Εξ αποστάσεως εξέταση: Ένα σύνθετο εγχείρημα, μέσα στις πρωτόγνωρες συνθήκες που επέβαλε η πανδημία του κορονοϊού, ολοκληρώθηκε στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, με τη λήξη της εαρινής εξεταστικής περιόδου. Μέχρι τις 21 Ιουλίου 2020 συνολικά 44.658 φοιτητές εξετάστηκαν σε 2.098 μαθήματα, μέσα από τις μεθόδους εξ αποστάσεως αξιολόγησης, που επέλεξαν 1.381 καθηγητές τους.

Ο μέγιστος αριθμός των φοιτητών που συμμετείχαν σε εξ αποστάσεως εξέταση ήταν 980, ενώ αντιστοίχως ο μέγιστος αριθμός συνδεδεμένων χρηστών ταυτοχρόνως έφτασε τους 3.060.

Σε ό,τι αφορά τις τεχνικές δυσκολίες που ανέκυψαν, αυτές αφορούν 33 μαθήματα (ποσοστό 1,7%), τα οποία επαναπρογραμματίστηκαν προς εξέταση, ενώ σε ποσοστό 98,3% των μαθημάτων οι εξετάσεις ολοκληρώθηκαν επιτυχώς χωρίς προβλήματα.

Αναφορικά με τις τηλεδιασκέψεις, πραγματοποιήθηκαν 9.629 συνεδρίες μέσω Zoom, 2.699 συνεδρίες μέσω BBB, 2.649 με Skype for Business, 1.301 με Microsoft Teams και 837 με Google Meet. Για την τεχνική υποστήριξη της εξεταστικής διαδικασίας το Κέντρο Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης (ΚΗΔ- ΑΠΘ) και το γραφείο υποστήριξης Ηλεκτρονικών Μαθημάτων της Βιβλιοθήκης Κέντρου Πληροφόρησης (ΒΚΠ- ΑΠΘ) εξυπηρέτησαν τους διδάσκοντες και φοιτητές μέσα από 6.425 τηλεφωνικές κλήσεις και απαντώντας σε 2.345 μηνύματα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου.

«Με γνώμονα την προστασία της υγείας των μελών της πανεπιστημιακής μας κοινότητας, η Σύγκλητος του Αριστοτελείου αποφάσισε οι εξετάσεις του εαρινού εξαμήνου να πραγματοποιηθούν εξ αποστάσεως. Δεν ήταν μία απόφαση που λάβαμε “ελαφρά τη καρδία”, είχαμε επίγνωση πως θα ήταν ένα πολυπαραμετρικό εγχείρημα, τόσο σε ό,τι αφορά την τεχνική υποστήριξη και τις αντοχές των ηλεκτρονικών μας υποδομών, όσο και τη διασφάλιση της αδιαβλητότητας της εξεταστικής διαδικασίας και την προστασία των προσωπικών δεδομένων των συμμετεχόντων σε αυτήν», δήλωσε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο πρύτανης του ΑΠΘ, καθ. Νίκος Παπαϊωάννου, επισημαίνοντας πως παρόλα αυτά, «όσο λεπτομερής κι αν ήταν ο σχεδιασμός, τα στοιχεία δε θα ήταν τόσο συντριπτικά για την επιτυχή ολοκλήρωση των εξετάσεων, δίχως την καθολική συνεισφορά των διδασκόντων, που με υψηλότατο αίσθημα προσωπικής ευθύνης και αφοσίωσης στο εκπαιδευτικό τους έργο και στους φοιτητές μας, πίστεψαν και έκαναν πράξη την απόφαση της Συγκλήτου και για τον λόγο αυτό είμαστε υπερήφανοι, τους είμαστε ευγνώμονες».

