Μιχάλης Πετρόπουλος
Η αναστάτωση που έχει προκληθεί μεταξύ των αναπληρωτών εκπαιδευτικών μετά τις πρόσφατες δηλώσεις του Υπουργού Παιδείας Νίκου Φίλη, σχετικά με τις προϋποθέσεις που θα απαιτηθούν από το επόμενο σχολικό έτος για την πρόσληψή τους, είναι από τις εντονότερες στην ιστορία του Υπουργείου Παιδείας τις τελευταίες δεκαετίες.
Προσπαθώντας να συμβάλλουμε στο διάλογο για την Παιδεία και για την αποτίναξη της συστηματικής διαβολής από μικρή μερίδα «συναδέλφων», οι οποίοι κανιβαλίζοντας θεωρούν ότι θα αποκατασταθούν επαγγελματικά, προσβάλλοντας καθ’ έξιν εκπαιδευτικούς με μακροχρόνια εμπειρία, που διασώζουν το εκπαιδευτικό σύστημα από την κατάρρευση και διασφαλίζουν με το επιστημονικό κύρος και την αξιοπρεπή στάση τους εντός της αίθουσας διδακτικές παροχές υψηλοτάτου επιπέδου –δεν είναι τυχαίες οι διακρίσεις των αποφοίτων Λυκείων και ανωτάτων ιδρυμάτων διεθνώς-, καταθέτουμε τις δικές μας απόψεις, πιστεύοντας ότι θα απευθυνθούμε εις ευήκοα ώτα.
1. Πουθενά στον κόσμο δεν προηγείται μια διαδικασία εξέτασης έναντι της εμπειρίας και της προϋπηρεσίας. Οποιοσδήποτε σοβαρός εργοδότης ζητά κατάθεση των τυπικών προσόντων και ακολουθεί η διαδικασία της συνέντευξης. Οι κορυφαίες ιδιωτικές εταιρείες στην Ελλάδα ή τον εξελιγμένο κόσμο, θεωρώντας έγκυρο τον ελάχιστο απαιτούμενο τίτλο σπουδών, καλούν τους υποψηφίους που πληρούν τις ελάχιστες προϋποθέσεις σε συνέντευξη κι όχι σε γραπτό διαγωνισμό.
2. Το ΑΣΕΠ στους εκπαιδευτικούς, με τον τρόπο που λειτουργεί, ακυρώνει τα ΑΕΙ!!! Δεν είναι δυνατόν να εξεταζόμαστε στο γνωστικό αντικείμενό μας, ως προς το οποίο έχουμε κριθεί μετά από πληθώρα εξετάσεων ενδοπανεπιστημιακά. Με τη λογική αυτή, πρέπει να εισάγονται όλοι άνευ εξετάσεων, να σπουδάζουν άνευ εξετάσεων και να περατώνουν τις σπουδές άνευ εξετάσεων!!! Κι όταν έρχεται η ώρα των προσλήψεων, σε οποιαδήποτε θέση, να γίνεται διαγωνισμός γνώσεων!!! Ας γίνει έτσι παντού, πχ στις προσλήψεις ιατρών, πανεπιστημιακών, λιμενικών υπαλλήλων κλπ. Με το σκεπτικό αυτό, γιατί δεν έγιναν γραπτές εξετάσεις στην επιλογή Προϊσταμένων και Διευθυντών Γραφείων Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης; Και, μάλιστα, υπάρχουν γκρίνιες ότι η συνέντευξη έφερε έβδομους πρώτους κλπ. Ή έχουμε ενιαίο τρόπο λειτουργίας ή προσαρμοζόμαστε στην εκάστοτε ομάδα πίεσης. Το ΑΣΕΠ έχει χάσει εντελώς τον προσανατολισμό του στους εκπαιδευτικούς, ακυρώνοντας την πανεπιστημιακή βαθμίδα και λειτουργώντας με εντελώς διαφορετικό τρόπο στις προσλήψεις σε άλλους φορείς.
