Ένας εκπαιδευτικός στον ψυχαναλυτή !

Ένας εκπαιδευτικός στον ψυχαναλυτή του Δ. Τσιριγώτη

Γιατρέ μου είμαι ένας εκπαιδευτικός που αγαπάει πολύ τη δουλειά του αλλά τώρα τελευταία με βασανίζουν σκέψεις πολλές. Αυτό που φοβάμαι κυρίως είναι μη γίνω αυτό που νομίζουν οι άλλοι για μένα.

Ακούω τον περισσότερο κόσμο να ισχυρίζεται ότι η δουλειά μου είναι πολύ σημαντική , να έχει απαιτήσεις από μένα , να λέει ότι είναι μια εργασία τεράστιας ευθύνης , ότι διαμορφώνω τους αυριανούς πολίτες και άλλα τέτοια που με κάνουν να καμαρώνω και ξαφνικά μου το πετάνε το μπουρλότο και όποιον πάρει ο χάρος : «για τη δουλειά που προσφέρεις τα χρήματα που παίρνεις είναι υπεραρκετά ». Πείτε μου γιατρέ μου πως να εξηγήσω αυτή τους την αντίφαση : να θεωρούν τη δουλειά μου τη σημαντικότερη του κόσμου αλλά να μην θεωρούν ότι θα πρέπει να ανταμείβεται και ανάλογα.

Πολλοί λένε ότι δουλεύουμε λίγο αλλά δεν μου εξηγούνε γιατί οι εκπαιδευτικοί παρουσιάζουν το μεγαλύτερο ποσοστό σε σχέση με άλλα επαγγέλματα του συνδρόμου της «επαγγελματικής εξάντλησης» (out syndrome ).Θα σας πω εγώ λοιπόν γιατί .Ο λόγος είναι ότι καλούμαστε να πάρουμε πάρα πολλές αποφάσεις ταυτόχρονα και για πολλά άτομα. Δηλαδή η αξία της οφείλεται στην ένταση και στην ευθύνη που νιώθουμε και δεν μπορεί να αποτυπωθεί χρονικά . Πολλοί συγκρίνουν τη δουλειά του εκπαιδευτικού με εκείνη του θεατρικού ηθοποιού. Δεν έχουν άδικο. Η διαφορά είναι ότι ενώ ο ηθοποιός παίζει ένα ρόλο ,ο εκπαιδευτικός καλείται να παίξει τόσους ρόλους όσοι είναι και οι θεατές.

Το άλλο πάλι με τρελαίνει. Να θεωρούν την εργασία μου λειτούργημα αλλά να την μετράνε με μεζούρα και χρονόμετρο .Δεν είναι τεράστια αντίφαση πείτε μου αυτό που οι ίδιοι λένε ότι είναι λειτούργημα να το αντιμετωπίζουν τελικά σαν μια οποιαδήποτε υπαλληλική δουλειά που πρέπει να πληρώνεται φασόν και με την ώρα.

Καλά το άλλο που το βάζετε ; Τα τελευταία χρόνια το υπουργείο παιδείας με τη βοήθεια των γνωστών παπαγαλακίων των ΜΜΕ προσπάθησαν με μανία να περάσουν στην κοινή γνώμη ότι οι εκπαιδευτικοί της χώρας είναι πάρα πολλοί σε σχέση με άλλες χώρες .Και τα κατάφεραν .Σήμερα λοιπόν έρχεται ο νέος υπουργός παιδείας να μας τρελάνει τελείως φωνάζοντας παντού ότι οι εκπαιδευτικοί είναι πολύ λιγότεροι από αυτούς που χρειάζονται για να λειτουργήσουν σωστά τα σχολεία , απαιτώντας την πρόσληψη 16.500 αναπληρωτών και την διενέργεια διαγωνισμού ΑΣΕΠ για τον διορισμό 10.000 μονίμων νέων εκπαιδευτικών .Μάλιστα ζητάει επιτακτικά από την Τρόικα να κάνει εξαίρεση στους εκπαιδευτικούς στο 1 προς 10 ποσοστό προσλήψεων – αποχωρήσεων από το δημόσιο. Φανταστείτε ότι σημερινός υπουργός παιδείας αναγνωρίζει ότι απαιτούνται τουλάχιστον 16.500 ακόμα εκπαιδευτικοί ενώ ο τέως υπουργός παιδείας με τα γνωστά μαγειρέματα που είχε κάνει ( αύξηση ωραρίου , εξορθολογήσω των τοποθετήσεων ) είχε πείσει τους πάντες ότι ένα πολύ μεγάλο ποσοστό των εκπαιδευτικών πλεονάζει .Ας μην είμαστε όμως τόσο αφελείς να πιστέψουμε ότι η αλλαγή υπουργού άλλαξε και τη στάση του υπουργείου .Και οι δύο υπουργοί , ο τέως και ο νυν ,γνώριζαν ότι οι εκπαιδευτικοί δεν είναι πολλοί αλλά παλιοί. Αυτό ήταν το κόλπο .Να αναγκάσουν τους παλαιότερους με τις υψηλότερες αποδοχές να τραπούν εις άτακτον φυγή με πρόωρες συνταξιοδοτήσεις και να τους αντικαταστήσουν με νέους και φθηνούς εκπαιδευτικούς .

