Για άλλη μια φορά το λαϊκό δικαστήριο εναντίον των εκπαιδευτικών έχει στηθεί. Αυτή τη φορά με αφορμή την αντίδραση που προβάλει η συντριπτική πλειοψηφία τους στην αναμετάδοση του δια ζώσης μαθήματος. Η ιστορία επαναλαμβάνεται ως φάρσα. Οι κατήγοροι είναι οι γνωστοί δημοσιογράφοι των ΜΜΕ και οι γνωστοί πολιτικοί που έχουν σκοπό να διαμορφώσουν για άλλη μια φορά την κοινή γνώμη.

Δημήτρης Τσιριγώτης. Φυσικός

Οι κατηγορίες τους εναντίον των εκπαιδευτικών είναι διαχρονικές: «οι εκπαιδευτικοί είναι τεμπέληδες, είναι αναίσθητοι, είναι αντιδραστικοί, είναι ανίκανοι». Ποιος είναι ο στόχος; Να φορτωθεί όλη η ευθύνη της υποβάθμισης της εκπαίδευσης στους εκπαιδευτικούς ώστε να κρύβονται οι εν πολλαίς αμαρτίαις περιπεσόντες. Εκείνοι που «δεν δίνουν δεκάρα» για την Παιδεία και δεν θέλουν να διαθέσουν ούτε ευρώ για αυτήν. Τι πιο βολικό για αυτούς από μια κοινή γνώμη που χειραγωγείται να «γιουχάρει τους ηθοποιούς» ενώ φταίνε οι κακογραμμένοι ρόλοι που τους έχουν μοιράσει;

Οι κατηγορίες εναντίον των εκπαιδευτικών εκφράζουν ρατσισμό

Ρατσισμός είναι η έκφραση κατηγοριών εναντίον ατόμων που λόγω κάποιου κοινού χαρακτηριστικού έχουν ομαδοποιηθεί και έχουν γίνει μια φυλή, μια ράτσα. Αυτό το ομαδικό τσουβάλιασμα ανθρώπων λέγεται ρατσισμός. Όταν λοιπόν κάποιος λέει: «οι εκπαιδευτικοί είναι τεμπέληδες» είναι σαν να θεωρεί πως οι εκπαιδευτικοί συλλήβδην είναι τεμπέληδες λες και όλοι οι εκπαιδευτικοί είναι μια ράτσα με ομαδοποιημένα χαρακτηριστικά. Μια τέτοια άποψη πρέπει να καταγγέλλεται για ρατσισμό και όχι να αντικρούεται με μια άλλη αντίθετη άποψη του τύπου: «οι εκπαιδευτικοί είναι εργατικοί» η οποία πάλι ομαδοποιεί και τσουβαλιάζει.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα ρατσιστικής συμπεριφοράς είναι οι απαράδεκτες ειρωνείες αρκετών δημοσιογράφων των ΜΜΕ για ένα ορθογραφικό λάθος σε ένα πανό που αναρτήθηκε σε πρόσφατη πορεία των εκπαιδευτικών στο κέντρο της Αθήνας. Και μάλιστα είναι ρατσισμός εις τη διπλή. Χαρακτήρισαν αγράμματο κάποιον άνθρωπο για ένα ορθογραφικό λάθος (παρεμπιπτόντως πολύ σύνηθες) και ταυτόχρονα γενίκευσαν για όλο τον κλάδο με υποτιμητικές εκφράσεις του τύπου: «ορίστε ποιοι κάνουν μάθημα στα παιδιά μας».
Πως θα φαινόταν σε αυτούς που εκτοξεύουν τέτοιες κατηγορίες εναντίον των εκπαιδευτικών να έβγαινε κάποιος και να έλεγε για τους επαγγελματικούς κλάδους εκείνων: «Οι δημοσιογράφοι και οι πολιτικοί είναι πουλημένοι»; Αν αυτό είναι ρατσιστική κατηγορία, που είναι, τότε είναι ρατσιστικές και οι κατηγορίες εναντίον των εκπαιδευτικών.

Το λάθος της υπεράσπισης

Οι εκπρόσωποι των εκπαιδευτικών συχνά πέφτουν στην παγίδα μιας ανώφελης απολογίας απέναντι στις εκτοξευόμενες κατηγορίες. Για να αντικρούσουν επί παραδείγματι την κατηγορία: «οι εκπαιδευτικοί είναι τεμπέληδες» εκείνοι συχνά απαντούν: «λάθος, οι εκπαιδευτικοί είναι εργατικοί». Είναι όμως σαν έχουν αποδεχτεί τους όρους που έχουν θέσει οι κατήγοροι. Και οι ίδιοι πλέον αντιμετωπίζουν τους εκπαιδευτικούς σαν μια ομαδοποιημένη κατηγορία με όμοια χαρακτηριστικά.