3. Οι εκπαιδευτικοί που βρίσκονται στους πίνακες αναπληρωτών με βάση την προϋπηρεσία είναι συνάδελφοι οι οποίοι απέκτησαν αυτήν την προϋπηρεσία με βάση την κείμενη νομοθεσία του Ελληνικού κράτους είτε σε δημόσιο είτε σε ιδιωτικό σχολείο. Δηλαδή:
Η νομοθεσία του Ελληνικού κράτους προέβλεπε και προβλέπει την είσοδο στους πίνακες αναπληρωτών με 2 τρόπους:
Ι) Είτε μέσω προϋπηρεσίας σε δημόσιο ή σε ιδιωτικό σχολείο.
ΙI) Είτε μέσω χρήσης μορίων πάνω από τη βάση στον τελευταίο και τον προηγούμενο διαγωνισμό ΑΣΕΠ.
Σημειώνουμε ότι οι επιτυχόντες σε διαγωνισμό ΑΣΕΠ είναι στους πίνακες αναπληρωτών με βάση τα μόρια που είναι πάνω από τη βάση του τελευταίου διαγωνισμού (1 βαθμός =1 μόριο = 1 μήνας προϋπηρεσίας), τα μόρια του προηγούμενου διαγωνισμού αν έχουν περάσει διαιρούνται με το 2 (1 βαθμός =0,5 μόρια = 0,5 μήνες προϋπηρεσίας) καθώς και τους μήνες προϋπηρεσίας τους όπως ισχύουν για όλους (1 μόριο = 1 μήνας προϋπηρεσία). Η λογική του νομοθέτη ήταν να πριμοδοτούνται και να αξιοποιούν το πέρασμα της βάσης σε δυνατότητα απόκτησης προϋπηρεσίας.
Πληθώρα, τα 2/3 των συναδέλφων, χρησιμοποίησε τον πρώτο τρόπο, τη συλλογή μορίων προϋπηρεσίας, είτε σε δημόσιο σχολείο με ότι αυτό συνεπάγεται (κάθε χρόνο σε διαφορετικό τόπο εργασίας, μακριά από την οικογενειακή εστία), είτε επειδή ήταν τακτοποιημένο επαγγελματικά σε ιδιωτικά εκπαιδευτήρια είτε επειδή εργαζόταν σε ιδιωτικά εκπαιδευτήρια με βάση την κείμενη νομοθεσία, χωρίς κανένας να μπορεί να προβλέψει την καταιγίδα που θα ακολουθούσε στα εργασιακά και την πιθανότητα άρσης της νομοθεσίας με αναδρομική ισχύ.
Επίσης, πληθώρα συναδέλφων δεν έδωσε εξετάσεις διότι ανέμεναν το διορισμό τους, βάσει των κατανομών που είχε κάνει το υπουργείο σχετικά με τις προσλήψεις μέσω των διαφόρων πινάκων. Φυσικά, όλα αυτά πριν τη λαίλαπα.
4.Κάθε διαγωνισμός προκηρύσσεται με βάση κάποια συγκεκριμένη νομοθεσία η οποία και προαναφέρεται και είναι απολύτως καθορισμένο το αποτέλεσμα αυτού. Ο τρόπος, οι συνθήκες, τα κριτήρια και κυρίως τα αποτελέσματα δεν μπορούν να μεταβληθούν εκ των υστέρων. Πιο συγκεκριμένα:
Ο Διαγωνισμός ΑΣΕΠ θεσμοθετήθηκε από τη μεταρρύθμιση του Αρσένη το 1997 και προέβλεπε διορισμό στην Εκπαίδευση μετά από γραπτό διαγωνισμό στο/α γνωστικό/ά αντικείμενο/α καθώς και στα παιδαγωγικά και την αντίστοιχη ειδική διδακτική.