Εν τω μεταξύ η δουλειά των εκπαιδευτικών έχει απομυθοποιηθεί γιατί πολλοί γονείς έχουν μπει στα χωράφια τους διαβάζοντας τα παιδιά τους και βλέποντας ότι τα καταφέρνουν και αυτοί μια χαρά .Ας αναλογιστούμε το εξής :και εγώ στο σπίτι μου τα περισσότερα ηλεκτρολογικά τα μαστορεύω μόνος μου .Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι είμαι έτοιμος να αναλάβω την ηλεκτρολογική εγκατάσταση μιας πολυκατοικίας .Άλλο λοιπόν να διαβάζεις το παιδί σου στην ασφάλεια του σπιτιού σου και άλλο η «ζούγκλα του μαυροπίνακα» .

Εκεί που κινδυνεύεις να σαλτάρεις είναι με την αξιολόγηση .Το χειρότερο δεν είναι ότι ένα πολύ μεγάλο μέρος της πολιτικής άρχουσας τάξης και του κόσμου ζητάει την αξιολόγηση των εκπαιδευτικών αλλά ότι απαιτεί και την παραδειγματική τιμωρία τους .Δηλαδή τα πορίσματα από τους ειδικούς έχουν ήδη βγει. Μην μου πείτε ότι δεν έχετε βρεθεί σε συζητήσεις γνωστών , φίλων σας που αρχίζουν να επαναλαμβάνονται τα γνωστά περί κοινωνικής δικαιοσύνης λέγοντας : «γιατί μόνο εγώ να αξιολογούμαι κάθε μέρα στη δουλειά μου από το αφεντικό μου ;» ή να αρχίζει πάλι η περιπτωσιολογία : «Στο σχολείο του γιου του 2^ου ξαδέρφου μου υπάρχει ένας καθηγητής …..μπλα ,μπλα , μπλα …».Βέβαια ο στόχος αυτών που χρησιμοποιούν τέτοια απίθανα επιχειρήματα είναι η γενίκευση δηλαδή να σου περάσουν ότι πάρα πολλοί εκπαιδευτικοί είναι σαν αυτούς των παραδειγμάτων τους. Εκεί λοιπόν εσύ ως εκπαιδευτικός κάνεις το λάθος και αρχίζεις και υπεραμύνεσαι τον κλάδο σου , οπότε κάποια στιγμή αφού σε έχουν κάνει έξαλλο νιώθοντας ότι είσαι κατηγορούμενος σε δίκη κάποιος πάντα αμολάει την τελική βολή και σε αφήνει σέκο : «Μα γιατί το παίρνεις όλα τόσο προσωπικά ; Δεν μιλάμε για σένα τώρα ». Οι πιο σκληροπυρηνικοί σε αυτές τις επιθέσεις είναι οι πληγωμένοι του ιδιωτικού τομέα που αναμφίβολα υποφέρουν τα πάνδεινα στις μέρες μας .Το περίεργο όμως είναι ότι σπάνια θα τους ακούσεις να κατηγορούν την κυβέρνηση ή τις εταιρίες ή τα αφεντικά τους .Είναι απίστευτο .Το μόνο που ζητάνε είναι η άρση της μονιμότητας στο δημόσιο , η αξιολόγηση των δημοσίων υπαλλήλων και γενικά να πάθουν και οι δημόσιοι υπάλληλοι ότι και οι ιδιωτικοί .Και αυτό το ονομάζουν κοινωνική δικαιοσύνη .Κάποιοι άλλοι το ονομάζουν κοινωνικό αυτοματισμό και κάποιοι απλά χαιρεκακία. Όσον αφορά την αξιολόγηση που πιστεύουν ότι υφίστανται οι ιδιωτικοί υπάλληλοι και υποστηριχτές τέτοιων επιθέσεων μάλλον έχουν άδικο . Η αξιολόγηση υποτίθεται ότι πρέπει να γίνεται από ειδικούς αξιολογητές. Πόσοι από τους εργαζόμενους στον ιδιωτικό τομέα αξιολογούνται από ειδικούς ;Σχεδόν κανείς. Αυτό που κρίνει τις επιδόσεις τους είναι ο σκληρός νόμος της αγοράς που κρίνει το ότι αν είσαι καλό προϊόν και πουλάς .Ας το καταλάβουμε λοιπόν καλά ότι η εκπαίδευση δεν είναι κερδοσκοπική επιχείρηση για να υπόκειται στους νόμους της αγοράς. Να μου πείτε βέβαια ότι η αξιολόγηση είναι ένας δυνατός μοχλός πίεσης ώστε το δημόσιο σχολείο να μετατραπεί σε σχολείο της αγοράς με στελέχη τους αριστούχους της αξιολόγησης.

