Οι κάτοχοι ζουν/έζησαν σε πάνω από 50 χώρες, κυρίως στο Ηνωμένο Βασίλειο, στις ΗΠΑ, στη Γερμανία και στη Γαλλία (το 30,8% σε περισσότερες από μία χώρες), καθώς και σε περισσότερες από 500 πόλεις, κυρίως στο Λονδίνο, στο Παρίσι, στη Βοστώνη, στη Λευκωσία και στη Νέα Υόρκη.

Σχεδόν οι μισοί Έλληνες κάτοχοι διδακτορικού που ζουν στο εξωτερικό (το 46,3%), σκοπεύουν να επιστρέψουν στην Ελλάδα τα επόμενα χρόνια. Αυτό, μεταξύ άλλων, προκύπτει από μια ολοκληρωμένη εικόνα για τη γεωγραφική, επιστημονική και επαγγελματική κινητικότητα των Ελλήνων διδακτόρων, την οποία δίνει μια απογραφική έρευνα του Εθνικού Κέντρου Τεκμηρίωσης & Ηλεκτρονικού Περιεχομένου (ΕΚΤ), σε συνεργασία με την Ερευνητική Μονάδα Περιφερειακής Ανάπτυξης και Πολιτικής (ΕΜΠΑΠ) του Πανεπιστημίου Μακεδονίας.

Η έρευνα, στην οποία συμμετείχαν 10.295 Έλληνες διδάκτορες, δείχνει ότι κατέχουν κατά κανόνα περισσότερους από έναν τίτλους σπουδών, εμφανίζουν πολύ υψηλό ποσοστό απασχόλησης (97,5%), κυρίως στον δημόσιο τομέα (66%), ενώ σε σημαντικό ποσοστό (31,3%) διαθέτουν εργασιακή εμπειρία στο εξωτερικό. Το 14,8% εξακολουθούν να εργάζονται στο εξωτερικό, διατηρώντας ισχυρούς δεσμούς με την Ελλάδα, ενώ το 46,3% σκοπεύουν να επιστρέψουν στην Ελλάδα μέσα στα επόμενα χρόνια.

Αναλυτικότερα, το 10,4% έχουν δεύτερο πτυχίο, το 74,4% μεταπτυχιακό, το 14,9% είναι κάτοχοι δεύτερου μεταπτυχιακού, το 0,8% έχουν αποκτήσει και δεύτερο διδακτορικό, ενώ το 11,2% έχουν διενεργήσει μεταδιδακτορική έρευνα (postdoc). Τα πτυχία τους είναι κυρίως στις Επιστήμες Υγείας, στις Φυσικές Επιστήμες, στα Μαθηματικά και τη Στατιστική. Σε σημαντικό ποσοστό, απέκτησαν τα πτυχία τους στο εξωτερικό: το 8% πήραν το πρώτο πτυχίο τους στο εξωτερικό, το 22,4% το μεταπτυχιακό τους, το 2,8% το διδακτορικό τους και το 26,3% το μεταδιδακτορικό τους.

Το 95,7% των διδακτόρων που συμμετείχαν στην έρευνα, εργάζονται, κυρίως στον δημόσιο τομέα (66%) και σε μικρότερο ποσοστό στον ιδιωτικό (33,8%). Σημαντικό ποσοστό τους εργάζονται σε πανεπιστήμια (32,4%) ή ερευνητικά κέντρα (7,4%), ενώ το 21,4% σε επιχειρήσεις.

Το 31,3% εργάστηκαν για κάποιο χρονικό διάστημα στο εξωτερικό και το 14,8% εξακολουθούν να ζουν και να εργάζονται σήμερα εκτός Ελλάδας. Το 68,7% των διδακτόρων δεν έφυγαν ποτέ από την Ελλάδα και το 82,2% δεν έχουν πρόθεση μετακίνησης στο εξωτερικό.

