Εισήγηση Συλλόγου Εκπαιδευτικών ΠΕ Καβάλας για την Προσχολική Εκπαίδευση

Στο μέσο επικοινωνιακών πυροτεχνημάτων περί της 2ετούς υποχρεωτικότητας στο νηπιαγωγείο είναι απαραίτητο να ξεκινήσει ένας ευρύτερος διάλογος στα πλαίσια της εκπαιδευτικής κοινότητας για την αναβάθμιση της προσχολικής εκπαίδευσης.

Παρά τις έρευνες που υποστηρίζουν πως η παροχή ποιοτικής εκπαίδευσης κατά την προσχολική και πρώτη σχολική ηλικία προσφέρει τις καλύτερες δυνατές προϋποθέσεις για τη νοητική, κοινωνική και συναισθηματική ανάπτυξη των παιδιών, στην πραγματικότητα αναφορικά με το σχεδιασμό των εκπαιδευτικών πολιτικών στη συστηματοποίηση της φοίτησης συντελούν κυρίως παράγοντες κοινωνικοοικονομικοί, όπως η αλλαγή της δομής και των λειτουργιών της οικογένειας, το εργασιακό περιβάλλον, η δομή του αστικού περιβάλλοντος και η πολυπολιτισμικότητα των κοινωνιών. Σε αυτή την κατεύθυνση η σχετική επιτροπή της ΕΕ παρά την πολυτυπία των θεσμών σε κάθε κράτος ενδιαφέρεται κατά κύριο λόγο για τα ποσοστά προσβασιμότητας στην προσχολική εκπαίδευση και την «ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών».

Σε ταυτόσημη γραμμή και ομάδα βρεφονηπιοκόμων στους κόλπους του ΣΥΡΙΖΑ επιμένει να αναπαράγει επιλεκτικά τα επιχειρήματα της επιτροπής προκειμένου να εξυπηρετήσει μικροσυντεχνιακά συμφέροντα διατυπώνοντας την άποψη περί ενιαίου εθνικού πλαισίου προσχολικής αγωγής, εκπαίδευσης και φροντίδας. Στην Ελλάδα παρά την περί του αντίθετου πολιτική ρητορική το νηπιαγωγείο αποτελούσε και αποτελεί κάτι ανάμεσα σε χώρο φύλαξης και σχολείο, ήσσονος σημασίας και χρηματοδότησης, όπου επικρατεί σύγχιση σχετικά με το ρόλο και τους σκοπούς του. Άλλωστε ως χώρος «γυναικοκρατούμενος» και με συγκριτικά μικρότερο προσωπικό δεν ασκούσε την πίεση που ασκούν άλλοι κλάδοι εκπαιδευτικών.

Αυτό αποδεικνύεται:

1. Από την προχειρότητα με την οποία θεσμοθετήθηκε και λειτούργησε το ολοήμερο νηπιαγωγείο, αλλά και τα επιχειρήματα που στο συνδικαλιστικό χώρο χρησιμοποιήθηκαν για την υποστήριξη του και αφορούσαν στην εξυπηρέτηση των εργαζόμενων γονέων.
2. Από τη θεσμοθέτηση της κουτσουρεμένης υποχρεωτικότητας με στόχο να αποφορτιστεί το πολιτικό σκηνικό και να αποδυναμωθεί το απεργιακό μέτωπο του 2006.
3. Από την εμπλοκή με υπουργικές αποφάσεις και τροπολογίες πλήθους φορέων, Δήμων και ιδιωτών, στους οποίους δόθηκε το δικαίωμα να λειτουργούν νηπιακά τμήματα στους παιδικούς σταθμούς με τη συνδρομή και των προγραμμάτων ΕΣΠΑ.
4. Τις εγκυκλίους για τις πρόωρες αποχωρήσεις και τις συγχωνεύσεις κλασσικών και ολοήμερων τμημάτων, που εξυπηρετούν ξεκάθαρα διαχειριστικούς στόχους παραβλέποντας τελείως τις ανάγκες των μαθητών και καταστρατηγούν το ρόλο και τους στόχους του ολοήμερου προγράμματος.

Το συνονθύλευμα αυτό της προχειρότητας έρχεται να καλυφθεί κάτω από τον όρο προσχολική «αγωγή», που εντέχνως χρησιμοποιείται αντί του προσχολική «εκπαίδευση»λες και η αγωγή δε νοείται ως αποτέλεσμα της δραστηριότητας του συνόλου των μηχανισμών και δομών μιας κοινωνίας.

