Γενικές Επισημάνσεις – Προτάσεις στο Ν.4763/2021 για την Επαγγελματική Εκπαίδευση και Κατάρτιση από  την Ένωση Τεχνολόγων Εκπαιδευτικών (Ε.Τ.Ε.). Διαβάστε αναλυτικά την ανακοίνωση:

Σας καταθέτουμε Γενικές Επισημάνσεις – Προτάσεις στο Ν.4763/2021 για την Επαγγελματική Εκπαίδευση και Κατάρτιση.

1. Ότι προτείνουμε είναι εντός του πλαισίου των συμπερασμάτων της Ρίγα (2015) και της Γέφυρας προς την Απασχόληση για την επόμενη γενιά της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (2020).

2. Δεν πρέπει να χαθεί η δυνατότητα των μαθητών των στα , τουλάχιστον με την υπάρχουσα ποσόστωση για να συνεχιστεί η
προσέλκυση μαθητικού δυναμικού αυξημένων προσόντων στα ΕΠΑ.Λ. Δεν επιτρέπεται να μπαίνει φραγμός στη συνέχεια των σπουδών των μαθητών των ΕΠΑ.Λ.

3. Επικαλούμαστε, αυτό που λέμε “θεσμική ασάφεια και δυσλειτουργία” που με τα προβλεπόμενα στο νέο νόμο θα γίνει πλήρης ασάφεια και αδυναμία λειτουργίας με τα όσα αναφέρονται στις τόσες επιτροπές, οργανώσεις και συμβούλια που ουδέποτε πρόκειται να λειτουργήσουν (ή και να συγκροτηθούν ακόμα). Η οργάνωση των σχολείων με προγράμματα σπουδών που θα καθορίζονται σε τοπικό επίπεδο ή
πολύ περισσότερο η αυτονομία των σχολείων, μας βρίσκουν αντίθετους γιατί στην πράξη αυτό δεν λειτουργεί και δεν λειτούργησε και στα Ι.Ε.Κ. (παρεμβάσεις τοπικών παραγόντων για ιδιοτελείς σκοπούς, στην περιφέρεια οι επιχειρήσεις είναι μικρές, οι περισσότερες είναι ατομικές ή οικογενειακές άρα δεν μπορούν να χαράξουν επαγγελματική εκπαιδευτική κατεύθυνση με βάση τις μελλοντικές ανάγκες της οικονομίας που πιθανόν και οι ίδιοι να αγνοούν).

Μνημονεύουμε το επιτυχημένο παράδειγμα του ΕΛΚΕΠΑ, που για δεκαετίες έχοντας μία συγκεντρωτική αλλά πλήρως λειτουργική δομή προσέφερε προγράμματα εκπαίδευσης που είχαν πραγματική ανταπόκριση στην αγορά εργασίας και συνεισέφερε σημαντικά στην ανάπτυξη της χώρας χωρίς τους σημερινούς ή ακόμη χειρότερα τους αυριανούς πολυδαίδαλους μηχανισμούς που το μόνο που εξυπηρετούν είναι γνωστές τακτοποιήσεις.

4. Ο εμπλουτισμός της υποχρεωτικής εκπαίδευσης με Τεχνολογικά μαθήματα και STEM. Πολλά μπορεί να κάνει η ΑΣΠΑΙΤΕ σε αυτόν τον τομέα που όπως φαίνεται θα εισαχθεί άμεσα στα σχολεία.

5. Η ενίσχυση του Σ.Ε.Π. πρέπει να αρχίσει σε νέα βάση, σε καμία περίπτωση όμως να μην επαναληφθεί ο «ξεπεσμός» του θεσμού ως συμπλήρωση ωραρίου.

6. Η Ίδρυση και Πειραματικών ΕΠΑ.Λ., συνδεδεμένων με τις σχολές εκπαιδευτικών.

Αναλυτικά

1. Το πλαίσιο που εξειδικεύτηκε με τα Συμπεράσματα της Ρίγα (2015), όπου αποτυπώθηκαν τα «πέντε μεσοπρόθεσμα παραδοτέα για την Επαγγελματική Εκπαίδευση & Κατάρτιση» για την περίοδο 2015-2020:

α. Προώθηση της μάθησης στο χώρο εργασίας, σε όλες τις μορφές της, με ιδιαίτερη
προσοχή στα προγράμματα μαθητείας, με τη συμμετοχή των κοινωνικών εταίρων,
επιχειρήσεων, επιμελητηρίων και παρόχων επαγγελματικής εκπαίδευσης και
κατάρτισης, καθώς και με την προώθηση της καινοτομίας και της επιχειρηματικότητας.

