Συντάκτης: Μανόλης Γ. Δρεττάκης*

Τα τελευταία 40 χρόνια, έπειτα από κάθε εκλογική αναμέτρηση και την εναλλαγή των πρώην κομμάτων εξουσίας, ο νέος υπουργός Παιδείας είτε συγκροτούσε Επιτροπή για την Παιδεία και στη συνέχεια εφάρμοζε επιλεκτικά εκείνες τις προτάσεις που ήταν λιγότερο σημαντικές, είτε, χωρίς καμιά Επιτροπή, εκείνες των συμβούλων του. Οι περισσότερες αυτού του είδους αλλαγές αφορούσαν το σύστημα εισαγωγής στα ΑΕΙ/ΤΕΙ.

Την «παράδοση» αυτή συνεχίζει και ο σημερινός υπουργός Παιδείας, αυτή τη φορά, όμως, μιας κυβέρνησης με κορμό την Αριστερά, με τη συγκρότηση ακόμη μιας Επιτροπής Εθνικού Διαλόγου για την Παιδεία.

Στο σύντομο αυτό άρθρο θα αναφερθώ στα όσα είπε ο πρόεδρος της νέας αυτής Επιτροπής για τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση και το Λύκειο. Πριν, όμως, από αυτό, τρεις παρατηρήσεις για τη σύνθεση της Eπιτροπής αυτής και τη θεματολογία της:

  • Αν η Επιτροπή ασχοληθεί με όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης, θα πρέπει οπωσδήποτε να συμπεριλάβει και την προσχολική και, σε ό,τι αφορά τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, την τεχνική και επαγγελματική εκπαίδευση.
  • Η σύνθεση της Επιτροπής θα έπρεπε να είναι τελείως διαφορετική. Από τα 36 μέλη της, μόνο ένας είναι καθηγητής μέσης εκπαίδευσης και 2 είναι δάσκαλοι. Ολοι οι άλλοι είναι καθηγητές Πανεπιστημίου (πολλοί ομότιμοι). Κανονικά θα έπρεπε πάνω από τα μισά μέλη της να είναι καταξιωμένοι εν ενεργεία νηπιαγωγοί, δάσκαλοι και καθηγητές γενικής και τεχνικής επαγγελματικής εκπαίδευσης, ανεξάρτητα από τις κομματικές επιλογές τους.
  • Τη θεματολογία της Eπιτροπής θα έπρεπε να τη διαμορφώσουν τα μέλη της που προαναφέρθηκαν και να μην την ανακοινώσει, όπως προέτρεξε να κάνει, ο πρόεδρός της.

Σχετικά με τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση ο πρόεδρος της Επιτροπής δήλωσε τα εξής (αντιγράφω από το της «Εφημερίδας των Συντακτών» της 14.12.15):

«Το σχολείο πρέπει να λειτουργήσει με λιγότερο κόπο, αλλά πιο έξυπνα». Τίποτε στη ζωή, και πολύ περισσότερο η Παιδεία, δεν αποκτάται χωρίς κόπο. Κόπο, όμως, που εκείνος που τον καταβάλλει γνωρίζει γιατί κοπιάζει. Ο κόπος αποδίδει πάντοτε καρπούς σε εκείνον που τον καταβάλλει. Εξυπνος είναι εκείνος που κοπιάζει για να αποκτήσει το πολύτιμο αγαθό που λέγεται Παιδεία.

«Η απελευθέρωση του Λυκείου από τον ζυγό των εξετάσεων είναι το πρώτο καθήκον». Αναρωτιέται κανείς: Μπορεί να υπάρξει πραγματική Παιδεία χωρίς ελέγχους για το αν πράγματι έχει αποκτηθεί; Οι εξετάσεις, τόσο οι περιοδικές μέσα στο σχολείο για τον έλεγχο της προόδου του μαθητή και στη συνέχεια την παροχή της βοήθειας σε εκείνους που υστερούν, όσο και οι τελικές για την απόκτηση ενός έγκυρου τίτλου υπάρχουν σε όλο τον κόσμο.

