ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΕΝΣΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΣΚΟΠΙΜΟΤΗΤΑ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΤΟΥ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΣ Α2

Τα ερωτήματα και οι ενστάσεις που παρατίθενται ανακύπτουν από την ανάγνωση και την προσπάθεια που έκανε κάποιος ο οποίος δεν έχει σχέση με τη Φυσική να προσεγγίσει το ερώτημα Α.2. όπως αυτό τέθηκε στις Πανελλαδικές Εξετάσεις Ημερησίων Λυκείων τη Δευτέρα 23 Μαΐου 2016. Το ερώτημα αυτούσιο είναι:

A2. Όταν ένα κύμα αλλάζει μέσο διάδοσης, αλλάζουν:

α. η ταχύτητα διάδοσης του κύματος και η συχνότητά του.
β. το μήκος κύματος και η συχνότητά του.
γ. το μήκος κύματος και η ταχύτητα διάδοσής του.
δ. η συχνότητα και το πλάτος του κύματος.

Διευκρίνιση απαραίτητη προς αποφυγή κάθε παρερμηνείας και παρεξήγησης των γραφόμενων: Επισημαίνεται ότι σε καμία περίπτωση δεν αμφισβητείται η ορθότητα της απάντησης που ασφαλώς όλοι οι Φυσικοί αποδέχονται ότι είναι η (γ), αλλά η ασυμβατότητα του ερωτήματος με τη διδαχθείσα ύλη και κατ’ επέκταση η ακυρότητά του.

Όμως ας πάρουμε τα πράγματα με τη σειρά:

Α. Διαβάζουμε: ΦΕΚ Αρ. Φύλλου 1186/2015 τ. Β΄ 19 Ιουνίου 2015 Υ.Α. αριθ.96080/Δ2 «Καθορισμός εξεταστέας − διδακτέας ύλης των πανελλαδικά εξεταζόμενων μαθημάτων της Γ΄ τάξης του Γενικού Λυκείου για το σχολικό έτος 2015−2016».
Ο ΑΝΑΠΛΗΡΩΤΗΣ ΥΠΟΥΡΓΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ
Έχοντας υπόψη . . .

ΦΥΣΙΚΗ Ομάδας Προσανατολισμού Θετικών Σπουδών

Από το βιβλίο «Φυσική» της Γ΄ τάξης Ενιαίου Λυκείου Θετικής & Τεχνολογικής Κατεύθυνσης των Ιωάννου Α., Ντάνου Γ. κ.α. . . .
2. ΚΥΜΑΤΑ
2-1 Εισαγωγή.
2-2 Μηχανικά κύματα.
2-3 Επαλληλία ή υπέρθεση κυμάτων.
2-4 Συμβολή δύο κυμάτων στην επιφάνεια υγρού.
2-5 Στάσιμα κύματα. . . .

Σημείωση 1η. Η παράγραφος 2-9 «Ανάκλαση και Διάθλαση» που θα μας απασχολήσει παρακάτω είναι εκτός ύλης.

Β. Ξεκινάμε να διαβάζουμε το συγκεκριμένο εγχειρίδιο της Φυσικής. Σελίδα … «Κύματα» Ορισμοί, Εγκάρσια, Διαμήκη, συχνότητα, μήκος κύματος κλπ. Για να μην χρονοτριβούμε όποιος θέλει μπορεί να ανοίξει το βιβλίο ή να μπει στο για να διαπιστώσει το εξής παράδοξο(!): Σε κανένα σημείο των συγκεκριμένων σελίδων δεν αναφέρεται ότι η συχνότητα παραμένει σταθερή όταν ένα κύμα αλλάζει μέσο.

Σημείωση 2η. Η αναφορά στην ύλη και στα αναγραφόμενα στο συγκεκριμένο κομμάτι του βιβλίου είναι για όλους όσους δεν γνωρίζουν Φυσική και θα διαβάσουν το συγκεκριμένο κομμάτι, ώστε να καταρριφθεί η δικαιολογία του «δεδομένου» και του «αυτονόητου» που μπορεί να προβληθεί από τους επιστήμονες.

Γ. Παρατίθεται αυτούσιο το απόσπασμα από το κεφάλαιο 2-9 του βιβλίου «Ανάκλαση και Διάθλαση» (εκτός ύλης(;)
« . . .Από τους νόμους της διάθλασης προκύπτει ότι η πορεία που ακολουθεί μια ακτίνα είναι ίδια είτε αυτή μεταβαίνει από το υλικό α στο b είτε αντίστροφα.

