ΓΝΩΜΟΔΟΤΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ
Ι. Επί του ερωτήματος.
Ετέθη υπόψη μου από τον Σύλλογο Εκπαιδευτικών Π.Ε. Ν. Καβάλας το κάτωθι ερώτημα:
«Σε σχολείο του νομού μας συνάδελφοι που τους ανατέθηκαν υποχρεωτικές υπερωρίες, με απόφαση, κατά πλειοψηφία, του συλλόγου διδασκόντων, έκαναν χρήση των στάσεων εργασίας, που έχει προκηρύξει η Δ.Ο.Ε.
Αν και οι στάσεις (δεν) πραγματοποιήθηκαν κατά το χρόνο του υποχρεωτικού διδακτικού ωραρίου, ο Διευθυντής Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης του νομού μας, παρακράτησε χρήματα από τους συναδέλφους αυτούς.
Η απόφασή του αυτή, στηρίχθηκε στα έγγραφα του Υπουργείου Οικονομίας και Οικονομικών :
- 1)Αρ. Πρωτ. 2/78400/0022 (14/11/2011) και θέμα «Παροχή οδηγιών για την εφαρμογή των διατάξεων του Δεύτερου Κεφαλαίου του ν. 4024/2011 (ΦΕΚ 226/Α΄) «Συνταξιοδοτικές ρυθμίσεις, ενιαίο μισθολόγιο – βαθμολόγιο, εργασιακή εφεδρεία και άλλες διατάξεις εφαρμογής του μεσοπρόθεσμου πλαισίου δημοσιονομικής στρατηγικής 2012-2015.», άρθρο 23.
- Αρ. Πρωτ. 2/70588/0022 (5/12/2006) με θέμα : «Περικοπή αποδοχών σε περίπτωση απεργίας», προτελευταία παράγραφος που αναφέρει ότι «Η κατά τα ανωτέρω περικοπή, πραγματοποιείται και σε κάθε περίπτωση αποχής από τα καθήκοντα των υπαλλήλων ή λειτουργών, ανεξάρτητα από τυχόν μερική άσκηση δραστηριότητάς τους, δεδομένου ότι ως άσκηση καθηκόντων για την οποία δικαιολογείται η καταβολή μισθού, νοείται το σύνολο των δραστηριοτήτων που είναι συνυφασμένες με τη θέση που κατέχει ο εργαζόμενος και όχι μέρος αυτών».
ΙΙ. Επί των εφαρμοστέων διατάξεων.
Ο νόμος 4024/2011, που αναμόρφωσε το μισθολόγιο των δημοσίων υπαλλήλων ρητώς στο άρθρο 23 αυτού όρισε τον τρόπο, με τον οποίο πραγματοποιούνται περικοπές σε περίπτωση αποχής των υπαλλήλων από τα καθήκοντα τους. Έτσι ρητώς προβλέφθηκε, ότι σε περίπτωση αποχής των υπαλλήλων, ο μήνας λογίζεται για 25 ημέρες. Ερμηνεύοντας την διάταξη αυτή, το Γενικό Λογιστήριο εξέδωσε την υπ’ αριθμόν οικ. 2/78400/0022/14-11-2011 εγκύκλιο του, με την οποία στο οικείο άρθρο όρισεΣύμφωνα με τα όσα ορίζονται στο άρθρο αυτό σε κάθε περίπτωση περικοπής αποδοχών του υπαλλήλου, συμπεριλαμβανομένων και των επιδομάτων εορτών και αδείας, λόγω αποχής από τα καθήκοντά του ή απεργίας, η περικοπή αυτή υπολογίζεται στο 1/25 των μηνιαίων αποδοχών για κάθε ημέρα απουσίας….. Στην περίπτωση απεργίας, στην έννοια της οποίας υπάγονται και οι στάσεις εργασίας, γίνεται περικοπή για κάθε μέρα, των μεικτών μηνιαίων αποδοχών, συμπεριλαμβανομένης και της συντάξιμης εργοδοτικής εισφοράς. Για τις στάσεις εργασίας θα περικόπτονται τόσα ωρομίσθια όσες είναι οι ώρες στάσης εργασίας».
