Οι συγκυρίες και η τύχη στη ζωή του Χάρη Συμεωνίδη είναι δυο έννοιες τελείως διαφορετικές μεταξύ τους, που όμως τις αξιοποίησε με τον καλύτερο δυνατό τρόπο, όταν βρέθηκαν στο δρόμο του. Οι συγκυρίες ήταν αυτές που βοήθησαν τον Δραμινό καθηγητή Γλωσσολογίας στο ξεκίνημα της ακαδημαϊκής του καριέρας, να φύγει από την Ελλάδα για σπουδές στο εξωτερικό, χάρη στον αδελφό της μητέρας του, που ζούσε στη Γερμανία. Όσο για τη τύχη, μάλλον τη δημιούργησε μόνος του με την επίμονη, την υπομονή, την προσήλωση που έδειξε στην εκπλήρωση των στόχων του και τη σκληρή δουλειά όλα αυτά τα χρόνια.

Από την πόλη της Δράμας, ο Χάρης Συμεωνίδης βρέθηκε στις ΗΠΑ, όπου σήμερα κατέχει μόνιμη έδρα στο Πανεπιστήμιο του Κεντάκι, στο τμήμα Ισπανικών Σπουδών. Το στοιχείο εκείνο που τον διαφοροποιεί, όμως, είναι το αντικείμενο της δουλειάς του. Ειδικεύεται στις λατινογενείς γλώσσες, που τις διδάσκει σε φοιτητές από ολόκληρο τον κόσμο τόσο στις ΗΠΑ όσο και στην Αργεντινή, όπου από το 2010 είναι βασικός συνεργάτης καθηγητής ενός μεταπτυχιακού προγράμματος για ξένες φιλολογίες στο πανεπιστήμιο Middlebury του Βερμόντ του Μπουένος Άιρες.

Μιλάει συνολικά οχτώ γλώσσες: ελληνικά, αγγλικά, γαλλικά, γερμανικά, ιταλικά, ισπανικά, πορτογαλικά και γκουαρανί! Τα γκουαρανί είναι η δεύτερη επίσημη γλώσσα που ομιλείται στην Παραγουάη. Έχει τις ρίζες της στους ιθαγενείς κατοίκους της περιοχής, τους οποίους εκχριστιάνισαν τον 16ο αιώνα οι πρώτοι Ιησουίτες μοναχοί που ταξίδεψαν εκεί.

«Ίσως είναι δύσκολο να το πιστέψετε, αλλά δυο λέξεις που βρίσκονται στο ελληνικό λεξιλόγιο, ο ανανάς και τα πιράνχας, έχουν τις ρίζες τους στη γλώσσα των Γκουαρανί. Δεν είναι ελληνικές λέξεις αλλά δάνεια κι αν ανατρέξετε σε ξένα λεξικά θα διαπιστώσετε ότι στα Ισπανικά αλλά και σε άλλες γλώσσες χρησιμοποιούν διαφορετικούς όρους για να αποδώσουν το συγκεκριμένο φρούτο», δήλωσε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο Έλληνας επιστήμονας.

«Από μικρός είχα έφεση στις γλώσσες»

Ταξιδεύει συχνά στην Ελλάδα καθώς, όπως σημειώνει, το να τη στερηθεί ήταν η μεγαλύτερη θυσία που έκανε επιλέγοντας να ζήσει στον εξωτερικό και να ακολουθήσει ακαδημαϊκή καριέρα στην άλλη μεριά του Ατλαντικού. Αυτό δεν ήταν κάτι που επέλεξε εξ αρχής. Απλώς, κάθε φορά που οι συγκυρίες του άνοιγαν καινούργιους δρόμους, δημιουργώντας νέες ευκαιρίες, δεν τις άφηνε αναξιοποίητες, χωρίς ποτέ να στοχεύει κάπου συγκεκριμένα.