«Σε ετοιμότητα για την εξεταστική του Σεπτέμβρη»

Σε ό,τι αφορά τη διεξαγωγή της επαναληπτικής εξεταστικής του Σεπτεμβρίου για το ακαδημαϊκό έτος 2019-2020 η σχετική απόφαση του αρμόδιου υφυπουργού Παιδείας, Βασίλη Διγαλάκη παρέχει στα ΑΕΙ τη δυνατότητα να επαναλάβουν μέσα εξέτασης όπως οι τηλε-εξετάσεις (εξ αποστάσεως γραπτή ή προφορική εξέταση), γραπτή εργασία ή/και ασκήσεις κ.α, που προτάθηκαν στο πλαίσιο αντιμετώπισης της πανδημίας και αποφυγής συνωστισμού, ενώ στις περιπτώσεις που θα προτιμηθεί η εξέταση με φυσική παρουσία (π.χ. εργαστηριακές ασκήσεις, γραπτή εξέταση με φυσική παρουσία των φοιτητών) είναι υποχρεωτική η τήρηση των μέτρων για την πρόληψη της διασποράς του κορονοϊού, όπως αυτά είχαν καθοριστεί στην υπ’ αριθμόν 59181/ Ζ1/19.5.2020 υπουργική απόφαση.

Στο πλαίσιο αυτό, η Σύγκλητος του ΑΠΘ θα λάβει τις αποφάσεις της στην επόμενή της συνεδρίαση και -σύμφωνα με τον κ. Παπαϊωάννου- ο προσανατολισμός είναι να αξιοποιηθεί η εμπειρία που αποκτήθηκε και οι εξετάσεις να είναι και πάλι ηλεκτρονικές, παρέχοντας όμως και τη δυνατότητα δια ζώσης εξετάσεων στις περιπτώσεις που από τους διδάσκοντες θα κριθεί αναγκαίο, υπό την προϋπόθεση ότι θα διασφαλίζεται η αυστηρή τήρηση όλων των προβλεπόμενων στην υπουργική απόφαση μέτρων για τις συνθήκες υγιεινής στις αίθουσες των εξετάσεων, τις αποστάσεις μεταξύ των εξεταζομένων κ.λπ.. «Από την πρώτη στιγμή που βρεθήκαμε αντιμέτωποι με τη σύνθετη αυτή πραγματικότητα, γνώμονα σε κάθε μας απόφαση αποτέλεσε η αδιαπραγμάτευτη ανάγκη να προστατεύσουμε το υπέρτατο αγαθό, τη ζωή και υγεία των μελών της πανεπιστημιακής μας οικογένειας. Φυσικά και δε νοείται εκπαιδευτική διαδικασία χωρίς τη φυσική παρουσία, επικοινωνία και διάδραση καθηγητών και φοιτητών. Ανταποκριθήκαμε, όμως, σε μία αναγκαστική και από τη μία μέρα στην άλλη μετάβαση από το αμφιθέατρο στην ψηφιακή αίθουσα. Ανυπομονούμε όλοι πολύ σύντομα να επιστρέψουμε στα αμφιθέατρα, ακόμη πιο δυνατοί, αναβαθμίζοντας τη μαθησιακή εμπειρία μέσα από τη σταθερή -πλέον- αξιοποίηση των διαθέσιμων ψηφιακών εργαλείων», διευκρίνισε ο πρύτανης του ΑΠΘ.

Ήδη, πάντως, το Κέντρο Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης (ΚΗΔ- ΑΠΘ) και το γραφείο υποστήριξης Ηλεκτρονικών Μαθημάτων της Βιβλιοθήκης Κέντρου Πληροφόρησης (ΒΚΠ- ΑΠΘ) έχουν καταρτίσει σχέδιο προγράμματος εξετάσεων πέντε εβδομάδων, ώστε να είναι σε ετοιμότητα να υποστηρίξουν και να υλοποιήσουν άμεσα τις όποιες αποφάσεις της Συγκλήτου.

