Διορισμοί στην Κύπρο και στις άλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης

Στην πρόταση του Υπουργείου Παιδείας της Κύπρου για το νέο σύστημα διορισμών υπάρχει αναφορά στον τρόπο με τον οποίο γίνονται οι διορισμοί των εκπαιδευτικών στις άλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης σύμφωνα με την έκθεση του Δικτύου Ευρυδίκη (2013).

Κύπρος και Λουξεμβούργο είναι οι μοναδικές χώρες που εφαρμόζουν το σύστημα διορισμού μέσω καταλόγου διοριστέων. Λίγες χώρες χρησιμοποιούν ανταγωνιστικές εξετάσεις ως τη μόνη μέθοδο για τις προσλήψεις (Ισπανία, Ελλάδα, Γαλλία και Μάλτα). Συνδυασμό ανοιχτής πρόσκλησης, ανταγωνιστικών εξετάσεων και καταλόγου υποψηφίων εφαρμόζουν το Βέλγιο, η Ιταλία και η Πορτογαλία.

Αν και πολλές χώρες προσφέρουν το καθεστώς του δημόσιου υπαλλήλου στους εκπαιδευτικούς, το ειδικό καθεστώς της σταδιοδρομίας του δημόσιου υπαλλήλου, με δυνατότητα απασχόλησης διά βίου ως τη μόνη δυνατότητα εργοδότησης, εφαρμόζεται σε μια μειοψηφία χωρών (Ισπανία, Ελλάδα, Γαλλία και Κύπρος). Συνολικά, φαίνεται ότι όλο και περισσότερο οι εκπαιδευτικοί προσλαμβάνονται μέσω ανοικτής πρόσληψης απευθείας από τους εργοδότες τους, οι οποίοι είναι συχνά τα σχολεία ή οι τοπικές εκπαιδευτικές αρχές. Σε αυτή την περίπτωση υπάρχει αποκεντρωμένη αρμοδιότητα, όπου οι φορείς αυτοί δημοσιοποιούν τις κενές θέσεις, δέχονται τις αιτήσεις και επιλέγουν τους υποψήφιους.

Στον πίνακα που ακολουθεί παρουσιάζονται οι χώρες της Ε.Ε., με βάση τις διαδικασίες πρόσληψης των εκπαιδευτικών που υιοθετούν: (α) ανταγωνιστικές εξετάσεις, (β) ανοικτή πρόσληψη, (γ) κατάλογος υποψηφίων και (δ) συνδυασμό των πιο πάνω.

Στην έκθεση του Δικτύου Ευρυδίκη γίνεται αναφορά και στο γεγονός ότι χρειάζεται μεγαλύτερη προσπάθεια προσέλκυσης νέων στο επάγγελμα του εκπαιδευτικού.

Για την Ελλάδα δεν υπάρχουν στοιχεία ωστόσο αναφέρεται ότι στη μεγάλη πλειονότητα των Ευρωπαϊκών χωρών υπάρχουν λιγότεροι εκπαιδευτικοί στις ομάδες ηλικίας κάτω των 40 ετών σε σύγκριση με τις ομάδες μεγαλύτερης ηλικίας. Στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, η εικόνα γηράσκοντος εκπαιδευτικού προσωπικού είναι ιδιαίτερα έντονη: σχεδόν οι μισοί εκπαιδευτικοί είναι ηλικίας άνω των 50 ετών στη Τσεχία, στη Γερμανία, στην Εσθονία, στην Ιταλία, στην Ολλανδία, στην Αυστρία, στη Νορβηγία και στην Ισλανδία. Εξάλλου, το ποσοστό εκπαιδευτικών κάτω των 30 ετών είναι ιδιαίτερα χαμηλό στη Γερμανία, στην Ιταλία και στη Σουηδία. Η κατάσταση αυτή, σε συνδυασμό με τη μείωση του αριθμού των αιτήσεων εκπαίδευσης για εκπαιδευτικούς, θα μπορούσε να καταλήξει σε έλλειψη εκπαιδευτικών, κάτι που καθιστά απαραίτητη την είσοδο νέων και προσοντούχων ανθρώπων στο εκπαιδευτικό επάγγελμα.

