Σε περίοδο προσαρμογής βρίσκονται οι ακαδημαϊκές κοινότητες της χώρας. Διανύουν ένα διάστημα κατά το οποίο με συγκρατημένη αισιοδοξία τείνουν υπέρ των δυνάμεων που υπόσχονταν ηρεμία, ασφάλεια, ανάπτυξη και εξωστρέφεια.

Αιφνίδια, με αφορμή τα επεισόδια στο κεντρικό κτίριο διοίκησης του Πανεπιστημίου Αθηνών, βρέθηκαν οι “φυλές” των πανεπιστημιακών να σπαράζονται εκ νέου από εμφυλιοπολεμικού τύπου αντιπαραθέσεις. Συνέβη τη στιγμή που οι νέοι πρυτάνεις των ΑΕΙ είχαν στραφεί στο κύριο διακύβευμα σήμερα για τα δημόσια ανώτατα ιδρύματα: πώς να βρουν λεφτά εκτός κρατικού προϋπολογισμού. Αν και τα καθημερινά και “αιώνια” προβλήματα τις φρενάρουν, οι διοικήσεις τους ετοιμάζονται να καθορίζουν πόσους φοιτητές θα υποδέχονται, ενώ στα πλάνα τους βρίσκονται πολλά φιλόδοξα σχέδια.

Πέντε επώνυμες έδρες δημιουργήθηκαν ήδη στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών (ΕΚΠΑ) και ο νέος πρύτανής του κ. Θεόδωρος Φορτσάκης φιλοδοξεί να τις κάνει 30 μέσα στα επόμενα τρία χρόνια. Στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών (ΟΠΑ) ο πρύτανής του κ. Κωνσταντίνος Γάτσιος ήδη μετράει σειρά συμφωνιών με μεγάλες ιδιωτικές και δημόσιες επιχειρήσεις και ανεβαίνει… τρέχοντας τις σειρές στις παγκόσμιες επιστημονικές κατατάξεις. Μέσα στις 40 πρώτες business schools παγκοσμίως κατατάχθηκε πρόσφατα η αντίστοιχη σχολή του ΟΠΑ, οι πρυτανικές αρχές του οποίου παλεύουν ακόμη να διώξουν τους μικροπωλητές από το κεντρικό κτίριο της οδού Πατησίων.

“Ανακωχή” στο ΕΚΠΑ

Η ανακωχή των τελευταίων ημερών στο Πανεπιστήμιο Αθηνών δεν είναι γνωστό πόσο θα κρατήσει, ενώ από τη διοίκησή του δεν εκφράζεται πρόθεση αύξησης των μέτρων φύλαξης του κεντρικού κτιρίου στα Προπύλαια. Σε επίπεδο εντυπώσεων κερδισμένος μοιάζει να βγαίνει ο κ. Φορτσάκης. Πήρε μια πρώτη νίκη στην “πολιορκία” των Προπυλαίων και στην επακόλουθη ηρεμία και παράλληλα επανήλθε ζητώντας επισήμως την επιστροφή όλων των διοικητικών υπαλλήλων που απομακρύνθηκαν με το μέτρο της διαθεσιμότητας. Δεν αποκλείεται μάλιστα να συμβεί, καθώς φαίνεται να υπάρχει αντίστοιχη σύμπνοια απόψεων και μεταξύ συναρμόδιων υπουργών της κυβέρνησης. Μιλώντας στο “Βήμα” ο κ. Φορτσάκης δηλώνει ότι χωρίς διοικητικούς υπαλλήλους το μέτρο των μετεγγραφών τορπιλίζεται και τίθεται θέμα εξαμήνου για τους 1.700 φοιτητές που έρχονται στο Πανεπιστήμιο Αθηνών καθώς είναι απίθανο να ολοκληρωθούν σύντομα οι σχετικοί έλεγχοι.

Πάντως από το κτίριο των Προπυλαίων θα απομακρυνθούν διοικητικές υπηρεσίες που στεγάζονταν εκεί και δεν έχουν σχέση με την Πρυτανεία του.