Από τους διδάκτορες που ζουν στην Ελλάδα, κατά 42,9% εργάζονται ως «Επαγγελματίες», κατά 27,6% ως «Διδακτικό προσωπικό ανώτατων εκπαιδευτικών και ερευνητικών ιδρυμάτων», κατά 15% ως «Ανώτερα διευθυντικά και διοικητικά στελέχη», κατά 7,6% ως «Υπάλληλοι (δημόσιοι ή ιδιωτικοί)» και κατά 5,7% ως «Ερευνητές».

Όσον αφορά τους διδάκτορες που ζουν στο εξωτερικό, το 40,3% εργάζονται ως «Διδακτικό προσωπικό ανώτατων εκπαιδευτικών και ερευνητικών ιδρυμάτων», το 32,2% ως «Επαγγελματίες», το 15% ως «Ερευνητές», το 9,5% ως «Ανώτερα διευθυντικά και διοικητικά στελέχη» και το 2,6% ως «Υπάλληλοι (δημόσιοι ή ιδιωτικοί)».

Το 73,8% από τους διδάκτορες που ζουν και εργάζονται στο εξωτερικό, είχαν εργαστεί στην Ελλάδα πριν φύγουν για το εξωτερικό. Οι περισσότεροι έφυγαν από την Ελλάδα μετά το 2011 (72,8%), για λόγους που συνδέονται άμεσα με την εργασία (επαγγελματική ανέλιξη, καλύτερες εργασιακές συνθήκες, καλύτερες οικονομικές απολαβές και εργασία στο αντικείμενό τους), ενώ για τους ίδιους λόγους επέλεξαν και τη χώρα στην οποία εγκαταστάθηκαν.

Οι Έλληνες κάτοχοι διδακτορικού ζουν/έζησαν σε πάνω από 50 χώρες, κυρίως στο Ηνωμένο Βασίλειο, στις ΗΠΑ, στη Γερμανία και στη Γαλλία (το 30,8% σε περισσότερες από μία χώρες), καθώς και σε περισσότερες από 500 πόλεις, κυρίως στο Λονδίνο, στο Παρίσι, στη Βοστώνη, στη Λευκωσία και στη Νέα Υόρκη.

Πρόθεση επιστροφής στην Ελλάδα

Το 46,3% όσων ζουν στο εξωτερικό, απάντησαν ότι σκοπεύουν να επιστρέψουν στην Ελλάδα τα επόμενα χρόνια. Το 61,4% σκέφτονται να επιστρέψουν άμεσα, συγκεκριμένα το 39% σε «ένα-δύο χρόνια» και το 22,4% «φέτος». Σε ποσοστό 95% έρχονται τουλάχιστον μια φορά τον χρόνο στην Ελλάδα.

Το 69,7% δήλωσαν ότι θα επέστρεφαν εάν έβρισκαν «εργασία ανάλογη με τα προσόντα τους στην Ελλάδα», το 43% θα επέστρεφαν για «οικογενειακούς λόγους» και το 35,6% εάν «ένας από τους δύο συντρόφους έβρισκε εργασία στην Ελλάδα που ήταν οικονομικά ικανοποιητική».

Στο ερώτημα τι μπορεί να κάνει το κράτος για να βοηθήσει την επιστροφή τους, το 60,7% δήλωσαν «να προκηρυχθούν νέες θέσεις εργασίας στα ΑΕΙ/ Ερευνητικά Κέντρα» και το 58,4% να βελτιωθούν οι γενικότερες συνθήκες στη χώρα (κοινωνικές υποδομές, βελτίωση της οικονομίας κ.λπ.). Το 37,2% θεωρούν ότι πρέπει «να βελτιωθούν οι δυνατότητες διασύνδεσής τους με την ελληνική ερευνητική κοινότητα» και το 29,2% ότι χρειάζεται «διαφάνεια και αμεσότητα στην ενημέρωση για κίνητρα-υποτροφίες που προσφέρονται στην Ελλάδα». Μόνο το 9,2% δήλωσαν πως δεν ενδιαφέρονται καθόλου να επιστρέψουν.