Όταν το μονοχρωματικό φως διέρχεται από ένα υλικό σε κάποιο άλλο, η συχνότητά του (f), δεν αλλάζει. Αφού η ταχύτητα με την οποία διαδίδεται το φως είναι διαφορετική στα δυο μέσα και η συχνότητα της ακτινοβολίας μένει σταθερή, το μήκος κύματος της ακτινοβολίας πρέπει να είναι διαφορετικό στα δυο μέσα. (u=λ/f) . . .»
Διαβάζοντας αυτό το κομμάτι, ασφαλώς προκύπτει η ορθότητα και επιστημονικά της απάντησης που έχουν όλοι αποδεχθεί ότι είναι η (γ) «το μήκος κύματος και η ταχύτητα διάδοσής του».
Σημείωση 3η. Το σημείο το οποίο τεκμηριώνει την απάντηση – επαναλαμβάνουμε για τους όποιους καλοθελητές – δυστυχώς για τη φετινή χρονιά 2015 – 2016 είναι «εκτός ύλης» .

Δ. Σήμερα όταν από κάποιο εκπαιδευτικό τέθηκε το θέμα του θέματος «εκτός ύλης» μου δημιουργήθηκε ξαφνικά η περιέργεια να ψάξω στον ιστοχώρο (bloc’s, ιστοσελίδες, φόρουμ κλπ) απόψεις για το θέμα. Παρατίθενται κάποιες ενδεικτικά.
Ένωση Ελλήνων Φυσικών: Τα θέματα στα οποία εξετάστηκαν οι υποψήφιοι των πανελλαδικών εξετάσεων στο μάθημα της Φυσικής προσανατολισμού: Ήταν σαφή. Κάλυπταν ικανοποιητικό μέρος της ύλης. Ήταν τα ευκολότερα θέματα των τελευταίων ετών. Περιείχαν πολλές αναφορές σε ερωτήσεις και ασκήσεις του σχολικού βιβλίου. Δεν ήταν διαβαθμισμένης δυσκολίας με συνέπεια να μην μπορέσει να υπάρξει διάκριση ανάμεσα στον πολύ καλό και άριστο μαθητή.
Σύλλογος Φυσικών Κρήτης: Το Α Θέμα είχε διατυπώσεις που θα μπορούσαν να δημιουργήσουν σύγχυση σε ένα μαθητή . . .
Και κάποιες από τις απαντήσεις σε όσους αντιλήφθηκαν το «πρόβλημα» ότι κακώς το ψάχνουν:

«Στο Α2 προτείνονται 3 απαντήσεις που επικαλούνται αλλαγή συχνότητας.
Στην μαθηματική περιγραφή του κύματος αναφέρεται ότι τα σημεία του μέσου έχουν ως συχνότητα αυτήν της πηγής Ο. Οι προτάσεις αυτές είναι επομένως λανθασμένες.
Με δεδομένη την σταθερότητα της συχνότητας υποχρεούνται οι μαθητές να συνάγουν ότι αλλάζουν ταυτοχρόνως ταχύτητα και μήκος κύματος, ακόμα και αν δεν αναφέρεται ρητά.
Ας υποθέσουμε ότι ένας συνάδελφος δεν αναφέρει τα συγκεκριμένα. Ας υποθέσουμε ότι δεν θίγει την σχέση ηλίου-ψιλής φωνής. Πάλι συνάγεται ασφαλώς (με ασφάλεια) το ότι αναγκαστικά η αλλαγή μέσου συνεπάγεται αλλαγή ταχύτητας και μήκους κύματος ώστε το πηλίκο τους να μείνει σταθερό.» Η ερώτηση , λοιπόν, δεν έχει τυπικό πρόβλημα. . .»
«Ο νόμος της κυματικής είναι προϋπόθεση για να δουλέψεις Doppler.
Για το λόγο αυτό και το βιβλίο τον υπενθυμίζει σε έκταση μεγαλύτερη της μιας σελίδας και για το λόγο αυτό θα πρέπει να υπενθυμίσει και ο καθηγητής από τι εξαρτάται το μέγεθος ταχύτητα κύματος, το μέγεθος συχνότητα και από τι εξαρτάται το μέγεθος μήκος κύματος. . .»