«Αν με ρωτήσεις σήμερα», τονίζει, «τι σκεφτόμουν φεύγοντας από τη Δράμα και πηγαίνοντας στη Γερμανία, θα σου έλεγα να κάνω κάποιες σπουδές και να επιστρέψω πίσω να γίνω καθηγητής. Όταν όμως ξεκίνησα να σπουδάζω, αντιλήφθηκα πως είχα πολλές περισσότερες δυνατότητες για εκπαίδευση και μάθηση, οπότε δεν ήθελα να τις αφήσω αναξιοποίητες. Επιπλέον, η παραμονή μου εκεί μου έδειξε τι πραγματικά ήθελα να κάνω, πώς ήθελα να ζήσω. Ανοίχτηκαν νέοι δρόμοι σε πολλά και διαφορετικά επίπεδα. Από παιδί ήξερα ότι μπορούσα να μάθω ξένες γλώσσες πολύ εύκολα. Λόγω αυτής της έφεσης μου, από τις πρώτες βδομάδες που ξεκίνησα να μαθαίνω γερμανικά, οι καθηγητές άρχισαν να με ανεβάζουν τάξεις. Κατέληξα να δίνω γενικές εξετάσεις μέσα σε έξι μήνες, αντί για δυο χρόνια, κι έτσι να ξεκινήσω τη φοίτησή μου στο πανεπιστήμιο του Μύνστερ».

Αρχικά, ο Χάρης Συμεωνίδης σπούδασε αγγλική φιλολογία με άλλες δυο κατευθύνσεις στη γερμανική φιλολογία και τα παιδαγωγικά. Γρήγορα κατάλαβε πως τα παιδαγωγικά δεν του ταίριαζαν. Έχοντας την παρότρυνση μιας καλής του φίλης, της Αμαλίας, που τον πήρε από το χέρι και τον πήγε στη σχολή ξεκίνησε να μαθαίνει την ισπανική γλώσσα. Τα παιδαγωγικά έδωσαν τη θέση τους στη φιλολογία λατινογενών γλωσσών. «Έτσι ξεκίνησα τα ισπανικά, στα οποία βρήκα τελικά το μέλλον και την καριέρα μου», σημειώνει.

Στο πανεπιστήμιο σπούδασε γαλλικά και ιταλικά ως δυο από τις βασικότερες λατινογενείς γλώσσες. Όταν άνοιξε το πρόγραμμα ευρωπαϊκών υποτροφιών Erasmus κατάφερε να λάβει δυο υποτροφίες, μία για τη Μαδρίτη και μία για τη Γρανάδα. Πριν από το πρόγραμμα αυτό δεν είχε τη δυνατότητα να πάρει υποτροφίες γιατί δεν ήταν Γερμανός πολίτης. «Αποφάσισα να πάρω την υποτροφία στη Γρανάδα», θυμάται σήμερα, «λόγω του ότι τα χρήματα δεν ήταν πολλά και σε μία μικρότερη πόλη θα ξόδευα λιγότερα. Μετά την παραμονή μου στην Ισπανία για ένα εξάμηνο, διαπίστωσα ότι η ισπανική γλώσσα και ο ισπανόφωνος πολιτισμός ήταν κάτι που με είχαν γοητεύσει τόσο, ώστε επιστρέφοντας στη Γερμανία, αποφάσισα να γράψω τη διπλωματική εργασία του μάστερ πάνω στη φιλολογία των λατινογενών γλωσσών».