β. Περαιτέρω ανάπτυξη των μηχανισμών διασφάλισης της ποιότητας στην Ε.Ε.Κ.,
σύμφωνα με σύσταση του EQAVET και, ως μέρος των συστημάτων διασφάλισης της
ποιότητας, καθιέρωση συνεχούς πληροφόρησης και ανάδρασης για τα συστήματα
αρχικής επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης (Α.Ε.Ε.Κ.) και συνεχιζόμενης
επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης (Σ.Ε.Ε.Κ.) με βάση τα μαθησιακά
αποτελέσματα.

γ. Βελτίωση της πρόσβασης όλων στην Ε.Ε.Κ. και στα επαγγελματικά προσόντα, χάρη
σε περισσότερο ευέλικτα και διαπερατά συστήματα, κυρίως με την παροχή
αποτελεσματικών και ολοκληρωμένων υπηρεσιών προσανατολισμού, καθώς και της
δυνατότητας επικύρωσης της μη τυπικής και της άτυπης μάθησης .

δ. Περαιτέρω ενίσχυση των βασικών ικανοτήτων στα προγράμματα σπουδών της ΕΕΚ
και παρέχοντας πιο αποτελεσματικές ευκαιρίες, ώστε να αποκτώνται ή να
αναπτύσσονται οι εν λόγω δεξιότητες μέσω της αρχικής και της συνεχιζόμενης Ε.Ε.Κ.

ε. Καθιέρωση συστηματικών προσεγγίσεων και δυνατοτήτων για την αρχική και τη
συνεχή επαγγελματική εξέλιξη των εκπαιδευτικών, εκπαιδευτών και μεντόρων της
Ε.Ε.Κ. σε σχολικά και εργασιακά περιβάλλοντα. Ήδη συζητείται το πλαίσιο πολιτικής
που θα διαδεχθεί την ευρωπαϊκή στρατηγική για την «Εκπαίδευση και Κατάρτιση
2020». Ο ρόλος της επαγγελματικής εκπαίδευσης επαναπροσδιορίζεται,
συνεκτιμώντας και τις εξαιρετικά δυσμενείς επιπτώσεις της πανδημίας του Covid-19
στην απασχόληση, ιδιαίτερα των νέων, της πλέον ευάλωτης ομάδας σε περιόδους
κρίσεων. Η Ε.Ε.Κ., αρχική και συνεχιζόμενη, φαίνεται να αποκτά πιο κεντρική θέση
στο μελλοντικό σχεδιασμό για το κατάλληλο μείγμα εκπαιδευτικής πολιτικής που θα
διασφαλίζει ένα ισχυρό υπόβαθρο σε βασικές, γενικές και ειδικές γνώσεις, σε
κάθετες και οριζόντιες δεξιότητες και σε επαγγελματικές ικανότητες για το
ανθρώπινο δυναμικό. Οι προκλήσεις της επόμενης δεκαετίας είναι μεγάλες και τα
συστήματα Ε.Ε.Κ. θα χρειαστεί να αποδείξουν την ικανότητά τους να προετοιμάζουν
τους μετέχοντες σε αυτά, όχι μόνο για τις θέσεις εργασίας που υπάρχουν σήμερα,

αλλά και για τις απαιτήσεις σε επαγγέλματα, ικανότητες και δεξιότητες της
μελλοντικής αγοράς εργασίας.

2. Ειδικά για τους νέους, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, σε ανακοίνωσή της την 1η Ιουλίου 2020, γνωστοποίησε ένα πακέτο μέτρων τα οποία συνθέτουν μία γέφυρα προς την απασχόληση για την επόμενη γενιά (Youth Employment Support: a Bridge to Jobs for the Next Generation). Κεντρικό πυλώνα της νέας αυτής δέσμης μέτρων αποτελεί η Επαγγελματική Εκπαίδευση και Κατάρτιση, με στόχο την υποστήριξη του βιομηχανικού μετασχηματισμού και της μετάβασης στην ψηφιακή και πράσινη οικονομία.