«Διά ζώσης εξετάσεις στην Ιατρική μόνο για τους επί πτυχίω»

Οι κοσμήτορες των μεγαλύτερων Σχολών του ΑΠΘ μίλησαν στο Αθηναϊκό- Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων για την αποτίμηση της εμπειρίας της ιστορικά πρώτης εξεταστικής περιόδου που διεξήχθη χωρίς φυσική παρουσία των φοιτητών, εκφράζοντας ικανοποίηση για την παρακαταθήκη του εγχειρήματος, υπερηφάνεια για το πώς κατάφερε να αντεπεξέλθει το ίδρυμα, αλλά και προβληματισμό για τεχνικές δυσκολίες.

«Ενώ η όλη διαδικασία είχε προκαλέσει κάποιο στρες και στους εκπαιδευτές αλλά οπωσδήποτε και στους φοιτητές τελικά πήγε πάρα πολύ καλά. Βγήκαν τα θέματα πολλαπλής επιλογής, αξιολογήθηκαν, βρήκαμε το σύστημα της τυχαίας επιλογής των ερωτήσεων, σχηματίστηκαν ομάδες των τριάντα ατόμων, γινόταν ταυτοποίηση προσώπου στην αρχή της διαδικασίας, υπήρχε μία εποπτεία με την κάμερα, ζητούσαμε να δείξουν στη διαδικασία της εξέτασης στοιχεία τους και τελικά η εξέταση ολοκληρωνόταν στα 20 προβλεπόμενα λεπτά. Θεωρώ ότι γενικότερα υπήρξε ένα θετικό κλίμα», δήλωσε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο κοσμήτορας της Σχολής Επιστημών Υγείας του ΑΠΘ, καθηγητής Θεόδωρος Δαρδαβέσης, προσθέτοντας ότι «οι διδάσκοντες εξοικονόμησαν σημαντικό χρόνο από τη διόρθωση των γραπτών, αφιέρωσαν όμως πάρα πολύ χρόνο για την οργάνωση των εξετάσεων και για την επιλογή των πολλαπλών ερωτήσεων και για την οργάνωση των ομάδων εξεταζομένων», ωστόσο «η βαθμολογία βγήκε με το τέλος της εξέτασης, ενώ αυτό δε συμβαίνει με τις γραπτές εξετάσεις και επιπρόσθετα δόθηκε δυνατότητα σε σύντομο χρονικό διάστημα να αξιολογηθεί η γνώση του φοιτητή».

Σε ό,τι αφορά την πρόβλεψη για διά ζώσης εξετάσεις, ο κ. Δαρδαβέσης εξήγησε ότι «στην Ιατρική είναι υποχρεωτικές για τους επί πτυχίω, δηλαδή στα μαθήματα της χειρουργικής, της παθολογίας, όπου δεν είναι σωστό να εξετάζεται κάποιος μόνο θεωρητικά, γιατί μιλάμε για γιατρούς, οι οποίοι σε έναν- δύο μήνες θα ασκήσουν ιατρική, είναι εκ των ων ουκ άνευ να αποδειχθεί η κλινική τους δεξιότητα» και έτσι «εκεί υπήρξε δυνατότητα δια ζώσης αξιολόγησης, με πολύ μικρότερα γκρουπ από ό,τι συνήθως, πιο σύντομες επισκέψεις». Ερωτηθείς σχετικά με τις δυσκολίες που παρουσιάστηκαν στη λειτουργία των εργαστηρίων της Οδοντιατρικής, ο κοσμήτορας ανέφερε πως τελικά ολοκληρώθηκε το εαρινό εξάμηνο ομαλά και για τους επί πτυχίω και «έχουμε προγραμματίσει 18 Αυγούστου την ορκωμοσία η οποία θα γίνει υπαίθρια στο αγρόκτημα του πανεπιστημίου».