Με αυτόν τον τρόπο η ήττα σε επίπεδο επιχειρημάτων είναι σίγουρη. Από την στιγμή που ο υπερασπιστής των εκπαιδευτικών έχει χρησιμοποιήσει την γενίκευση δεν έχει παρά να προσφύγει ο κατήγορος στην περιπτωσιολογία και να του καταρρίψει το επιχείρημα. Παράδειγμα: είδαμε κάποιες φορές στα κανάλια δημοσιογράφους να «στριμώχνουν» εκπροσώπους της ΟΛΜΕ και της ΔΟΕ καταφεύγοντας σε προσωπικές μαρτυρίες όπου φανέρωναν πως δεν ήταν όλοι οι εκπαιδευτικοί το ίδιο εργατικοί στην παροχή εξ αποστάσεως διδασκαλίας κατά την διάρκεια της καραντίνας.
Το αθέλητο λάθος που κάνουν οι εκπρόσωποι των εκπαιδευτικών στην προσπάθειά τους να υπερασπιστούν τον κλάδο είναι πως αντί να καταγγέλλουν την ίδια την ελιτίστικη απαίτηση των κατηγόρων τους για μια φυλή αρίστων επαγγελματιών από τη μία και παρόλα αυτά υπαμειβόμενων και απαξιωμένων κοινωνικά, ηθικά και υλικά από την άλλη, αναλώνονται στο να προσπαθούν να πείσουν πως όντως πρόκειται για μια φυλή αρίστων και πως είναι άδικες οι κατηγορίες. Λες και υπάρχει γενικά στον κόσμο κανένας επαγγελματικός κλάδος που να μην περιλαμβάνει όλων των λογιών τους ανθρώπους, ταλαντούχους και λιγότερο ταλαντούχους, εργατικούς και λιγότερο εργατικούς, συνεπείς και λιγότερο συνεπείς.

Ειλικρινά όμως δεν ξέρω αν υπάρχει άλλος κλάδος (ίσως πλην των γιατρών και νοσηλευτών) με τόση μεγάλη απαίτηση για τελειότητα από την μία και ταυτόχρονα τόση μεγάλη απαξίωση από την άλλη. Οι δημόσιοι κατήγοροι των εκπαιδευτικών από την μία βροντοφωνάζουν ότι η δουλειά των εκπαιδευτικών είναι «η σημαντικότερη στον κόσμο αφού έχει να κάνει με την διαμόρφωση των ευαίσθητων ψυχών των παιδιών» αλλά από την άλλη σιωπούν στην έκφραση του αυτονόητου: πως από την στιγμή που υπάρχει η παραδοχή πως η δουλειά τους είναι τόσο μεγάλης αξίας και σημασίας πρέπει να αμείβεται και ανάλογα (υλικά και ηθικά). Και το κυριότερο πρέπει να της παρέχεται η αντίστοιχη κοινωνική καταξίωση. Αυτό αν μη τι άλλο είναι μια τεράστια και παράλογη αντίφαση η οποία όμως είναι δεν είναι καθόλου τυχαία αλλά ενορχηστρωμένη.

Ο ρόλος του «αριστοκράτη με το μπαλωμένο παντελόνι και τα τρύπια παπούτσια»

Το λάθος που κάνουν οι εκπρόσωποι των εκπαιδευτικών είναι πως αντί να υπερασπίζονται τον «εκπαιδευτικό» (ως ρόλο) αναλώνονται να υπερασπίζονται τους εκπαιδευτικούς (ως ομάδα ανθρώπων). Ο λόγος που αποτυγχάνουν στην επιχειρηματολογία τους για την υπεράσπιση του κλάδου είναι πως όλοι μαζί οι εκπαιδευτικοί τελικά δεν μπορούν να εκληφθούν ως ένα. Αντιθέτως ο ρόλος που καλούνται κάθε φορά να διαδραματίσουν οι εκπαιδευτικοί στην κοινωνία μπορεί να εκφραστεί καθαρά ως ένας και μοναδικός.