Σημείωση 4η. Η παιδαγωγική προσέγγιση των θεμάτων δεν σχετίζεται μόνο με την επιστημονική ορθότητα τους και το βαθμό δυσκολίας αυτών, αλλά κυρίως την ψυχολογία των παιδιών όταν αντιμετωπίζουν θέματα που δεν περιλαμβάνονται στις γνωστικές τους δυνατότητες και διαπιστώνουν ότι διαβάζοντας τα σχολικά εγχειρίδια, στο μέρος που τους αφορούν, αυτά που τους ζητούν να απαντήσουν δεν τα διδάχθηκαν (;) γιατί απλά δεν περιλαμβάνονταν στη διδακτέα ύλη.
Εκτός εάν οι μαθητές έχοντας άλλες ικανότητες διαπιστώσουν ότι «αφού στις τρείς προτάσεις περιέχεται η λέξη συχνότητα, άρα αυτή δεν μεταβάλλεται, επομένως σωστή απάντηση είναι αυτή που δεν περιέχει τη συγκεκριμένη λέξη».
Ούτε αναφέρεται πουθενά ότι οι συνάδελφοι εκπαιδευτικοί πρέπει να εμβαθύνουν περισσότερο προσθέτοντας επιπλέον(;) γνώσεις όταν όλη η εκπαιδευτική κοινότητα έχει εντοπίσει πρόβλημα με το μέγεθος της ύλης.
Δε γνωρίζω ειλικρινά ποια κατάληξη θα έχει το θέμα και κατά πόσο η Κ.Ε.Ε., το Υπουργείο, οι άλλοι φορείς θα καταπιαστούν με αυτό ή όχι θεωρώντας το επουσιώδες, όμως για μία ακόμη φορά διαπιστώνεται ότι ο τρόπος που μπαίνουν τα θέματα χωρίς να λαμβάνονται υπόψη οι πραγματικές ανάγκες των παιδιών, οι επικρατούσες συνθήκες και οι λεπτομέρειες που υπάρχουν στην εκπαίδευση, από άτομα που προφανώς «απέχουν» από τη σχολική τάξη επιτρέπουν το προβληματισμό, τις ενστάσεις και τις αμφιβολίες.

Το παραπάνω κείμενο γράφτηκε με αφορμή και ως οφειλή:

1. Στην απορία που μέσα στα αναφιλητά του εξέφραζε, χθες μετά το τέλος των εξετάσεων, ένα κορίτσι για το «εάν τελικά μετά από τις ατελείωτες ώρες διαβάσματος και την εκμάθηση όλων των σχετικών των εννοιών δεν μπορούσε να εντοπίσει σε ποιο σημείο του σχολικού βιβλίου βρισκόταν η συγκεκριμένη απάντηση και πως εξηγείται.
2. Στην επισήμανση των δύο εξαίρετων εκπαιδευτικών κλάδου ΠΕ04.01 του σχολείου μου που εντόπισαν την συγκεκριμένη «αβλεψία» στην επιλογή του θέματος
3. Στο δείκτη 0 στην έννοια της «Ι0» από το βιβλίο του αείμνηστου Μάζη και την αναφορά του καθηγητή της Φυσικής «ότι αφορά την Ένταση σε συνεχές ρεύμα και όχι σε εναλλασσόμενο» και που «στοιχειώνει» το γράφοντα, ως αντίστοιχο λάθος σε άσκηση Πανελληνίων Εξετάσεων, κάπου εκεί κοντά στο τέλος της δεκαετίας του ΄80.
Ευχαριστώ για το χώρο και χρόνο που διαθέσατε

ΘΕΟΔΩΡΑΚΟΠΟΥΛΟΣ ΠΡΟΔΡΟΜΟΣ

Εκπαιδευτικός Οικονομολόγος – Φυσικής Αγωγής

Διευθυντής ΓΕ.Λ. ΠΛΑΤΕΟΣ Ημαθίας.

Υστερόγραφο: Εάν κάποιος συνάδελφος – κυρίως Φυσικός – επιθυμεί να σχολιάσει θα παρακαλούσα να το κάνει «ως παρατηρητής που από απόσταση παρατηρεί ένα όχημα να κινείται σε επίπεδο, με ιδανικές συνθήκες τριβής . . .» όπως περιγράφονταν στις ασκήσεις της Φυσικής.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ:
Αυξήσεις μισθών: Πώς θα ενισχυθεί το εισόδημα σε ιδιωτικό και δημόσιο τομέα