«Υπερήφανοι για το ΑΠΘ»

Η επιστήμη έδωσε λύσεις με αξιοπιστία και σημασιολογική αξία, σε καταστάσεις πρωτόγνωρες, σύμφωνα με τον κοσμήτορα της Σχολής Θετικών Επιστημών, καθηγητή Χαρίτωνα Σαρλ Χιντήρογλου. «Δύσκολα μπορεί κάποιος να κατανοήσει το έργο που επιτελέστηκε το χρονικό αυτό διάστημα από το ΑΠΘ. Το Κέντρο Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης του ΑΠΘ έδειξε τις ικανότητές του σε διεθνές επίπεδο. Νοιώθω πραγματικά περήφανος για αυτό το ίδρυμα. Θεωρώ, μάλιστα, πως το ΑΠΘ ξεπέρασε, για μια φορά ακόμα, το εαυτό του», επισήμανε, μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, ο κ. Χιντήρογλου.

Για τη Σχολή Θετικών Επιστημών ανέφερε πως «σχεδόν το σύνολο του εκπαιδευτικού προγράμματος των Τμημάτων της Σχολής -Μαθήματα, Φροντιστήρια και Εργαστήρια- διδάχθηκαν και εξετάστηκαν με άριστη επιτυχία μέσω το διαδικτύου», σημειώνοντας ωστόσο: «Προσωπική μου άποψη, που μάλλον συμπλέει με την πλειοψηφία των συναδέλφων μου, είναι πως καμία διαδικτυακή διδασκαλία δεν μπορεί να υποκαταστήσει τη δια ζώσης εκπαίδευση».

«Τα προβλήματα εντοπίζονται στα Τμήματα Χημείας, Βιολογίας, Γεωλογίας και Φυσικής, όπου η δια ζώσης διδασκαλία των εργαστηριακών ασκήσεων κρίνεται επιβεβλημένη», εξήγησε, εκτιμώντας πως «σε κάθε περίπτωση, όμως, το σύνολο του διδακτικού προσωπικού της ΣΘΕ στάθηκε σε ύψος των περιστάσεων» και «με τεράστιες και άοκνες προσπάθειες, αλλά και με προσωπικές θυσίες, κατάφεραν τα “νικήσουν το χρόνο”, προσαρμόζοντας τις απαιτήσεις του εκπαιδευτικού τους έργου στη διαδικτυακή βάση».

Στην Πολυτεχνική Σχολή του ΑΠΘ, ο καθηγητής Κωνσταντίνος Κατσιφαράκης δήλωσε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ πως «οι εξ αποστάσεως εξετάσεις ήταν μια πρωτόγνωρη και δυσάρεστη εμπειρία» εξηγώντας: «Το ότι έγιναν τελικά αξιοπρεπώς, οφείλεται στη μεγάλη προσπάθεια που κατέβαλαν για την τεχνική τους υποστήριξη μέλη του ΚΗΔ, αλλά και συνάδελφοι από όλα τα τμήματα.

Όμως, το πρόβλημα ουσίας παραμένει:  Ήταν και είναι πολύ δύσκολο να βρεθούν τρόποι αδιάβλητης και δίκαιης

εξέτασης, τηρώντας τους περιορισμούς προστασίας των προσωπικών δεδομένων. Δοκιμάσθηκαν διάφορες διαδικασίες. Πολλές από αυτές δεν μπορούσαν να περιορίσουν επαρκώς τη φαλκίδευση των εξετάσεων, ενώ κάποιες άλλες, με πολύ σφικτούς περιορισμούς, αδικούσαν εν τέλει τους καλούς φοιτητές. Τέλος, κάποιοι φοιτητές μπορεί να αδικήθηκαν για τεχνικούς λόγους, όπως είναι η κακή ποιότητα της σύνδεσής τους με το διαδίκτυο».