Κατά την τελευταία δεκαετία, η επίσημη ηλικία συνταξιοδότησης αυξήθηκε σε περίπου το ένα τρίτο των Ευρωπαϊκών χωρών. Στις περισσότερες από αυτές, οι εκπαιδευτικοί συνταξιοδοτούνται αμέσως μόλις τους δοθεί η ευκαιρία να το πράξουν. Ωστόσο, σε πολλές χώρες έχουν παύσει ισχύουσες οι ευκαιρίες συνταξιοδότησης πριν την επίσημα καθορισμένη ηλικία. Έτσι λοιπόν, οι εκπαιδευτικοί συνταξιοδοτούνται όταν έχουν συμπληρώσει τα απαιτούμενα χρόνια υπηρεσίας και έχουν φθάσει σε ηλικία κατοχύρωσης δικαιωμάτων πλήρους σύνταξης.

Οι περισσότερες χώρες έχουν υιοθετήσει μέτρα παρακολούθησης της προσφοράς και της ζήτησης εκπαιδευτικών. Αυτά μπορεί να είναι είτε ειδικά μέτρα αποβλέποντα στον προγραμματισμό, είτε γενικής φύσεως για την παρακολούθηση του εργατικού δυναμικού. Σε κάθε περίπτωση, τα μέτρα αποτελούν γενικά βραχυπρόθεσμες διευθετήσεις, σε ετήσια βάση και για την κάλυψη των άμεσων αναγκών. Ενδεχόμενη έλλειψη ή υπερπροσφορά θα μπορούσαν να προβλέπονται καλύτερα με πιο μακροπρόθεσμο σχεδιασμό.

Χιλιάδες εκπαιδευτικοί συνωστίζονται στους καταλόγους διοριστέων εκπαιδευτικών (επετηρίδα) της Κύπρου. Η Επιτροπή Εκπαιδευτικής Υπηρεσίας πριν λίγες μέρες προχώρησε στην ανάρτηση των αναθεωρημένων πινάκων για το 2015 που συμπληρώθηκαν με υποψήφιους οι οποίοι, με αίτησή τους που υποβλήθηκε ως την 31η Δεκεμβρίου του προηγούμενου χρόνου, ζήτησαν να εγγραφούν σ’ αυτούς.

Στους καταλόγους βρίσκονται και χιλιάδες Έλληνες που απέκτησαν δικαίωμα ένταξης μετά την είσοδο της Κύπρου στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Σύμφωνα με δημοσίευμα του paideia-news , άλλοι 250 Έλληνες εκπαιδευτικοί εντάχθηκαν στους καταλόγους με αποτέλεσμα ο αριθμός τους να ανέλθει στους 10.750 σε σύνολο 47.720 εκπαιδευτικών.

Στην Κύπρο οι διορισμοί γίνονται μέσω συστήματος που θυμίζει την επετηρίδα που ίσχυε πριν χρόνια στην Ελλάδα καθώς η σειρά προτεραιότητας καθορίζεται πρώτα από το έτος υποβολής αίτησης για εγγραφή στον πίνακα διοριστέων. Μεταξύ των υποψηφίων που υπέβαλαν αίτηση το ίδιο έτος, η σειρά προτεραιότητας καθορίζεται με βάση το έτος απόκτησης του πρώτου τίτλου σπουδών, δηλαδή του βασικού τίτλου με βάση τον οποίο γίνεται η εγγραφή στον πίνακα διοριστέων της συγκεκριμένης ειδικότητας. Μεταξύ αυτών που απέκτησαν τον τίτλο το ίδιο έτος η κατάταξη καθορίζεται από κριτήρια όπως ο βαθμός πτυχίου, ακαδημαϊκά προσόντα κ.α.

Το σύστημα έχει φρακάρει καθώς οι εκπαιδευτικοί που περιμένουν διορισμό είναι χιλιάδες και οι διορισμοί είναι ελάχιστοι. Χαρακτηριστικά αναφέρουμε ότι στην ειδικότητα των φιλολόγων ο αριθμός των εγγεγραμμένων είναι 6.642 ενώ ο μέσος όρος διορισμών την περίοδο 2008-2013 ήταν 52.7.