Τα ισπανικά είναι η τρίτη πιο ομιλούμενη γλώσσα στον κόσμο

«Δεν πρέπει να μας διαφεύγει σήμερα», σημειώνει ο Χάρης Συμεωνίδης, «ότι η ισπανική γλώσσα είναι η τρίτη πιο ομιλούμενη γλώσσα στον κόσμο από τους πολίτες, η τρίτη πιο διαδεδομένη γλώσσα στην παραγωγή πληροφοριών στα μέσα ενημέρωσης και επίσης η τρίτη γλώσσα με τους περισσότερους χρήστες στο διαδίκτυο, μετά τα κινεζικά και τα αγγλικά. Ισπανικά δεν μιλάνε μόνο στην Ισπανία, αλλά και στις περισσότερες χώρες της Λατινικής Αμερικής (Μεξικό, Κούβα, Αργεντινή, Γουατεμάλα, Ελ Σαλβαδόρ, Παναμά, Εκουαδόρ, Περού, Χιλή, Κολομβία, Ονδούρα, Δομινικανή Δημοκρατία, Νικαράγουα, Πουέρτο Ρίκο, Βενεζουέλα, Βολιβία, Ουρουγουάη, Παραγουάη, Κόστα Ρίκα). Σημαντικό ποσοστό ισπανοφώνων υπάρχει επίσης και στις πρώην ισπανικές αποικίες της Αφρικής. Στην Ισημερινή Γουινέα είναι μία από τις επίσημες γλώσσες. Τα ισπανικά είναι επίσης διαδεδομένα και στις Φιλιππίνες. Εξάλλου, στον αυτοκράτορα Φίλιππο Β΄ οφείλουν οι Φιλιππίνες την ονομασία τους, όταν ήταν ισπανική αποικία. Η Ισπανία ήταν η μεγαλύτερη εδαφική αυτοκρατορία μέχρι και τον 19ο αιώνα. Μάλιστα, συνήθιζαν να λένε πως είναι η αυτοκρατορία όπου ο ήλιος δε δύει ποτέ. Η παρακμή ήρθε όταν ξεκίνησε ο ανταγωνισμός των αποικιοκρατών και χώρες όπως η Μεγάλη Βρετανία και η Γαλλία θέλησαν να έχουν κέρδη και πολλαπλά οφέλη από τις αποικίες των νέων χώρων που είχαν ανακαλυφθεί».
Στο τελευταίο έτος του διδακτορικού του, ο κ. Συμεωνίδης είδε μια ανάρτηση στο τμήμα του πανεπιστημίου του για ένα μάθημα για τη γλώσσα Γκουαρανί που ο ίδιος δεν γνώριζε καθόλου.

«Η ανάρτηση εκείνη», θυμάται, «ανέφερε ότι ήταν μία γλώσσα που μιλούσαν ως επί το πλείστον στην Παραγουάη. Λόγω του ενδιαφέροντός μου για τις γλώσσες, το είδα σαν πρόκληση να έρθω σε επαφή με μία γλώσσα τελείως διαφορετική από αυτές που γνώριζα μέχρι τότε. Γράφτηκα και ξεκίνησα τα μαθήματα. Τα Γκουαρανί είναι μια πολύ δύσκολη γλώσσα, με δομή διαφορετική από τις ευρωπαϊκές γλώσσες. Ξεκινήσαμε γύρω στους δώδεκα φοιτητές και τελειώσαμε μόνο τρεις. Όταν ολοκληρώθηκε το μάθημα, είχα μόλις ολοκληρώσει και το διδακτορικό μου. Τότε προκηρύχθηκε μία θέση ερευνητή σ’ ένα ερευνητικό πρόγραμμα γλωσσολογικού χάρτη στη Λατινική Αμερική, όπου ομιλείται αυτή η γλώσσα. Η προϋπόθεση ήταν να έχεις διδακτορικό και να γνωρίζεις αυτή τη γλώσσα. Ήμουν ο μόνος σ’ όλη τη Γερμανία που πληρούσε αυτές τις δυο προϋποθέσεις. Έκανα αίτηση και πήρα τη θέση ξεκινώντας την έρευνα σε ένα μέρος του κόσμου που γνώριζα μέχρι τότε μόνο μέσα από τα βιβλία και την τηλεόραση. Ξεκίνησε έτσι ένα ταξίδι έρευνας και ζωής πηγαίνοντας στην Παραγουάη και σε περιοχές της Αργεντινής και της Βραζιλίας όπου μιλάνε Γκουαρανί. Σ’ αυτά τα ταξίδια καταγράφαμε τη γλώσσα κάνοντας συνεντεύξεις σε κατοίκους της περιοχής και μένοντας εκεί μέχρι και έξι εβδομάδες, τουλάχιστον για δυο φορές τον χρόνο».