Μια ματιά να ρίξει κανείς στα 5 κριτήρια αξιολόγησης των εκπαιδευτικών ,που έχει δρομολογηθεί να ξεκινήσει σύντομα, θα καταλάβει ότι το μοντέλο του εκπαιδευτικού που

προωθείται είναι : ο τυποποιημένος , ο απόλυτα ευθυγραμμισμένος με τις απαιτήσεις της κυρίαρχης τάξης πραγμάτων, ο γεμάτος τυπικά προσόντα , ο απόλυτος άρχων και πρωταγωνιστής στην τάξη του , η αυθεντία ,αυτός που πετυχαίνει όλους τους μετρήσιμους στόχους που έχει θέσει. Σας θυμίζει κάτι ο συγκεκριμένος τύπος υπαλλήλου ; Βέβαια σας θυμίζει .Τον κλασσικό γραφειοκράτη υπάλληλο-στέλεχος μιας κερδοσκοπικής εταιρείας. Πρέπει αυτοί που συνέταξαν τα 5 κριτήρια αξιολόγησης των εκπαιδευτικών που πριμοδοτούν τον εκπαιδευτικό με το υπερτροφικό εγώ, που βρίσκεται μόνιμα στο επίκεντρο και στο προσκήνιο της τάξης , να μας πουν σε ποια σύγχρονη θεωρία μάθησης και διδασκαλίας στηρίχθηκαν .Όλες ανεξαιρέτως οι θεωρίες αυτές ισχυρίζονται ότι ο εκπαιδευτικός είναι ο βοηθός της διδασκαλίας και ότι οι πρωταγωνιστές είναι οι μαθητές που πρέπει να καθορίζουν και το μάθημα μέσα από μια διαδικασία ανακάλυψης. Μιλάνε για παιδαγωγική ελευθερία του εκπαιδευτικού που είναι σε πλήρη αντίθεση με την εφαρμοζόμενη προκάτ διδασκαλία που προωθείται στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα , ειδικά τώρα με τις σταθμισμένες εξετάσεις στο λύκειο και με τη χρήση της τράπεζας θεμάτων. Τελικά η μαθητοκεντρική διδασκαλία πρέπει να εφαρμόζεται ή είναι μόνο ύλη για το διαγωνισμό του ΑΣΕΠ ;Γιατί πολύ φοβάμαι την ώρα που θα έρθει και η δική μου σειρά να αξιολογηθώ και θα βρεθώ ενώπιος-ενωπίω με τους αξιολογητές μου .Εκείνοι θα με κοιτάνε λίγο περίεργα με το μάθημα που θα βλέπουν και φοβάμαι γιατρέ μου μη χρειαστεί να τους εξηγήσω λέγοντάς τους ότι προσπαθώ να εφαρμόσω αυτό που οι σύγχρονες θεωρίες μάθησης και διδασκαλίας απαιτούν : την αυτοκατάργηση του εκπαιδευτικού. Και τότε εκείνοι ,σα να τους βλέπω ,θα κοιταχτούν μεταξύ τους και θα πουν : «Λυπούμαστε αλλά αφού αυτοκαταργηθήκατε μας είστε πλέον αχρείαστος και πρέπει να απολυθείτε». Και τότε εγώ θα έχω μείνει με τις σωστές θεωρίες μάθησης αλλά χωρίς καθόλου μαθητές.