Στην χώρα μας ο ρόλος που τους δίδεται διαχρονικά είναι από τη μία ελιτίστικος και με απαίτηση για αριστεία και από την άλλη απαξιωμένος, στοχοποιημένος, υπαμειβόμενος και διεκπεραιωτικός. Είναι ο ρόλος του «αριστοκράτη με το μπαλωμένο παντελόνι και τα τρύπια παπούτσια».
Όλο αυτό μοιάζει με μια κακή θεατρική παράσταση. Και τι να σου κάνει ο ηθοποιός (εκπαιδευτικός) όσο και αν προσπαθεί να αποδώσει καλά το ρόλο του, όσο ταλέντο και φιλότιμο και αν έχει, σε ένα έργο με κακογραμμένους ρόλους και κακή σκηνοθεσία; Είναι αναπόφευκτο στο τέλος πρώτος αυτός να εισπράξει την αποδοκιμασία των θεατών από την στιγμή που έχει απάνω του τα φώτα της σκηνής. Ειδικά άμα και ο ίδιος ο σεναριογράφος και ο σκηνοθέτης τον έχουν δείξει με το δάχτυλο ως τον αποκλειστικό υπαίτιο της αποτυχίας του έργου.
Γιατί σε άλλες χώρες σέβονται τους εκπαιδευτικούς και στην δική μας τους στοχοποιούν και τους απαξιώνουν
Είναι εντελώς αφελές να πιστέψουμε πως οι εκπαιδευτικοί των χωρών που είναι γνωστές για τα προηγμένα εκπαιδευτικά τους συστήματα είναι καλύτεροι από τους έλληνες εκπαιδευτικούς. Αυτό που συμβαίνει είναι πως οι διαμορφωτές της κοινής γνώμης των χωρών αυτών (ΜΜΕ, πολιτικοί, άνθρωποι του πνεύματος ) έχουν ξεχωρίσει το ρόλο από τα πρόσωπα.

Η έμφαση και η αξία δίνεται στο ρόλο που καλούνται να διαδραματίσουν οι εκπαιδευτικοί στα εκπαιδευτικά δρώμενα των χωρών τους. Αυτό που συμβαίνει είναι ότι οι διαμορφωτές της κοινής γνώμης των χωρών αυτών θεωρούν τον εκπαιδευτικό σημαντικό, τον σέβονται και με αυτόν τον τρόπο τον καθιερώνουν και στην συνείδηση του κόσμου. Τον εκπαιδευτικό ως διαδραματιζόμενο ρόλο και μετά ως φυσικό πρόσωπο. Και ο λόγος που θεωρούν τον εκπαιδευτικό σημαντικό είναι γιατί θεωρούν την Παιδεία σημαντική.
Δυστυχώς στη χώρα μας κάτι τέτοιο δεν συμβαίνει. Υπάρχει μια ενορχηστρωμένη προσπάθεια να κατηγορηθούν τα πρόσωπα των εκπαιδευτικών ώστε να απαξιωθεί και να υποβαθμιστεί και ο ρόλος που καλούνται να διαδραματίσουν. Ο ρόλος που τους έχουν αναθέσει αντί να είναι των συνδιαμορφωτών της εκπαιδευτικής πολιτικής και της διαμόρφωσης αυριανών σκεπτόμενων πολιτών αντίθετα είναι των υπάκουων, πειθήνιων, παθητικών εφαρμοστών ειλημμένων αποφάσεων.

Επί παραδείγματι: το τελευταίο διάστημα έχουν παρθεί κάποιες αποφάσεις για την εκπαίδευση που εκφράστηκαν με το πολυνομοσχέδιο και την τροπολογία για την εξ αποστάσεως εκπαίδευση. Υπάρχει χειρότερη απαξίωση του ρόλου των εκπαιδευτικών από το να μην ζητήσει το υπουργείο Παιδείας ούτε καν την γνώμη τους για θέματα που έχουν έντονο παιδαγωγικό αντίκτυπο στους μαθητές; Και είναι δυνατόν να μην λαμβάνει υπόψη του την πεφρασμένη άποψη της συντριπτικής πλειοψηφίας των εκπαιδευτικών πως η αναμετάδοση του δια ζώσης μαθήματος είναι αντιπαιδαγωγικού χαρακτήρα; Υπάρχει περίπτωση ποτέ να γινόταν κάτι τέτοιο σε κάποια από τις πιο προηγμένες εκπαιδευτικά χώρες στα συστήματα των οποίων τόσο πολύ αρέσκονται να αναφέρονται και οι δικοί μας ιθύνοντες του υπουργείου Παιδείας;
Η μόνη διαφορά που έχει ο έλληνας εκπαιδευτικός με εκείνους τους παινεμένους εκπαιδευτικούς άλλων χωρών είναι όχι σε επαγγελματική αξία αλλά στην αξία που αποδίδουν οι άλλοι στο ρόλο του.

Και αυτή η αξία στις χώρες αυτές δεν εκφράζεται μόνο ηθικά και κοινωνικά αλλά και υλικά. Και εκεί ακριβώς είναι το πρόβλημα στη δική μας χώρα: αν αποδοθεί ηθική και κοινωνική αξία στον ρόλο του εκπαιδευτικού θα πρέπει να επιβεβαιωθεί και οικονομικά. Από πότε όμως η Παιδεία και οι εκπαιδευτικοί αποτελούν προτεραιότητα και επένδυση για την χώρα μας; Οπότε επιλέγεται η μέθοδος της ηθικής και κοινωνικής απαξίωσης του εκπαιδευτικού ώστε να τεκμηριώνεται στην κοινή γνώμη και η οικονομική του υπαμοιβή.