Αναζητείται Εθνικό Σχολικό Πρόγραμμα

Δημοκρατικές αξίες προς αναζήτηση, αεροπλάνα τζετ, hedge funds, κριτική σκέψη μόνο από τις ελίτ, είναι ορισμένα από όσα περιέχονται στο κείμενο για το Εθνικό Σχολικό Πρόγραμμα, το οποίο βρίθει αοριστολογιών, ιδεοληψιών, βερμπαλισμών και γενικόλογων προσεγγίσεων. Πρόκειται για κείμενο της αρμόδιας υποεπιτροπής της Επιτροπής που διοργανώνει τον εθνικό διάλογο υπό την προεδρία του πανεπιστημιακού Αντώνη Λιάκου. Η γενική εικόνα από το κείμενο είναι ότι τα μέλη της υποεπιτροπής σε κάποια σημεία εφευρίσκουν τον τροχό, σε άλλα καταθέτουν στους μαθητές εξαίρετα παραδείγματα αοριστολογίας, σε ορισμένα προσεγγίζουν την πραγματικότητα, ωστόσο το γενικό πλαίσιο μέσα στο οποίο πρέπει να αναζητηθούν οι προτάσεις επί του σχολικού προγράμματος είναι χαοτικό. Ενδεικτικά, προτείνουν «τη δημιουργία κατάλληλων συνθηκών για τους μαθητές, ώστε να συμμετέχουν στον εκπαιδευτικό σχεδιασμό και στη λήψη αποφάσεων με τη δημιουργία πεδίων δημόσιου διαλόγου για νέους, όπως τα μαθητικά συμβούλια και οι επιτροπές μαθητή-δασκάλου-διευθυντή». Ιδού ορισμένα δείγματα της έκθεσης:

• Η αστάθεια που χαρακτηρίζει τον σημερινό κόσμο, και τη χώρα μας ειδικότερα, θα μπορούσε να θεωρηθεί αφορμή κινητοποίησης της επιτακτικής ανάγκης μαθητών και εκπαιδευτικών να πρωτοτυπήσουν, να δημιουργήσουν, να πράξουν συλλογικά και με αλληλεγγύη μεταξύ τους. (Ερώτηση: Είναι δυνατόν η «επιτακτική ανάγκη» να είναι «αφορμή», και η «αλληλεγγύη» δεν προϋποθέτει το «μεταξύ τους»;)

• Για να αποκριθούμε επαρκώς στις σύγχρονες προκλήσεις, πρέπει να είμαστε σε θέση να εκτιμούμε ό,τι έχουμε στη διάθεσή μας και να σχεδιάζουμε οραματικά, να διαβάζουμε ανάμεσα και πίσω από τις γραμμές, να επιλέγουμε με ορθή κρίση και κριτικό αναστοχασμό, να εξετάζουμε με ευαισθησία τις κοινωνικές συνθήκες, να στηριζόμαστε σε κριτήρια που έχουν τη δυνατότητα της αυτοδιόρθωσης. Οι επερχόμενες γενιές είναι πιθανό να ζήσουν στην εποχή μιας αδιανόητης αποδιοργάνωσης. Είμαστε υποχρεωμένοι να τις βοηθήσουμε να μάθουν πώς να μαθαίνουν, όχι πώς να αναλώνονται στον ανταγωνισμό και τη βαθμοθηρία. (Ερωτήσεις: Με δεδομένη την παραπάνω φράση, ποιος χρειάζεται βοήθεια; Εμείς που πρέπει να σχεδιάζουμε οραματικά και να στηριζόμαστε σε κριτήρια που έχουν τη δυνατότητα της αυτοδιόρθωσης κ.λπ., κ.λπ., ή οι επόμενες γενιές;)

• Η έννοια της κριτικής σκέψης/στάσης δεν είναι καινούργια. Ωστόσο η πρακτική της περιορίστηκε συχνά στη μειοψηφία μιας ελίτ που έχει τα προνόμια και εξουσία την οποία χρησιμοποιεί για να προωθήσει τα συμφέροντα των λίγων. Αλλά οι λίγοι, εκείνοι που κατέχουν την υπέρτατη δύναμη της πειθαρχημένης σκέψης τη χρησιμοποιούν για να προωθήσουν, όπως θα περίμενε κανείς, τα συμφέροντα των λίγων. (Ερωτήσεις: Υπάρχει «πρακτική της κριτικής σκέψης»; Το σύστημα ποιας χώρας προσιδιάζει με αυτό που ονειρεύονται οι συντάκτες της έκθεσης; Δεν έχουν πειθαρχημένη σκέψη οι περισσότεροι Ελληνες;)

• Θα πρέπει να υποστηρίξουμε και να προωθήσουμε τη δημιουργία αμοιβαίων και αμοιβαία ενισχυτικών σχέσεων μεταξύ όλων εκείνων που ασχολούνται με την εκπαίδευση, αλλά και μεταξύ όλων των εκπαιδευτικών κλάδων, έτσι ώστε κάθε μαθητής και μαθήτρια να είναι ελεύθερος/η να αναπτύξει τη δική του/της μοναδική αποστολή στην κοινωνία, μέσα από ένα πολύπλευρο φάσμα εμπειριών. (Ερώτηση: Οι «αμοιβαίες» σχέσεις δεν είναι και «αμοιβαία ενισχυτικές»;)

• Με οδηγό το όραμα δημοκρατικής παιδείας οι δάσκαλοι θα μπορούσαν να προχωρήσουν πέρα από τις συμβατικές πρακτικές για να οικοδομήσουν περισσότερο ζωτικές και ενδιαφέρουσες εμπειρίες που να συνδέονται με την καθημερινή ζωή των νέων ανθρώπων. Θα μπορούσαν να εφαρμόσουν πρακτικές όπως η αυτο-κατευθυνόμενη μάθηση, η κοινή λήψη αποφάσεων, η εξατομικευμένη ή η οργανωμένη –βάσει σχεδίου– ομαδική εργασία και η εξάσκηση μαθητών με εργασίες που τους συνδέουν με την κοινότητα, σύμφωνα και με τις επιλογές και τις κλίσεις τους. Μια άλλη μορφή θα μπορούσε να είναι η δημιουργία κατάλληλων συνθηκών για τους μαθητές ώστε να συμμετέχουν στον εκπαιδευτικό σχεδιασμό και στη λήψη αποφάσεων με τη δημιουργία πεδίων δημόσιου διαλόγου για νέους, όπως τα μαθητικά συμβούλια και οι επιτροπές μαθητή-δασκάλου-διευθυντή. (Χωρίς σχόλια…)