Ακαδημαϊκή καριέρα στις ΗΠΑ και τη Λατινική Αμερική

Η ενασχόλησή του με το συγκεκριμένο γνωστικό αντικείμενο της έρευνας ήταν και η αιτία που αργότερα, κάνοντας αίτηση για μία θέση καθηγητή γλωσσολογίας στο τμήμα Ισπανικών Σπουδών του πανεπιστημίου του Κεντάκι, πήρε τη θέση ύστερα από πρόσκληση του τμήματος για συνέντευξη τεσσάρων ημερών στο ίδιο το πανεπιστήμιο.

«Έκανα την αίτηση τότε», υπογραμμίζει, «με την ιδέα πως δε θα με έπαιρναν. Όχι γιατί είχα αμφιβολίες για τα προσόντα μου αλλά γιατί δεν ήμουν από την Αμερική. Είχα αυτή τη στενή ιδέα για τις αιτήσεις από την εμπειρία μου στην Γερμανία. Γενικά στην Ευρώπη η ακαδημαϊκή αγορά είναι αυστηρά περιορισμένη για καθηγητές από τα κράτη από τα οποία είναι οι ίδιοι. Η αγορά είναι κλειστή για ερευνητές από άλλα κράτη, αν δεν έχουν σπουδάσει στα ίδια τα κράτη. Στην Αμερική όμως, αυτό δεν ισχύει. Τα πανεπιστήμια, δημόσια και μη, είναι ανταγωνιστικά και ψάχνουν πάντα να στελεχώσουν τα τμήματά τους με τους καλύτερους καθηγητές και τα καλύτερα στελέχη. Υπάρχει πραγματικά πολύ μεγάλος ανταγωνισμός και για τον λόγο αυτό υπάρχουν περισσότερες ευκαιρίες και δυνατότητες για να σταδιοδρομήσεις».

Ύστερα από 13 χρόνια ζωής και ακαδημαϊκής καριέρας στις ΗΠΑ αλλά και σε περιοχές της Λατινικής Αμερικής, ο Χάρης Συμεωνίδης είναι ένας ιδιαίτερα δραστήριος άνθρωπος και εξωστρεφής επιστήμονας με συμμετοχές σε πάρα πολλά διεθνή συνέδρια ανά τον κόσμο πάνω στο αντικείμενο της δουλειάς του, με συνεργασίες σε μεγάλα πανεπιστημιακά ιδρύματα (πριν από λίγα χρόνια συνεργάστηκε και με το Εθνικό & Καποδιστριακό πανεπιστήμιο) αλλά κυρίως με πολλή όρεξη και διάθεση να συνεχίσει την έρευνα πάνω στις λατινογενείς γλώσσες.

Τίποτα δε στάθηκε ικανό να τον εμποδίσει να φτάσει στο στόχο του και να κυνηγήσει τα όνειρα του. Αυτή είναι μια στάση ζωής που προσπαθεί όλα αυτά τα χρόνια να την περάσει και στους φοιτητές του. «Πάντα», σημειώνει, «εκείνο που τους λέω είναι να κάνουν στη ζωή τους, πράγματα που τους αρέσουν, που τους ευχαριστούν. Μόνο τότε θα είναι ολοκληρωμένοι άνθρωποι και θα νιώθουν ευτυχισμένοι. Μόνο τότε θα είναι καλά με τον εαυτό τους και τους γύρω τους».

Στο μοναδικό πράγμα που δεν πιστεύει ο Χάρης Συμεωνίδης είναι ο παράγοντας τύχη, επειδή, όπως εύστοχα επισημαίνει και στις τέσσερις βασικές γλώσσες που μιλάει καλά:

«Με επιμονή, υπομονή και πολλή δουλειά φτιάχνεις την τύχη σου»…

«Remba’apojetu’uramokyre’ý…hapy’aguapýpe…rejapondepo’arã» (Γκουαρανί)

«With perseverance, patience and hard work you create your luck» (Αγγλικά)

«Mit Beharrlichkeit, Geduld und harter Arbeit schaffst Du Dein Glück» (Γερμανικά)

«Con persistencia, paciencia y trabajo duro creas tu suerte» (Ισπανικά)