«Το εκπαιδευτικό σύστημα και η σχεδόν ολοκληρωτική εξάρτηση των μαθητών από θεσμό παραπαιδείας για την εισαγωγή τους στην τριτοβάθμια εκπαίδευση έχει μετατρέψει αυτή τη βαθμίδα της εκπαίδευσης σε ένα διάδρομο για τις εξετάσεις για το Πανεπιστήμιο». Η ανάπτυξη και ο κυρίαρχος ρόλος της παραπαιδείας στην προετοιμασία των μαθητών για την εισαγωγή σε ΑΕΙ/ΤΕΙ οφείλεται στην υποβάθμιση του Λυκείου και στη νοοτροπία τόσο των γονέων όσο και των μαθητών. Η απελευθέρωση του Λυκείου από τον ζυγό των εξετάσεων, αντί να μειώσει, θα αυξήσει την παραπαιδεία.

Κατά τη γνώμη μου η δευτεροβάθμια εκπαίδευση πρέπει να στηριχτεί:

  • (α) Στον σωστό επαγγελματικό προσανατολισμό στο Γυμνάσιο, ώστε οι μαθητές να επιλέξουν, ανάλογα με τις κλίσεις και τις ικανότητές τους, το Γενικό ή το Τεχνικό και Επαγγελματικό Λύκειο ή μια τεχνική ή επαγγελματική σχολή.
  • (β) Την αναβάθμιση τόσο του Γενικού όσο και του Επαγγελματικού Λυκείου, το οποίο θα δίνει το εθνικό απολυτήριο (γενικής ή τεχνικής εκπαίδευσης) για όλους έπειτα από διαβαθμισμένης δυσκολίας εξετάσεις σε εθνικό επίπεδο (όπως οι γενικές εξετάσεις) μέσα στο σχολείο και τα γραπτά να βαθμολογούνται από καθηγητές άλλων σχολείων. Ο βαθμός του εθνικού απολυτηρίου θα αποτελεί το κριτήριο όχι μόνο για την εισαγωγή στα ΑΕΙ/ΤΕΙ (τα περί «ελεύθερης πρόσβασης» είναι εκτός τόπου και χρόνου), αλλά και για την πρόσληψη στο Δημόσιο (σχετική πρότασή μου έγινε το 1994 σε συνέδριο της ΟΛΜΕ και αναπτύχθηκε σε αναλυτικό άρθρο μου στην «Ελευθεροτυπία» της 29.5.1994).
  • (γ) Τον εκσυγχρονισμό και την αναβάθμιση της επαγγελματικής και τεχνικής εκπαίδευσης, ώστε να υπάρχουν όλες εκείνες οι ειδικότητες που έχει ανάγκη η κοινωνική και οικονομική ανάπτυξη της χώρας, και
  • (δ) Τη στελέχωση τόσο του Λυκείου όσο και της τεχνικής και επαγγελματικής εκπαίδευσης με πλήρως καταρτισμένους και καλά αμειβόμενους καθηγητές, με κάλυψη των ελλειμμάτων στην κτιριακή και υλικοτεχνική υποδομή των σχολείων.

Ολα τα παραπάνω απαιτούν μεγάλη αύξηση του ποσοστού του ΑΕΠ που διατίθεται από τον κρατικό προϋπολογισμό για την Παιδεία. Είναι ανέφικτα με τις άγριες περικοπές που έχουν γίνει στους πόρους που διατίθενται για την Παιδεία και ιδιαίτερα την πρωτοφανή μείωση των μισθών του διδακτικού προσωπικού, τα πολλά κενά που υπάρχουν σε μόνιμο διδακτικό προσωπικό και τις ελλείψεις στην υποδομή των σχολείων.

* πρώην αντιπροέδρου της Βουλής, υπουργού και καθηγητή της ΑΣΟΕΕ