πρώτη απόπειρα του υπουργείου να συγκεντρώσει ακόμα και τα στοιχεία των ελλείψεων δημιουργήθηκε αλαλούμ.
• Η «εμπλοκή των φορέων της Τοπικής Διοίκησης στην Εκπαίδευση», οι περίφημοι «χορηγοί» και οι άλλες ιστορίες με δράκους μετατρέπονται σε καρικατούρες. Κανένα ουσιαστικό ζήτημα δεν μπορούν να λύσουν σε σχέση με τις πραγματικές ανάγκες του σχολείου, σε συνθήκες που απαιτούνται άμεσες, κεντρικού χαρακτήρα, παρεμβάσεις.

• Η «δημοσιονομική στενότητα», τα «άδεια κρατικά ταμεία», που είναι η μόνιμη επωδός όλων των κυβερνήσεων απέναντι σε κάθε διεκδίκηση των εκπαιδευτικών σωματείων, παύουν ως διά μαγείας να υπάρχουν όταν αιτούντες είναι οι καναλάρχες, οι κλινικάρχες, οι μεγαλοεργολάβοι και οι βιομήχανοι.
• Οι «τεμπέληδες» και «χαραμοφάηδες» εκπαιδευτικοί στη «μόνη χώρα στον κόσμο όπου δεν υπάρχει αξιολόγηση» είναι τελικά αυτοί που καταφέρνουν χωρίς μέσα και στήριξη να κρατάνε το σχολείο όρθιο, ανοιχτό για όλα τα παιδιά κάτω από όλες τις συνθήκες.
Η κατάσταση που σήμερα βιώνουμε φανερώνει, μεταξύ πολλών άλλων, ότι σε συνθήκες κρίσης το αστικό σχολείο «κρασάρει», βγάζει στην οθόνη «προσωρινά μη διαθέσιμο». Δείχνει τον πιο σκληρό, ταξικό του πρόσωπο. Στο βάθος της σημερινής δυστοπίας προβάλλει η ανάγκη για ριζικές ανατροπές στην οικονομία και την κοινωνία, ως προϋποθέσεις για την ύπαρξη ενός ριζικά διαφορετικού σχολείου, Σύγχρονης Γενικής Παιδείας, ενιαίου, πραγματικά δημόσιου και δωρεάν για όλους τους μαθητές, ενός σχολείου που σαν μια γροθιά θα μπορεί να ξεπερνά δυσκολίες και σύγχρονες προκλήσεις. Ενα σχολείο που θα ανταποκρίνεται στις πραγματικές μορφωτικές ανάγκες των νέων ανθρώπων.

Αντί επιλόγου
Με ανυπομονησία περιμένουμε τη μέρα που θα ανοίξουν και πάλι τα σχολεία. Δεν θα αργήσουμε να βρεθούμε και πάλι στο φυσικό μας χώρο, δίπλα στους μαθητές και στους συναδέλφους μας. Η γλυκιά παιδική φωνή που θα ακούμε να ψιθυρίζει «μαμά αυτή είναι η κυρία μου», το περήφανο «γεια σου δάσκαλε» που θα συνεχίσουμε να ακούμε στο σχολείο, στη γειτονιά, στο δρόμο που περπατάμε, μπορεί να σημαίνει αύριο πολύ περισσότερα από ό,τι σήμαινε χτες. Είναι στο χέρι μας να έρθουν πιο κοντά οι αγωνίες των λαϊκών οικογενειών για τη μόρφωση των παιδιών τους με τους αγώνες και τις διεκδικήσεις του εκπαιδευτικού κινήματος για μόνιμη και σταθερή δουλειά, για μονιμοποίηση όλων των αναπληρωτών, για αποκλειστικά δημόσια και δωρεάν Παιδεία, με χρηματοδότηση στο ύψος των πραγματικών αναγκών, για μείωση του αριθμού μαθητών ανά τάξη, για ένα σχολείο που θα μορφώνει ολόπλευρα. Αυτή, νομίζουμε, είναι η πιο αισιόδοξη προοπτική απέναντι στο ζοφερό τοπίο που έχει διαμορφωθεί.
Ηδη έχουμε ανοίξει νέους δρόμους…

* Δάσκαλος, μέλος του ΔΣ της ΔΟΕ, εκλεγμένος με την «Αγωνιστική Συσπείρωση Εκπαιδευτικών