Δημοσιοποιήθηκε σήμερα από το Κέντρο Ανάπτυξης Εκπαιδευτικής Πολιτικής της ΓΣΕΕ στο δικτυακό τόπο του ΚΑΝΕΠ/ΓΣΕΕ η Ετήσια Έκθεση για την Εκπαίδευση 2014 με θέμα «Η ελληνική τριτοβάθμια εκπαίδευση: το εθνικό πλαίσιο αναφοράς (2001-2012)». Η Ετήσια Έκθεση του 2014 επικεντρώνεται στη διαχρονική αποτύπωση (χρονοσειρές) των βασικών χαρακτηριστικών, των δεικτών εισροών (χρηματοδότηση, προσωπικό που υπηρετεί, επάρκεια και ποιότητα υποδομών, των βασικών χαρακτηριστικών γνωρισμάτων του φοιτητικού της πληθυσμού, και των εκροών (εκπαιδευτικά και ερευνητικά αποτελέσματα) της συγκεκριμένης βαθμίδας κατά την περίοδο αναφοράς 2002-2012 (έτη λήξης) σύμφωνα με τα στοιχεία που έχει ανακοινώσει η ΕΛ.ΣΤΑΤ, το Υπουργείο Παιδείας και το Γενικό Λογιστήριο του Κράτους.

Η ελληνική τριτοβάθμια εκπαίδευση σε κρίση

Από την κατανομή των βασικών δεικτών της Ετήσιας Έκθεσης για την Εκπαίδευση του 2014, κατά το τελευταίο έτος της περιόδου αναφοράς (2012) η ελληνική τριτοβάθμια εκπαίδευση καταγράφεται να βιώνει τη σημαντικότερη στην ιστορία της λειτουργική κρίση, αφού παρά την αυξητική πορεία των λειτουργικών δεικτών της την προ κρίσης περίοδο (2002-2008), από το 2009-2010 και μετά (κατά τη διάρκεια της κρίσης) η πορεία αναστρέφεται, με την πλειονότητα των δεικτών της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης (όπως και του συνόλου της εκπαίδευσης) να μειώνεται σημαντικά, υπολειπόμενη ακόμη και της αντίστοιχης τιμής των δεικτών του 2005 και σε αρκετές του 2003.

Πιο συγκεκριμένα, σύμφωνα με τα δημοσιοποιημένα στοιχεία της ΕΛ.ΣΤΑΤ, του Υπουργείου Παιδείας και του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους το 2012 η ελληνική τριτοβάθμια εκπαίδευση εμφανίζεται:

σημαντικά υποχρηματοδοτούμενη

αφού οι δημόσιες δαπάνες (σε σταθερές τιμές) για την τριτοβάθμια εκπαίδευση την περίοδο 2008- 2012 καταγράφουν μείωση κατά -10,2% ή κατά 132,3 εκ.€ (από 1,29 δισ.€ το 2008 σε 1,16 δισ.€ το 2012), τιμή οριακά χαμηλότερη της τιμής του συγκεκριμένου δείκτη (1,17 δισ.€) το 2007.
Το φαινόμενο της υποχρηματοδότησης δεν αφορά αποκλειστικά στην τριτοβάθμια εκπαίδευση αφού από το 2009 και μετά (εντός κρίσης) υποχρηματοδοτήθηκε το σύνολο του τομέα της τυπικής εκπαίδευσης στην Ελλάδα.

σοβαρά υποστελεχωμένη

αφού το πλήθος του προσωπικού που υπηρετεί στην τριτοβάθμια εκπαίδευση της χώρας μειώθηκε κατά την περίοδο 2009-2012 κατά -22,0% ή 6.617 μέλη (από 30.013 μέλη το 2009 σε 23.396 μέλη το 2012), τιμή χαμηλότερη από την αντίστοιχη τιμή του δείκτη για το 2002 (26.553 μέλη), παρότι την ίδια περίοδο το σύνολο του τακτικού φοιτητικού πληθυσμού καταγράφει μικρή αύξηση κατά 2,1% ή 5.731 φοιτητές/-τριες (από 274.893 φοιτητές/-τριες το 2009 σε 280.624 φοιτητές/-τριες το 2012), ενώ ο συνολικός φοιτητικός πληθυσμός της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης καταγράφει την ίδια περίοδο αύξηση κατά 5,1% ή 30.927 φοιτητές/ -τριες (από 608.044 φοιτητές/-τριες το 2009 σε 638.971 φοιτητές/-τριες το 2012).
με υψηλή αναντιστοιχία μεταξύ αριθμού φοιτητών, και επάρκειας/ λειτουργικότητας των υποδομών και των παρεχόμενων υπηρεσιών
αφού στην Έκθεση Εξωτερικής αξιολόγησης των 384 τμημάτων του Πανεπιστημιακού και Τεχνολογικού τομέα της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης (ΑΔΙΠ 2008-2014, επεξεργασία ΚΑΝΕΠ/ΓΣΕΕ) καταγράφονται αρνητικές αναφορές ως προς την επάρκεια, τη λειτουργικότητα/καταλληλότητα, τον εξοπλισμό, την προγραμματισμένη χρήση, τη διασφάλιση τεχνικού προσωπικού, τη συντήρηση/ καθαριότητα/ ασφάλεια & υγεία και την προσβασιμότητα.