Με την αντιπαράθεση στο ΕΚΠΑ ακόμη νωπή και τους πρυτάνεις να ετοιμάζουν μια ενδιαφέρουσα Σύνοδο τον Δεκέμβριο όπου θα καταθέσουν προτάσεις και σύγχρονα σχέδια για την ανάπτυξη των ιδρυμάτων τους, το υπουργείο Παιδείας έβαλε στην εξίσωση έναν νέο παρονομαστή: τον καθορισμό του αριθμού των εισακτέων από τα ίδια τα πανεπιστήμια, καθώς και του αριθμού των μετεγγραφομένων φοιτητών τους. Το ζητούσαν επί σειρά ετών αλλά θα κριθεί τώρα αν μπορούν να το εφαρμόσουν.

Η “διαχείριση” των εισακτέων

Ο καθορισμός του αριθμού των εισακτέων από τα ΑΕΙ απειλεί βέβαια με ισχυρές πολιτικές «παρενέργειες» καθώς αποτελεί ένα χαρτί με μεγάλη δύναμη στα χέρια του εκάστοτε υπουργού Παιδείας απέναντι σε κοινωνικές ομάδες. Ο αντίλογος πάντως θέλει μια κοινωνία σε περίοδο κρίσης να ελπίζει στη διέξοδο της μόρφωσης. Ετσι μια πιθανή μείωση του αριθμού των εισακτέων – παραδοσιακά τα ΑΕΙ ζητούν λιγότερους πρωτοετείς από όσους τελικά εισάγονται – θα πυροδοτήσει αντιδράσεις. Ο υπουργός Παιδείας κ. Ανδρέας Λοβέρδος εκτίμησε πάντως ότι οι πρυτάνεις δεν θα μείωναν τελικά τον αριθμό των εισακτέων τους αν τον καθόριζαν χωρίς παρεμβάσεις.

“Είναι απολύτως απαραίτητο η από χρόνια τώρα ακολουθούμενη από το υπουργείο πρακτική καθορισμού του αριθμού των εισακτέων ανά τμήμα και ΑΕΙ κατά τρόπο αυθαίρετο και με πλήρη περιφρόνηση προς τις προτάσεις των διοικήσεων των πανεπιστημίων να τελειώσει. Και να τελειώσει οριστικά” λέει χαρακτηριστικά στο «Βήμα» ο κ. Γάτσιος, πρύτανης του Οικονομικού Πανεπιστημίου και προεδρεύων της Συνόδου Πρυτάνεων ΑΕΙ. “Δεν απαιτείται προς αυτό καμία τροπολογία στη Βουλή. Απαιτείται απλώς η εφαρμογή του νόμου. Ο νόμος προβλέπει προγραμματικές συμφωνίες τετραετούς διάρκειας μεταξύ υπουργείου και ΑΕΙ που καθορίζουν μεταξύ άλλων τον αριθμό των κατ’ έτος εισακτέων και το αντίστοιχο ύψος χρηματοδότησης από την Πολιτεία στα ιδρύματα. Τι εμποδίζει τόσα χρόνια την εφαρμογή του νόμου; Πάντως όχι οι διοικήσεις των ΑΕΙ” προσθέτει ο κ. Γάτσιος.

“Η ‘μεταρρύθμιση’ αυτή οφείλει να εντάσσεται σε μια συνολική αναθεώρηση των σχέσεων Πολιτείας και ΑΕΙ η οποία, όπως έχω κατ’ επανάληψη δηλώσει, θα πρέπει να στηρίζεται σε τρεις πυλώνες: πλήρης αυτοτέλεια των ΑΕΙ, αξιολόγηση από την Αρχή Διασφάλισης Ποιότητας (ΑΔΙΠ) όλων των φορέων παροχής τριτοβάθμιας εκπαίδευσης (δημόσιων και ιδιωτικών) και χρηματοδότηση από την Πολιτεία βασισμένη στην αξιολόγηση και ενταγμένη σε ένα συνολικό στρατηγικό σχέδιο για την ανάπτυξη των πανεπιστημίων. Σε κάθε περίπτωση ελπίζω οι ανακοινώσεις περί της αλλαγής του τρόπου καθορισμού των εισακτέων να μην αποτελούν για πολλοστή φορά μια άνευ τελικού αποτελέσματος εξαγγελία” επισημαίνει ο κ. Γάτσιος.