Το νηπιαγωγείο αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι του εκπαιδευτικού συστήματος, αφού μέσα σε αυτό με βάση συγκεκριμένες μεθόδους, σε ένα ειδικά σχεδιασμένο πρόγραμμα, με συγκεκριμένους μαθησιακούς στόχους αποκτώνται γνώσεις, δεξιότητες, ικανότητες και αξίες. Η ευελιξία που υπάρχει στο σχεδιασμό και την υλοποίηση του προγράμματος μόνο θετικό παράδειγμα θα μπορούσε να αποτελέσει προς όλες τις βαθμίδες για μια εκπαίδευση που προσαρμόζεται στις ανάγκες και τα ενδιαφέροντα των μαθητών. Σε αυτό το πλαίσιο θεωρούμε ότι από ένα σύγχρονο σύστημα προσχολικής εκπαίδευσης δεν είναι δυνατόν να τίθενται εκτός προγράμματος, όπως στο παράδειγμα της ομάδας REN δραστηριότητες σχετικές με τη γλώσσα, τα μαθηματικά, φυσικές και κοινωνικές σπουδές, ΤΠΕ, όταν τα ίδια τα παιδιά διαθέτουν πλήθος σχετικών εμπειριών ή και μπορούν να αξιοποιήσουν σχετικά ερεθίσματα. Η «σχολειοποίηση» με την αρνητική σημασία, που αποδίδεται στον όρο, αφορά τον τρόπο προσέγγισης και όχι τα ίδια τα γνωστικά αντικείμενα και αποτελεί εξίσου επικίνδυνο μονοπάτι για όλες τις βαθμίδες εκπαίδευσης.

Σε αυτή την κατεύθυνση η 2ετής υποχρεωτικότητα συνδέεται άμεσα με τον ενιαίο σχεδιασμό αναλυτικών προγραμμάτων και τη δωρεάν διανομή εκπαιδευτικού – παιδαγωγικού υλικού σε όλες τις βαθμίδες.

Ερευνητικά δεδομένα, αλλά και η εμπειρία των νηπιαγωγών έχουν δείξει πως η παροχή ποιοτικής εκπαίδευσης σε διευρυμένο χρονικό πλαίσιο (ολοήμερο νηπιαγωγείο) κατά την προσχολική ηλικία ενδυναμώνει τις γνωστικές ικανότητες των παιδιών, αυξάνει τις πιθανότητες για ικανοποιητική σχολική πορεία, επιτρέπει τον εντοπισμό μαθησιακών δυσκολιών και δίνει ευκαιρία για πρώιμη παρέμβαση, παρέχει περισσότερα κίνητρα για μάθηση και συντελεί στη διαμόρφωση θετικής στάσης έναντι του σχολείου. Η αντισταθμιστική λειτουργία του νηπιαγωγείου θεωρείται εξαιρετικά σημαντική για παιδιά, που προέρχονται από κατώτερα κοινωνικά στρώματα και ευπαθείς κοινωνικά ομάδες, καθώς αποτελεί μηχανισμό ανάσχεσης εκπαιδευτικών ανισοτήτων.

Σε αυτή τη βάση η 2ετής υποχρεωτικότητα της προσχολικής εκπαίδευσης αποτελεί ζητούμενο και διεκδίκηση του συνόλου της εκπαιδευτικής κοινότητας με την προϋπόθεση να εξασφαλιστούν οι συνθήκες, που την καθιστούν ποιοτική και διασφαλίζουν την ισοτιμία. Τέτοιες είναι η κτηριακή και υλικοτεχνική αναβάθμιση, η μείωση του αριθμού των μαθητών ανά εκπαιδευτικό (1/15), το εξειδικευμένο βοηθητικό προσωπικό, οι ομάδες επιστημονικής υποστήριξης (ψυχολόγοι, κοινωνικοί λειτουργοί, ιατρικό προσωπικό, δασκάλους μητρικής γλώσσας) και φυσικά την ευθύνη συνολικά για τη διασφάλιση αυτών των συνθηκών θα πρέπει να έχει ένας ενιαίος φορέας, το Υπουργείο Παιδείας. Για το λόγο αυτό άμεσα θα πρέπει να ξεκινήσουν διαδικασίες αποτύπωσης και σχεδιασμού προκειμένου να έχουμε σαφή εικόνα των ποσοτικών και ποιοτικών χαρακτηριστικών ανά την επικράτεια.

Είναι ξεκάθαρο πως η αναβάθμιση της προσχολικής εκπαίδευσης μέσα σε ένα πλαίσιο αντιδραστικών εκπαιδευτικών αναδιαρθρώσεων και υποχρηματοδότησης, που προωθούνται από την ΕΕ και την εργαλειοθήκη του ΟΟΣΑ με σαφή στόχο τη συμπίεση του «κόστους» του εκπαιδευτικού συστήματος αποτελεί επικοινωνιακό πυροτέχνημα και αναλώνεται σε απόψεις περί «πολυδύναμων νηπιαγωγείων» όπως του κ. Τζαμακλή βουλευτή Πιερίας του ΣΥΡΙΖΑ, που αγνοούν παντελώς τις ιδιαιτερότητες της λειτουργίας και των παιδαγωγικών επιπτώσεων του εγχειρήματος. Το γεγονός βέβαια ότι δεν μπορεί να αλλάξει ριζικά ο χαρακτήρας της προσχολικής εκπαίδευσης στο δεδομένο πολιτικοοικονομικό πλαίσιο δεν οδηγεί στην απαξίωση των επιμέρους και καθημερινών διεκδικήσεων, γιατί αυτές είναι που μας προστατεύουν από την απραξία και τον εκφυλισμό και οι όποιες κατακτήσεις βελτιώνουν τη θέση από την οποία δίνουμε τη μάχη. Δεν πρέπει ωστόσο να μας δημιουργούνται αυταπάτες για τα όρια, άλλωστε το σχολείο είναι χώρος, όπου αναπαράγεται η κυρίαρχη αστική ιδεολογία και επομένως αποτελεί όπλο στη διαιώνιση της κυριαρχίας της.