Σας έχει τύχει να βρίσκεστε σε μια παρέα όπου έχει ανάψει για τα καλά η συζήτηση για τι άλλο, για το σχολείο των παιδιών , και οι διάφοροι γονείς να μιλάνε με τόση σιγουριά για ένα σωρό παιδαγωγικά θέματα χωρίς καμία ανασφάλεια και με ύφος ειδικού και εσένα που είσαι εκπαιδευτικός να σε αγνοούν επιδεικτικά ;Και εσύ να αναρωτιέσαι πως μετά από τόσα χρόνια σπουδών και συνύπαρξης με τα παιδιά να είσαι τόσο ανασφαλής και ακόμα να ψάχνεις για τις απαντήσεις και όλοι οι άλλοι να έχουν την απόλυτη σιγουριά του ινστρούχτορα.

Ένα άλλο γιατρέ μου που με κάνει να νιώθω ότι μπορεί και να έχω τρελαθεί και να μην το έχω καταλάβει είναι η ευθύνη που ρίχνουν οι γονείς στους εκπαιδευτικούς του δημοσίου σχολείου για την ύπαρξη της παραπαιδείας. Λένε η ανεπάρκειά τους να προετοιμάσουν τα παιδιά για εξετάσεις δημιουργεί τη αναγκαιότητα της αναζήτησης φροντιστηριακής βοήθειας .Δηλαδή η περίπτωση να ευθύνεται το ίδιο το εξεταστικό-κεντρικό σύστημα δεν τους περνάει καν από το μυαλό; Δεν γνωρίζουν επίσης ότι στο σχολείο, έχουμε να φροντίσουμε πολλούς και για πολλά ενώ στα φροντιστήρια έχουν λίγους για ένα και μοναδικό : τις εξετάσεις. Πως είναι δυνατόν να συγκρίνει κανείς δύο τόσο ανόμοιους ρόλους ; Για να καταλάβετε το μέγεθος της διαστρέβλωσης της πραγματικότητας σας λέω το εξής : πολλοί γονείς για να επαινέσουν κάποιο καθηγητή του σχολείου λένε ότι αυτός κάνει μάθημα φροντιστηρίου ενώ αυτός κάνει το ακριβώς αντίθετο από ότι ο ρόλος του απαιτεί και διαλέγοντας μάλιστα τον εύκολο δρόμο. Τώρα δε με την τράπεζα θεμάτων το σχολείο κινδυνεύει να γίνει ένα είδος φροντιστηρίου με τις ευλογίες του υπουργείου παιδείας και των γονέων. Ας γνωρίζουν λοιπόν όλοι ότι οι ρόλοι σχολείου και φροντιστηρίου είναι διακριτοί και ότι δεν φταίει το δημόσιο σχολείο που τα παιδιά δεν καλύπτονται για τις εξετάσεις από αυτό .Γιατί αν έφταιγε το δημόσιο σχολείο πως μπορεί να εξηγηθεί το γεγονός ότι και τα παιδιά που φοιτούν στα ιδιωτικά σχολεία στην συντριπτική τους πλειοψηφία έχουν και αυτά φροντιστηριακή βοήθεια; Αυτό που με προβληματίζει ιδιαίτερα είναι η ανοχή των γονέων στην ολοένα και μεγαλύτερη εντατικοποίηση της εξετασιομανίας που βασανίζει τα παιδιά τους και τους ξεζουμίζει οικονομικά .Τελικά γιατρέ μου έχω καταλήξει στο απόλυτα τρελό συμπέρασμα : ο λόγος που δεν αντιδρούν οι περισσότεροι γονείς είναι η συνενοχή .Για κάποιον περίεργο λόγο που ίσως χρειαστεί τη δική σας ερμηνεία οι γονείς λατρεύουν τις εξετάσεις ναι ,ναι μην με κοιτάτε περίεργα. Και λατρεύουν να αισθάνονται ότι θυσιάζονται για τα παιδιά τους και κυρίως για να τα σπουδάσουν. Μάλιστα θα μπορούσε κανείς να ισχυριστεί ότι η ιπποδύναμη της παραπαιδείας , είναι η φιλοδοξία των ίδιων των γονέων, και η σύνδεση που κάνουν υποσυνείδητα ότι η δική τους επιτυχία ως γονείς είναι η επαγγελματική επιτυχία των παιδιών τους. Έτσι οι εξετάσεις των παιδιών τους γίνονται και δικές τους εξετάσεις .Αν θέλουμε πραγματικά να λύσουμε το πρόβλημα ας εστιάσουμε εδώ όσο και αν πονάει , αλλιώς αν αρκεστούμε στο να βρίσκουμε αποδιοπομπαίους τράγους το πρόβλημα θα κρύβεται και θα μεγεθύνεται .

