Ειδική Αγωγή: Αναγκαία η πρόσληψη φέτος 4.500 μόνιμων εκπαιδευτικών

Στον τακτικό προϋπολογισμό του 2019 προβλέφθηκαν 22 εκατ. ευρώ και τον Ιανουάριο του 2019 δημοσιεύτηκε ο Ν. 4589 για το νέο σύστημα διορισμών. Στη συνέχεια εκδόθηκαν οι προκηρύξεις και τον Μάιο έληξε η προθεσμία υποβολής των αιτήσεων.

Της Μερόπης Τζούφη*

Η προκήρυξη των εθνικών εκλογών σταμάτησε την επεξεργασία των αιτήσεων από τον ΑΣΕΠ. Η μη ολοκλήρωση των διορισμών εντός του 2019 συνεπάγεται την αποδέσμευση των 22 εκατ. ευρώ από τον Προϋπολογισμό του τρέχοντος έτους, δημιουργώντας έντονη ανησυχία στην εκπαιδευτική κοινότητα, στους μαθητές και στις οικογένειές τους

Τις τελευταίες δεκαετίες, και σε παγκόσμιο επίπεδο, καταγράφεται η έντονη προσπάθεια της ευρύτερης κοινωνίας να απαλλαγεί από μια σειρά στερεοτυπικών και μοιρολατρικών θεωρήσεων για τους ανθρώπους με αναπηρία (ΑμεΑ). Το φαινόμενο της καταπίεσης της αναπηρίας παρουσιάζει αρκετές ομοιότητες με την ταξική, σεξιστική και φυλετική καταπίεση και το δημόσιο σχολείο κατέχει σημαντικό ρόλο στην άρση των προκαταλήψεων, των διακρίσεων και των αποκλεισμών.

Τα τελευταία χρόνια, παρά τις αρνητικές οικονομικές συνθήκες και τις διαρκείς διαπραγματεύσεις με τους θεσμούς, η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ έθεσε ως προτεραιότητα την αναβάθμιση και ενίσχυση της Ειδικής Αγωγής και Εκπαίδευσης, με στόχο τη δημιουργία ενός πλαισίου ποιοτικής, συμπεριληπτικής και συχνά εξατομικευμένης εκπαίδευσης.

Η Ειδική Αγωγή και Εκπαίδευση είναι υποχρεωτική και λειτουργεί ως αναπόσπαστο τμήμα της ενιαίας δημόσιας και δωρεάν εκπαίδευσης. Μαθητές με αναπηρία ή/και ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες θεωρούνται όσοι για ορισμένη ή ολόκληρη περίοδο της σχολικής τους ζωής εμφανίζουν σημαντικές δυσκολίες μάθησης εξαιτίας αισθητηριακών, νοητικών, γνωστικών, αναπτυξιακών προβλημάτων, ψυχικών και νευροψυχικών διαταραχών, οι οποίες επηρεάζουν τη σχολική προσαρμογή και μάθηση.

Η φοίτηση των μαθητών λαμβάνει χώρα στη σχολική τάξη του γενικού σχολείου με ή χωρίς Παράλληλη Στήριξη, με ή χωρίς Τμήματα Ένταξης, στις Σχολικές Μονάδες Ειδικής Αγωγής και Εκπαίδευσης (ΣΜΕΑΕ), καθώς και με διδασκαλία στο σπίτι. Η καταγραφή των μαθητών και η αποτύπωση της κατανομής και των αναγκών τους ξεκίνησαν το 2016, όταν και λειτούργησε για πρώτη φορά η ηλεκτρονική πλατφόρμα «MySchool» για το σύνολο της εκπαίδευσης και όχι μόνο για τη Γενική Εκπαίδευση.

Αύξηση μαθητών από το 2014

Από το 2014 και έπειτα καταγράφεται διαρκής αύξηση των μαθητών με αναπηρία ή/και ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες. Πιο συγκεκριμένα, το σχολικό έτος 2014 – 2015, οι μαθητές που φοιτούσαν στα Γενικά Σχολεία ήταν 68.000, ενώ το 2018 – 2019 ξεπέρασαν τους 100.000. Επιπρόσθετα, την προηγούμενη σχολική χρονιά λειτούργησαν 447 ΣΜΕΑΕ, εκ των οποίων οι 40 ιδρύθηκαν τα τελευταία τέσσερα χρόνια, στις οποίες φοιτούν 11.000 μαθητές.

Η τάση αυτή καταγράφεται παγκόσμια, όπου η συχνότητα διάγνωσης και εντοπισμού των διάχυτων αναπτυξιακών διαταραχών (αυτισμός, σύνδρομο Asperger,σΣύνδρομο Rett, παιδική αποδιοργανωτική διαταραχή κ.ά.) αυξάνεται διαρκώς και η επιστημονική κοινότητα διερευνά τη νευροβιολογική διάσταση του φαινομένου. Στο εκπαιδευτικό πλαίσιο, η εκπαίδευση των μαθητών με αναπηρία ή/και ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες απαιτεί χρηματοδότηση, υλικούς πόρους, συνεχή διαμόρφωση των εκπαιδευτικών εργαλείων και στρατηγικών, καθώς και αυξημένο εκπαιδευτικό και επιστημονικό προσωπικό.