“Είναι η καλύτερη απόφαση που μπορούσε να ληφθεί” δηλώνει στο “Βήμα” ο κ. Φορτσάκης. “Είναι προφανές ότι τα ΑΕΙ θέλουν να έχουν τον μέγιστο αριθμό των φοιτητών που μπορούν να εκπαιδεύσουν και, αν έχουν την ευχέρεια αυτής της επιλογής, θα μπορέσουν να προσαρμοστούν και στα διεθνή μοντέλα αναλογίας καθηγητών ανά φοιτητή κα διοικητικό υπάλληλο”.

“Το να καθορίζουμε τον αριθμό των εισακτέων μας μόνοι μας το θεωρώ τη μόνη λογική εξέλιξη» εκτιμά ο πρύτανης του Εθνικού Μετσοβίου Πολυτεχνείου (ΕΜΠ) κ. Γιάννης Γκόλιας. «Φυσικά θα ήταν χρησιμότατη η εμπλοκή σε αυτό και η βοήθεια της ΑΔΙΠ ως μια επιβεβαίωση όσων υποστηρίζουν τα πανεπιστήμια. Είναι βέβαιον ότι χρειάζεται ένας μηχανισμός επιβεβαίωσης του αριθμού των εισακτέων μας”.

Στο ΕΚΠΑ

Εχουν ιδρυθεί ήδη επώνυμες έδρες, στα σκαριά πολυτελής Εστία

Πέντε επώνυμες έδρες έχουν ήδη ιδρυθεί στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και ο πρύτανής του κ. Θεόδωρος Φορτσάκης φιλοδοξεί να τις φτάσει σε τριάντα. Πρόκειται για την έδρα που δημιουργήθηκε με το ΓΕΕΘΑ για τη γεωστρατιωτική ιστορία, η οποία και εντάχθηκε στο Τμήμα Τουρκικών και Ασιατικών Σπουδών, δύο έδρες κινεζικού πολιτισμού σε συνεργασία με την κινεζική πρεσβεία και δύο έδρες που δημιουργήθηκαν σε συνεργασία με την ιαπωνική πρεσβεία. Παράλληλα, όπως λέει στο “Βήμα” ο κ. Φορτσάκης, σύντομα θα ξεκινήσουν οι διαδικασίες για την ίδρυση Σχολής Παραστατικών Τεχνών. Με δεδομένο ότι η Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών (ΑΣΚΤ) θεραπεύει τη ζωγραφική και τη γλυπτική, το Πανεπιστήμιο Αθηνών προτάσσοντας την ανάγκη για πολιτισμό θα ενσωματώσει τις Σχολές Θεάτρου και Μουσικής σε μία, στην οποία θα ενταχθούν ακόμη τα αντικείμενα του κινηματογράφου και της φωτογραφίας. Ως σήμερα Σχολή Κινηματογράφου λειτουργεί μόνο στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ).

Επίσης, όπως λέει ο κ. Φορτσάκης, θα δοθεί άμεση προτεραιότητα στην ανακαίνιση των φοιτητικών εστιών του ιδρύματος κατά τη διαχείριση του προγράμματος δημοσίων επενδύσεων, και μάλιστα το σχέδιο αυτό έχει και συνέχεια. Εφέτος θα ξεκινήσουν οι διαδικασίες για τη δημιουργία πολυτελούς φοιτητικής εστίας στο κέντρο της Αθήνας, η οποία θα δοθεί στους αριστούχους φοιτητές του.