Στην ως άνω εγκύκλιο εξάλλου, γίνεται αναφορά και στο ερώτημα, που μου ετέθη ενώ φαίνεται, ότι αυτή μεταξύ άλλων αποτέλεσε την βάση για την έκδοση των πράξεων περικοπής αποδοχών των εκπαιδευτικών. Επίκληση, ομοίως γίνεται και στην υπ’ αριθμόν 2/70588/0022 (5/12/2006) εγκύκλιο του Γενικού Λογιστηρίου με θέμα «Περικοπή αποδοχών σε περίπτωση απεργίας», η οποία στην προτελευταία παράγραφο αυτής αναφέρει «Η κατά τα ανωτέρω περικοπή, πραγματοποιείται και σε κάθε περίπτωση αποχής από τα καθήκοντα των υπαλλήλων ή λειτουργών, ανεξάρτητα από τυχόν μερική άσκηση δραστηριότητάς τους, δεδομένου ότι ως άσκηση καθηκόντων για την οποία δικαιολογείται η καταβολή μισθού, νοείται το σύνολο των δραστηριοτήτων που είναι συνυφασμένες με τη θέση που κατέχει ο εργαζόμενος και όχι μέρος αυτών». Σημειωτέον, βέβαια, ότι η εν λόγω εγκύκλιος αφορά σε ερμηνεία διατάξεων, που έχουν καταργηθεί μέσω των διατάξεων του ν.4024/2011 και είναι σφόδρα αμφίβολο, εάν βάσει αυτής μπορεί να εκδοθεί πράξη περικοπής αποδοχών.
Σύμφωνα με το άρθρο 30 παρ. 7 εδάφιο δεύτερο του ν. 1264/1982: “Για τον εκδημοκρατισμό του Συνδικαλιστικού Κινήματος και την κατοχύρωση των συνδικαλιστικών ελευθεριών των εργαζομένων”, ορίζεται ότι, ο χρόνος της απεργίας των δημοσίων υπαλλήλων θεωρείται ως χρόνος πραγματικής δημοσίας υπηρεσίας, χωρίς όμως να καταβάλλονται οι αποδοχές του χρόνου απεργίας. Τέλος, σύμφωνα με το άρθρο 43 του ισχύοντος Υπαλληλικού Κώδικα μισθός δεν οφείλεται, όταν ο υπάλληλος από υπαιτιότητα του δεν παρέσχε υπηρεσία εν όλω ή εν μέρει.
Το ζήτημα της αμοιβής για υπερωριακή απασχόληση και ο τρόπος αποζημίωσης των ωρών υπερωρίας, που πραγματοποιούνται λύεται επίσης στο άρθρο 20 του ν.4024/2011, το οποίο προβλέπει: «1. Η καθιέρωση με αμοιβή εργασίας πέρα από τις ώρες της υποχρεωτικής απασχόλησης των υπαλλήλων του Δημοσίου, των Ν.Π.Δ.Δ. και Ο.Τ.Α. επιτρέπεται μόνο για την αντιμετώπιση εποχικών, έκτακτων ή επειγουσών υπηρεσιακών αναγκών. Η υπερωριακή απασχόληση του προσωπικού εγκρίνεται με απόφαση του καθ’ ύλη αρμόδιου Υπουργού στην οποία αναφέρονται σαφή και συγκεκριμένα στοιχεία που δικαιολογούν την ανωτέρω εργασία πέρα από το κανονικό ωράριο……5. Για το εκπαιδευτικό προσωπικό της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης για την ανάθεση διδασκαλίας του μαθήματος της ειδικότητας του, προαιρετικής ή υποχρεωτικής (επιμίσθιο), η ωριαία αμοιβή ορίζεται στο ποσό των δέκα (10) ευρώ».
Τέλος, πρέπει να τονιστεί, ότι το εργασιακό ωράριο των εκπαιδευτικών είναι κατ’ ανώτατο 30 ώρες. Με την λήξη του διδακτικού ωραρίου, ο εκπαιδευτικός υποχρεούται να αποχωρήσει από την εργασία του, εφόσον δεν του έχει ανατεθεί συγκεκριμένο διοικητικό έργο, όπως για παράδειγμα συμμετοχή σε εκδηλώσεις, ενημέρωση γονέων κλπ. Υπό την έννοια αυτή, η παραμονή στην εργασία του εκπαιδευτικού μετά την λήξη του διδακτικού του ωραρίου είναι ένα γεγονός, που δεν γίνεται σε τακτική βάση αλλά αντιθέτως συνδέεται με συγκεκριμένες διοικητικές αρμοδιότητες και εφόσον αυτές έχουν ανατεθεί στο εν λόγω εκπαιδευτικό. Η μη παροχή υπερωριακής (διδακτικής) απασχόλησης εντός του εργασιακού ωραρίου, συνεπώς, δεν μπορεί να οδηγήσει σε περικοπή αποδοχών, αφού στην πραγματικότητα το εργασιακό ωράριο των εκπαιδευτικών επιβάλλεται για την παροχή διοικητικού έργου και όχι διδακτικής απασχόλησης. Εξάλλου, εάν η υπερωριακή (διδακτική) απασχόληση είχε παρασχεθεί εντός του εργασιακού ωραρίου και πάλι αυτή θα αμείβονταν αυτοτελώς και ασχέτως από την καταβολή των τακτικών αποδοχών των εκπαιδευτικών.