Έχεις και αυτούς τους τύπους που λένε ότι τα παλαιότερα χρόνια όταν και εκείνοι ήταν μαθητές οι εκπαιδευτικοί άξιζαν το σεβασμό τους .Δεν αναλογίζονται όμως τι τους έλεγαν και οι δικοί τους γονείς για εκείνους τους εκπαιδευτικούς. Τόσο δύσκολο είναι να καταλάβουν ότι έχουν βάλει τη χερούκλα τους για να χαθεί αυτός ο σεβασμός; Τι νομίζουν δηλαδή ότι τα παιδιά τους δεν ακούν τους γονείς όταν εκείνοι προβαίνουν στην αποκαθήλωση των δασκάλων τους; Γιατρέ μου ξέρεις τι λέω ; Όχι οι εκπαιδευτικοί δεν είναι σήμερα πιο κακοί αλλά είναι ο κόσμος που έχει γεμίσει κακία.

Ένα άλλο που πραγματικά με κάνει να νομίζω ότι θα μου στρίψει είναι η αντίδραση του κόσμου όταν κρούω τον κώδωνα του κινδύνου και του επισημάνω τα κακώς κείμενα της ελληνικής εκπαίδευσης και ποια είναι τα σκοτεινά σχέδια που ήδη εφαρμόζονται .Εκεί να δείτε αντίδραση .Αντί να τα βάλουν με αυτούς που έχουν σαν σκοπό να διαλύσουν το δημόσιο σχολείο τα βάζουν με σένα που κάνεις απλά τα αποκαλυπτήρια των άνομων σχεδίων .Σε χαρακτηρίζουν φαντασιόπληκτο , καταστροφολόγο , συνωμοσιολόγο .Η αλήθεια είναι ότι είναι πολύ σκληρό να ξυπνάς κάποιον που θέλει να κοιμάται τον ύπνο του δικαίου. Και κάθε φορά που το κάνεις και τρως τα μούτρα σου και σκέφτεσαι : «τι θέλω και μπλέκω ο μ@…..» ξέρεις κατά βάθος παρόλο που ορκίζεσαι ότι «πάει και τελείωσε ,αυτή ήταν η τελευταία φορά» ότι είναι κάτι που δεν μπορείς να σταματήσεις γιατί θα είναι σα να παρατάς ένα όνειρο που έχεις ορκιστεί να παλέψεις γι’ αυτό , σα να έχεις προδώσει τους μικρούς σου φίλους για να τη γλυτώσεις στον κόσμο των μεγάλων.

.Για τον περισσότερο κόσμο το ζητούμενο δεν είναι η παροχή παιδείας στα παιδιά του. Σε αυτό το λεωφορείο της εκπαίδευσης ο εκπαιδευτικός δεν προορίζεται για οδηγός όπως θα έπρεπε κανονικά αλλά για ελεγκτής και εισπράκτορας που απλά θα επικυρώσει το εισιτήριο της επιτυχίας .Αν όμως είναι έτσι τα πράγματα ποιος είναι αυτός που κάθεται στη θέση του οδηγού ;

Τελικά όμως γιατρέ μου όλα αυτά σας τα λέω γιατί φοβάμαι μη βρεθώ στο μεγάλο δίλημμα : στην προσπάθειά μου να επιβιώσω να πρέπει να σκοτώσω την παιδική μου ψυχή , να αδιαφορήσω για τις γνώμες όλων των άλλων με συνέπεια να χάσω και τα παιδιά ή από την άλλη μεριά να κρατήσω την παραπονιάρική παιδική ψυχή μου ζωντανή κινδυνεύοντας όμως να μετατραπώ μοιραία στην αυτό-εκπληρούμενη προφητεία των άλλων.

Δημήτρης Τσιριγώτης .Φυσικός