Το προηγούμενο σχολικό έτος, ο αριθμός των προσλήψεων στην Ειδική Αγωγή και Εκπαίδευση ξεπέρασε τις 16.000, καλύπτοντας σχεδόν το σύνολο αιτημάτων για Παράλληλη Στήριξη. Αναλυτικότερα, στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση προσλήφθηκαν 7.500 δάσκαλοι, στη Δευτεροβάθμια 3.400 καθηγητές, ενώ 4.000 προσλήψεις έγιναν για το Ειδικό Επιστημονικό και Βοηθητικό Προσωπικό (σχολικοί νοσηλευτές, ψυχολόγοι, λογοθεραπευτές, εργοθεραπευτές κ.ά.).

Ωστόσο, η αύξηση του προσωπικού αφορά προσλήψεις αναπληρωτών, καθώς ποτέ στο παρελθόν δεν πραγματοποιήθηκαν μόνιμοι διορισμοί μέσω ΑΣΕΠ, παρά τη διαχρονικά ισχνή στελέχωση της Ειδικής Αγωγής με μόνιμο προσωπικό (3.500 εκπαιδευτικοί συνολικά). Επομένως, η πρόσληψη 4.500 εκπαιδευτικών και εξειδικευμένου προσωπικού εντός του 2019 σε θέσεις που τώρα καλύπτονται από συμβάσεις ορισμένου χρόνου ήταν απολύτως αναγκαία ώστε να διασφαλιστεί η συνέχιση της πρόσβασης και της υποστήριξης των μαθητών με αναπηρία ή/και ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες.

Στον τακτικό προϋπολογισμό του 2019 προβλέφθηκαν 22 εκατ. ευρώ και τον Ιανουάριο του 2019 δημοσιεύτηκε ο Ν. 4589 για το νέο σύστημα διορισμών. Στη συνέχεια εκδόθηκαν οι προκηρύξεις και τον Μάιο έληξε η προθεσμία υποβολής των αιτήσεων. Η προκήρυξη των εθνικών εκλογών σταμάτησε την επεξεργασία των αιτήσεων από τον ΑΣΕΠ και η απερχόμενη ηγεσία του υπουργείου Παιδείας ζήτησε από το ΣτΕ τη συνέχιση της διαδικασίας κατά την προεκλογική περίοδο, αίτημα που έγινε δεκτό.

Η νέα ηγεσία του υπουργείου, ενώ δεσμεύτηκε για την ολοκλήρωση της διαδικασίας, έχει επιδείξει χαρακτηριστική καθυστέρηση, με αποτέλεσμα οι διορισμοί να μην έχουν ολοκληρωθεί με την έναρξη της νέας σχολικής χρονιάς. Το χρονοδιάγραμμα είναι θολό και γίνεται αναφορά για πιθανή ολοκλήρωση της διαδικασίας στο τέλος του 2019 ή στις αρχές του 2020. Την προηγούμενη εβδομάδα, και έπειτα από επίσκεψη κλιμακίου του ΣΥΡΙΖΑ στο ΑΣΕΠ, εκδόθηκαν οι πρώτοι προσωρινοί πίνακες που αφορούν την μικρότερη πληθυσμιακά κατηγορία, το ειδικό βοηθητικό προσωπικό.

Η μη ολοκλήρωση των διορισμών εντός του 2019 συνεπάγεται την αποδέσμευση των 22 εκατ. ευρώ από τον Προϋπολογισμό του τρέχοντος έτους, δημιουργώντας έντονη ανησυχία στην εκπαιδευτική κοινότητα, στους μαθητές και στις οικογένειές τους. Στο ίδιο πλαίσιο εντάσσεται και η απραξία της νέας ηγεσίας του ΥΠΑΙΘ ώστε να προχωρήσει σε σύσταση οργανικών θέσεων καθώς και να κατανείμει τις 4.500 θέσεις κατά κλάδο και ειδικότητα.

Η εύρυθμη λειτουργία των σχολείων εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την ύπαρξη μόνιμου και έμπειρου προσωπικού και προέχει των όποιων πολιτικών επιλογών και προτεραιοτήτων. Σε καιρούς οικονομικά δυσμενείς, η ενίσχυση και αναβάθμιση της Ειδικής Αγωγής και Εκπαίδευσης αποτέλεσε βασική πολιτική επιλογή. Σήμερα, με τη χώρα εκτός του μνημονιακού πλαισίου, πολλά περισσότερα μπορούν να γίνουν, όπως η βελτίωση των υποδομών, της προσβασιμότητας και των μεταφορών, των προγραμμάτων σπουδών και του εκπαιδευτικού υλικού.

Το πιο ουσιαστικό όμως είναι η διαμόρφωση ενός νέου πλαισίου πρώιμης παρέμβασης στο πλαίσιο της κατοχυρωμένης δίχρονης προσχολικής εκπαίδευσης, η οποία αποτελεί την κρίσιμη, μαθησιακά και αναπτυξιακά, περίοδο λόγω της ευπλαστότητας του εγκεφάλου. Στο πλαίσιο αυτό, επιζητείται το ανάπηρο ή το παιδί με την αναπτυξιακή διαταραχή να ενισχύσει τις ακαδημαϊκές του γνώσεις, να καλλιεργήσει δεξιότητες που αφορούν την κοινωνική και ψυχοσυναισθηματική του ανάπτυξη, να αποκομίσει μαθησιακές ευκαιρίες, καθώς και να προσανατολιστεί ως προς το περιεχόμενο και τις προτεινόμενες δράσεις στις απαιτήσεις της οικογένειας και του κοινωνικού πλαισίου στο οποίο θα κληθεί να ενεργοποιηθεί στο μέλλον.

* Η Μερόπη Τζούφη είναι πρ. υφυπουργός Παιδείας και Αν. Καθηγήτρια Παιδιατρικής – Παιδονευρολογίας