ΙΙΙ. Επί της εφαρμογής των ως άνω διατάξεων στην υπό κρίση περίπτωση.
Από το ιστορικό του ερωτήματος προκύπτει, ότι οι εκπαιδευτικοί στους οποίους αναφέρεται ο Σύλλογος Εκπαιδευτικών ΠΕ Ν. Καβάλας, παρείχαν κανονικά το εκπαιδευτικό τους ωράριο, όπως αυτό ορίζεται στις κείμενες διατάξεις αλλά αρνήθηκαν να παράσχουν υπερωριακή απασχόληση στα πλαίσια του εργασιακού τους ωραρίου. Οι τακτικές αποδοχές (μισθός), που λαμβάνουν καταβάλλεται ως αντίτιμο για την απασχόληση τους εντός του υποχρεωτικού διδακτικού ωραρίου και για την παροχή διοικητικού έργου εντός του εργασιακού τους ωραρίου, δεδομένου, ότι για την παροχή υπερωριακής διδακτικής απασχόλησης, ρητώς το άρθρο 20 του ν. 4024/2011 προβλέπει την καταβολή πρόσθετης αμοιβής.
Αντίστοιχα, η περικοπή αποδοχών για την μερική ή πλήρη αποχή από τα καθήκοντα των εν λόγω υπαλλήλων, γίνεται με βάση το υποχρεωτικό διδακτικό ωράριο αυτών, καθώς αφενός η παροχή υπερωριακής απασχόλησης δεν είναι σταθερή κάθε μήνα και αφετέρου δεν θεωρείται μισθός (υπό την έννοια των τακτικών αποδοχών). Στην υπό κρίση περίπτωση, συνεπώς, οι εκπαιδευτικοί απείχαν όχι από το υποχρεωτικό διδακτικό τους ωράριο αλλά από την παροχή υπερωριακής απασχόλησης στα πλαίσια του εργασιακού τους ωραρίου, η οποία θα αμείβονταν ούτως ή άλλως αυτοτελώς, εάν πραγματοποιείτο (σύμφωνα με το άρθρο 20 του ν. 4024/2011).
Συνεπώς, η επέκταση του «υποχρεωτικού» διδακτικού ωραρίου και στις (μη παρασχεθείσες ώρες υπερωριακής απασχόλησης) και η βάσει αυτής περικοπή αποδοχών για μη παρασχεθείσες ώρες υπερωρίας, είναι πολλαπλώς παράνομη αφού α) αντίκειται στο άρθρο 20 του ν.4024/2011, καθώς οι υπερωριακή απασχόληση αμείβεται αυτοτελώς και δεν συνιστούν τακτικές αποδοχές, οι οποίες περικόπτονται σε περίπτωση αποχής ή απεργίας β) αντίκειται στο άρθρο 43 του ν. 3528/2007 αφού περικόπτονται αποδοχές για παρασχεθείσα εργασία, καθώς οι εν λόγω εκπαιδευτικοί τήρησαν το υποχρεωτικό διδακτικό τους ωράριο ενώ δεν τους ζητήθηκε παροχή διοικητικού έργου στα πλαίσια του εργασιακού τους ωραρίου.
Επιπροσθέτως, αντίκειται στην λογική, αφού περικόπτονται τακτικές αποδοχές, που αντιστοιχούν στην παρασχεθείσα εργασία, προκειμένου να «καλυφθούν» ώρες αποχής από μη εκτελεσθείσες ώρες υπερωριακής απασχόλησης, οι οποίες ωστόσο, εάν είχαν παρασχεθεί θα αμείβονταν αυτοτελώς. Με τον τρόπο αυτό, ωστόσο, η περικοπή αποδοχών στους ως άνω εκπαιδευτικούς δεν αποτελεί αντιστάθμισμα για μη παρασχεθείσα εργασία αλλά οικονομική «ποινή» γιατί δεν τέλεσαν τις υπερωρίες, που τους ανατέθηκαν, πράγμα πλήρως απαγορευμένο με βάση το νόμο 1264/1982 και τις Διεθνείς Συμβάσεις Εργασίας 89 και 98, που προστατεύουν την συλλογική εργατική δράση. Εξάλλου, όπως προκύπτει και από το ιστορικό του ερωτήματος, στους εν λόγω εκπαιδευτικούς δεν ανατέθηκε διοικητικό έργο, το οποίο αρνήθηκαν να προσφέρουν εντός του εργασιακού τους ωραρίου.
Παραμένω στην διάθεση σας για κάθε διευκρίνιση.
Αθήνα, 29-11-2015
Με εκτίμηση, Μαρία Μαγδαληνή Τσίπρα Νομική Σύμβουλός ΔΟΕ
Ακολουθείστε το iPaidia στο Google News