Στην Ελλάδα, η Επαγγελματική Εκπαίδευση και Κατάρτιση δεν αποτελεί ελκυστική επιλογή ούτε για τους νέους ούτε για τις επιχειρήσεις. Παρά το πλήθος επιλογών, η αρχική Επαγγελματική Εκπαίδευση και Κατάρτιση, δεν έχει καταφέρει να θεωρείται ως εκπαιδευτική διαδρομή ισότιμη με τη γενική εκπαίδευση. Ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια, βρίσκεται σε διαρκή μετάβαση, με πλήθος διαδοχικών νομοθετικών αλλαγών χωρίς σαφή προσανατολισμό ή επιτεύγματα, ικανά να υποστηρίξουν τη χρησιμότητα των εκάστοτε προωθούμενων αλλαγών και χωρίς συστηματική ανατροφοδότηση, με τεκμηριωμένα ποσοτικά και ποιοτικά στοιχεία, ώστε να διασφαλίζεται η αποτελεσματικότητά τους. Για τους νέους και τις οικογένειές τους η τεχνική και επαγγελματική εκπαίδευση παραμένει μια δεύτερη, αν όχι η ύστατη, επιλογή, στην οποία κατευθύνονται κυρίως οι πιο αδύναμοι μαθητές, και κατά κανόνα όσοι προέρχονται από χαμηλότερα κοινωνικά στρώματα.

3. Η πρόσφατη ενίσχυση της δυνατότητας πρόσβασης των μαθητών της επαγγελματικής εκπαίδευσης στα ΑΕΙ, πιθανόν να αποτελεί ένα επιπλέον στοιχείο «τεχνητής» προσέλκυσης του μαθητικού πληθυσμού στην Ε.Ε.Κ. . Δεν συνοδεύεται όμως από την απαιτούμενη ποιοτική αναβάθμιση του συστήματος, που θα συνέβαλε ουσιαστικά στην αύξηση της συμμετοχής και στη δυνατότητα των νέων που ακολουθούν αυτή την διαδρομή, εάν και όταν βρεθούν στα ΑΕΙ, να παρακολουθήσουν το πρόγραμμα σπουδών.

4. Στο πλαίσιο των διαφόρων νομοθετικών αλλαγών της Ε.Ε.Κ. έχει επιχειρηθεί η θεσμοθέτηση νέων οργάνων (Συμβούλιο Δια Βίου Μάθησης και Σύνδεσης με την Απασχόληση, Εθνικό Συμβούλιο Εκπαίδευσης και Ανάπτυξης Ανθρώπινου Δυναμικού, Εθνική Επιτροπή για την Επαγγελματική Εκπαίδευση και Κατάρτιση, Τεχνική Επιτροπή, Εθνικό Συντονιστικό Όργανο Μαθητείας), χωρίς απαραίτητα τυπική κατάργηση των υφιστάμενων, με τη συμμετοχή ή μη των κοινωνικών εταίρων και άλλων παραγόντων της αγοράς εργασίας, αυξάνοντας έτσι τη θεσμική ασάφεια και τη δυσλειτουργία της  διαδικασίας λήψης αποφάσεων. Τα όργανα αυτά είτε λειτουργούν ατελώς είτε παραμένουν ανενεργά, χωρίς να είναι σε θέση να επιτελέσουν το έργο για το οποίο θεσμοθετήθηκαν.

5. Εμπλουτισμός της υποχρεωτικής εκπαίδευσης με κατάλληλα μαθήματα και μεθόδους διδασκαλίας και αντίστοιχη επιμόρφωση των εκπαιδευτικών, στη βάση μίας STEM εκπαιδευτικής προσέγγισης, ώστε οι μαθητές του Γυμνασίου να αποκτούν γενικές τεχνολογικές δεξιότητες και τεχνολογική κουλτούρα, διευρύνοντας το φάσμα επιλογών για τη μετέπειτα εκπαιδευτική τους πορεία.

6. Ενίσχυση του Σχολικού Επαγγελματικού Προσανατολισμού στο Γυμνάσιο και υιοθέτηση συστήματος έγκαιρου εντοπισμού ιδιαίτερων κλίσεων και δεξιοτήτων των μαθητών, με παράλληλη συμβουλευτική υποστήριξη στη Γ΄ Γυμνασίου, ώστε να διευκολύνεται η επιλογή της καταλληλότερης διαδρομής για τη συνέχεια.

7. Ίδρυση Πειραματικών Εκπαιδευτικών Μονάδων της Ε.Ε.Κ. σε όλα τα επίπεδα της Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης. Οι μονάδες αυτές μπορούν να λειτουργήσουν ως κυψέλες καινοτομίας, μέσω της πειραματικής εφαρμογής νέων προγραμμάτων σπουδών και της διασύνδεσής τους τόσο με άλλα εκπαιδευτικά ιδρύματα (π.χ. ΑΕΙ) όσο και με συλλογικούς φορείς και επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται σε αντίστοιχους τομείς.