Με αυτό το ρυθμό ο τελευταίος εγγεγραμμένος στους πίνακες θα διοριστεί μετά από 126,7 χρόνια! Στην ειδικότητα των δασκάλων οι ενταγμένοι στους πίνακες είναι 3.737 ο μέσος όρος διορισμών είναι 107,9. Τα πράγματα είναι λίγο καλύτερα συγκριτικά με τους φιλολόγους καθώς οι τελευταίοι στους πίνακες δάσκαλοι θα πρέπει να περιμένουν 34-35 χρόνια.

Άλλη μια ειδικότητα με μεγάλο αριθμό ενταγμένων στους πίνακες είναι οι νηπιαγωγοί που αριθμούν 3.152 εκπαιδευτικούς. Με μέσο όρο διορισμών τους 16, ο τελευταίος ενταγμένος θα διοριστεί μετά από 2 αιώνες( 197 χρόνια).

Στους πίνακες που ακολουθούν μπορεί να διαπιστώσει κανείς πόσα χρόνια θα πρέπει να περάσουν για να διοριστεί ο τελευταίος ενταγμένος στους πίνακες αν διατηρηθεί ο μέσος όρος των διορισμών του διαστήματος 2008-2013.

Νέο σύστημα διορισμού

Στην Κύπρο το Υπουργείο Παιδείας έχει παρουσιάσει ένα νέο σύστημα διορισμού με γραπτές εξετάσεις (50 μόρια) και μοριοδοτούμενα κριτήρια (50 μόρια). Βέβαια έχει προβλεφθεί και μεταβατική περίοδος και σύμφωνα με το σχέδιο του Υπουργείου Παιδείας το νέο σύστημα θα εφαρμοστεί πλήρως το Σεπτέμβριο του 2023. Αυτό γίνεται για να μη θυματοποιηθούν όσοι είχαν φθάσει κοντά στο διορισμό.

Έτσι όλοι οι διορισμοί για περίοδο δύο χρόνων (Σεπτέμβριος 2015 μέχρι Αύγουστο 2017) θα γίνονται με βάση το υφιστάμενο σύστημα διορισμού. Για τα επόμενα έξι χρόνια (Σεπτέμβριος 2017 μέχρι Αύγουστο 2023) όλοι οι διορισμοί θα γίνονται με βάση το υφιστάμενο και το νέο σύστημα διορισμών, με σταθερή αναλογία 70:30, αντίστοιχα.

Η Παγκόσμια Τράπεζα για τον τρόπο διορισμών

Το Υπουργείο Παιδείας της Κύπρου στην παρουσίαση του νέου συστήματος αναφέρεται και στην πρόσφατη έκθεση της Παγκόσμιας Τράπεζας που δημοσιοποιήθηκε τον Μάιο του 2014 και καταπιάνεται με τις πολιτικές για τους εκπαιδευτικούς, αναφέρεται ότι δεν υπάρχουν κριτήρια που να διασφαλίζουν τον διορισμό των καλύτερων και λαμπρότερων εκπαιδευτικών, ενώ οι διορισμοί γίνονται αποκλειστικά και μόνο με βάση το έτος απόκτησης του πτυχίου και το πόσο καιρό είναι κάποιος εγγεγραμμένος στον κατάλογο. Γι’ αυτούς τους λόγους οι εμπειρογνώμονες εισηγούνται τη μεταρρύθμιση του συστήματος πρόσληψης, ώστε να λαμβάνονται υπόψη αντικειμενικά μέτρα για την αξία και να σταματήσει η υφιστάμενη διαδικασία του Καταλόγου Διοριστέων, όπου κατατάσσονται πρώτοι στη σειρά οι πιο παλιοί απόφοιτοι (World Bank, 2014).

Σύμφωνα με το δίκτυο «Ευρυδίκη» οι μοναδικές χώρες που υιοθετούν το σύστημα του καταλόγου διοριστέων είναι η Κύπρος και το Λουξεμβούργο.

Καλόγηρος Βασίλειος news.gr