με πρόβλημα ποιότητας και αποτελεσματικότητας των προγραμμάτων σπουδών και της διδασκαλίας

αφού στην Έκθεση Εξωτερικής αξιολόγησης των 193 τμημάτων του Πανεπιστημιακού και Τεχνολογικού τομέα της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης (ΑΔΙΠ 2013-2014) καταγράφονται αρνητικές αναφορές ως προς τα Προγράμματα Σπουδών των τμημάτων της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης: σε 81 τμήματα (42%) για τις Επικαλύψεις ύλης και υπερβολικό αριθμό μαθημάτων, σε 56 τμήματα για την Επικαιροποίηση του προγράμματος 49 τμήματα για τη Δομή και οργάνωση του προγράμματος, σε 32 τμήματα για την Πτυχιακή εργασία και σε 35 τμήματα για την Πρακτική άσκηση. Ως προς την ποιότητα της διδασκαλίας, στην Έκθεση Εξωτερικής αξιολόγησης των 156 τμημάτων του Πανεπιστημιακού και Τεχνολογικού τομέα της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης (ΑΔΙΠ 2013-2014) καταγράφονται αρνητικές αναφορές ως προς τα ποιοτικά χαρακτηριστικά της Διδασκαλίας στα τμήματα της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης: σε 82 τμήματα (52,6%) για το Σύστημα αξιολόγησης από τους φοιτητές της διδασκαλίας ενώ σε 81 τμήματα (51,9%) για την Εργαστηριακό εξοπλισμό της διδασκαλίας. Αντίθετα θετικές αναφορές καταγράφονται για τη Συνεργασία των καθηγητών με τους φοιτητές, την αξιοποίηση Σύγχρονων μεθόδων διδασκαλίας και τη Σύνδεση της διδασκαλίας με την έρευνα.

με οριακή θεσμοθετημένη μέριμνα για την υποστήριξη των φοιτητών προκειμένου να συνεχίσουν και να ολοκληρώσουν τη φοίτησή τους

αφού η ήδη θεσμοθετημένη μέριμνα για την υποστήριξη των φοιτητών, εξαντλείται στην μη καταβολή διδάκτρων και στη δωρεάν διανομή συγγραμμάτων, του μειωμένου εισιτηρίου στις μετακινήσεις από και προς την έδρα του τμήματος, την δωρεάν υγειονομική περίθαλψη και την επιχορήγηση δωρεάν υπηρεσιών σίτισης και στέγασης σε συγκεκριμένες ομάδες φοιτητών με χαμηλό οικογενειακό ή ατομικό εισόδημα, και εφόσον φοιτούν μακριά από την έδρα της οικογένειάς τους.

με υψηλές διαφοροποιήσεις των βασικών δεικτών και χαρακτηριστικών ανά κατηγορία ιδρυμάτων, τμημάτων, πεδίων και τομέων σπουδών,

αφού η διαφοροποιημένη (ανά τομέα) δημόσια δαπάνη για τριτοβάθμια εκπαίδευση ανά φοιτητή το 2012 ήταν 5.016,8€ για τον πανεπιστημιακό τομέα, έναντι 2.954,6€ για τον τεχνολογικό τομέα της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης αντίστοιχα (αντιστοιχεί στο 58,9% της τιμής του πανεπιστημιακού τομέα).

Επιπλέον και ως προς τις διαφοροποιήσεις των τομέων της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης θα πρέπει να σημειωθούν: η σημαντικότατη μείωση του υπηρετούντος διδακτικού προσωπικού στον τεχνολογικό τομέα της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης (κατά -34,9%) την περίοδο 2002-2012, έναντι μικρής αύξησης (κατά 3,4%) του διδακτικού προσωπικού στον πανεπιστημιακό τομέα την ίδια περίοδο, η σημαντική διαφοροποίηση της βάσης εισαγωγής με τα τμήματα του πανεπιστημιακού τομέα να καταγράφουν υψηλότερη μέση τιμή εισαγωγής του τελευταίου επιτυχόντα (14.909,8 μόρια) έναντι της τιμής του αντίστοιχου δείκτη στον τεχνολογικό τομέα της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης (10.022,2 μόρια) και η η σημαντική διαφοροποίηση του δείκτη ελκυστικότητας των τμημάτων με τα τμήματα του πανεπιστημιακού τομέα να καταγράφουν τριπλάσια (2,8 φορές) μέση τιμή δείκτη (17,8%) έναντι της τιμής του αντίστοιχου δείκτη στον τεχνολογικό τομέα της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης (6,4%).
διαιωνίζοντας στο εκπαιδευτικό σύστημα μια εξετασιοκεντρική λογική για την αποτίμηση των εκροών, παραμένοντας αιχμάλωτη των προτεραιοτήτων και -κυρίως- των παθογενειών ενός συστήματος πρόσβασης στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, που αναπαράγει και διευρύνει πολλαπλά υπαρκτές κοινωνικές και εκπαιδευτικές ανισότητες.

Μια τριτοβάθμια εκπαίδευση, που παρά τις διατυπωμένες προθέσεις και επιμέρους προσπάθειες, δεν αναπτύσσεται σύμφωνα με ένα σαφή, λιτό και δομημένο στρατηγικό σχεδιασμό, ώστε να ανταποκρίνεται στις ανάγκες εκσυγχρονισμού συνολικά του ελληνικού εκπαιδευτικού συστήματος και κυρίως στην ανάγκη για κοινωνική, οικονομική και πολιτισμική αναβάθμιση της χώρας.

Από το ΚΑΝΕΠ/ΓΣΕΕ