«Χωρίς αμφιβολία επιθυμία όλων των διδασκόντων και των διδασκουσών του ΑΠΘ ήταν -και συνεχίζει να είναι- η διεξαγωγή των εξετάσεων με τη φυσική παρουσία των φοιτητών και των φοιτητριών μας. Ωστόσο, είχαμε να αντιμετωπίσουμε μια έκτακτη και δύσκολη κατάσταση. Η πανδημία είχε επιβάλει τους δικούς της όρους ήδη από τα μέσα περίπου Μαρτίου, όταν μετά τα γενικευμένα περιοριστικά μέτρα αποφάσισε η Σύγκλητος να συνεχιστούν τα μαθήματα μέσω των δυνατοτήτων της σύγχρονης τεχνολογίας, δηλαδή από απόσταση, προκειμένου να ολοκληρωθεί το εξάμηνο. Το επόμενο στοίχημα ήταν η διεξαγωγή των εξετάσεων», δήλωσε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο κοσμήτορας της Φιλοσοφικής Σχολής του ΑΠΘ, καθηγητής Δημήτρης Μαυροσκούφης, εξηγώντας πως επιλέχθηκε η λύση των εξ αποστάσεως εξετάσεων, καθώς «ήταν σχεδόν αδύνατο να εξασφαλιστούν οι προϋποθέσεις για την ασφαλή διεξαγωγή τους, ώστε να μην κινδυνέψει η υγεία των φοιτητών και των φοιτητριών μας, καθώς και του προσωπικού, από το οποίο κάποιοι έχουν προβλήματα υγείας ή είναι άνω των 65 ετών».

«Η λύση που προκρίθηκε λειτούργησε σε γενικές γραμμές ικανοποιητικά χάρη στο δυναμικό του Κέντρου Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης του ΑΠΘ, στη Βιβλιοθήκη του Κέντρου Πληροφόρησης και τη φιλοτιμία του διδακτικού προσωπικού, που κατέβαλε υπεράνθρωπες προσπάθειες για την επιτυχία του εγχειρήματος», εκτίμησε, επισημαίνοντας ότι «σημαντικό ρόλο έπαιξε και η ανταπόκριση των φοιτητών και των φοιτητριών μας», έτσι ώστε «παρά τα μικρής έκτασης και έντασης προβλήματα που παρατηρήθηκαν στα οκτώ Τμήματα της Σχολής μας, τα πράγματα πήγαν πιο καλά από το αναμενόμενο», καθώς «παράπονα και γκρίνιες υπήρξαν, αλλά μπροστά στο γεγονός ότι η Σχολή μας, όπως και το Πανεπιστήμιό μας γενικότερα, κατάφερε να αντιμετωπίσει για πρωτόγνωρη κατάσταση με επιτυχία έχουν λιγότερη σημασία».

«Η αναγκαστική εξ αποστάσεως διδασκαλία και εξέταση αποτέλεσε μια ευκαιρία για να γνωρίσουμε οι διδάσκοντες και οι φοιτητές στην πράξη τη χρηστικότητα εργαλείων που υπήρχαν ήδη στο λογισμικό και μηχανογραφικό σύστημα του Αριστοτελείου», δήλωσε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο κοσμήτορας της Σχολής Οικονομικών και Πολιτικών Επιστημών του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου της Θεσσαλονίκης, καθηγητής Γρηγόρης Ζαρωτιάδης. «Η εμπειρία αυτή έδειξε πως τόσο η εξ αποστάσεως εκπαίδευση όσο και οι εξετάσεις ολοκληρώθηκαν με αρκετά μεγάλη επιτυχία παρ’ όλες τις μικρές και εύκολα αντιμετωπίσιμες τεχνικές δυσκολίες που προέκυψαν», εξήγησε ο κ. Ζαρωτιάδης, επισημαίνοντας ωστόσο, πως «σε κάθε περίπτωση τα εργαλεία αυτά της εξ αποστάσεως συνεργασίας είναι συμπληρωματικά στην παραδοσιακή εκ τους σύνεγγυς εκπαίδευση και μόνο ως τέτοια πρέπει να νοούνται», καθώς «έχει σημασία σύντομα να περάσουμε στη δια ζώσης διδασκαλία».

Σμαρώ Αβραμίδου