4.1 Η εκάστοτε προκήρυξη του διαγωνισμού προέβλεπε συγκεκριμένο αριθμό διοριστέων κάθε φορά. Η σειρά κατάταξης αυτών προέκυπτε από το άθροισμα των μορίων που έπαιρνε ο διαγωνιζόμενος πάνω από τη βάση με σταθμισμένα μόρια που προέκυπταν από την προϋπηρεσία καθώς και την ύπαρξη μεταπτυχιακών ή διδακτορικών. Δηλαδή τα μόρια κατάταξης δεν ήταν καθαρή βαθμολογία αλλά προέκυπτε με συνδυασμό βαθμολογίας, προϋπηρεσίας και τυπικών προσόντων, μεταπτυχιακών ή διδακτορικών.
4.2.Είναι αξιοσημείωτο ότι η μοριοδότηση για μεταπτυχιακά ή διδακτορικά παιδαγωγικών ή διδακτικής ήταν μεγαλύτερη από τα υπόλοιπα τα οποία μοριοδοτούνταν επίσης. Έτσι προέκυπταν οι διοριστέοι του ΑΣΕΠ ενώ οι υπόλοιποι χρησιμοποιούσαν τα μόριά τους στον πίνακα αναπληρωτών για την απόκτηση προϋπηρεσίας όπως εξηγείται παραπάνω.
4.3 Να σημειώσουμε, σε σχέση με περιρρέουσα επιχειρηματολογία, ότι δεν υφίσταται μεταβατική περίοδος 17 ετών για διορισμό με βάση την προϋπηρεσία διότι απλούστατα δεν υπήρχε τέτοιος τρόπος διορισμού. Ο τρόπος διορισμού μέχρι τότε (1997) ήταν με βάση την επετηρίδα (με βάση την ημερομηνία κτήσης πτυχίου). Η μόνη εξαίρεση ήταν την περίοδο 1994-1996 που έγιναν διορισμοί καθηγητών πληροφορικής με βάση 16μηνο προϋπηρεσίας. Μεταβατική περίοδος για το σύστημα της επετηρίδας δεν υπήρξε. Αντικαταστάθηκε ξαφνικά από το ΑΣΕΠ και την προϋπηρεσία (ποσόστωση 60% – 40%).
5. Από τη στιγμή που ο τελευταίος γραπτός διαγωνισμός του ΑΣΕΠ έγινε πριν από οκτώ (8) έτη και ουσιαστικά έχει καταργηθεί, θεωρούμε ότι είναι δίκαιο να σταματήσει η μοριοδότηση των επιτυχόντων για τον πίνακα αναπληρωτών με μόρια που έχουν λάβει στους 2 τελευταίους γραπτούς διαγωνισμούς. Εξάλλου, αυτή η μοριοδότηση του ΑΣΕΠ λογικά έχει μεταφραστεί σε προϋπηρεσία. Στην ίδια λογική, η κατάργηση της μοριοδότησης του ΑΣΕΠ βοηθά και τους νεοεισερχόμενους πτυχιούχους στα πλαίσια ενός καινούργιου συστήματος διορισμών με βάση την κείμενη νομοθεσία για όλο το δημόσιο τομέα.
6. Από που συμπεραίνεται ότι ένας επιτυχών στο ΑΣΕΠ του 2008 (πολλώ δε μάλλον παλαιότερου διαγωνισμού) είναι κατάλληλος να διδάξει σήμερα; Αν αυτός ο άνθρωπος έκτοτε δεν έχει διδάξει πουθενά, ενώ του δινόταν η δυνατότητα χωρίς να την αξιοποιήσει, μπορεί να κριθεί αποτελεσματικότερος από τον αναπληρωτή, που έχει οργώσει την Ελλάδα; Ποια είναι η λογική της επιλογής;
7. Η καινοφανής ορολογία “επιτυχών μη διοριστέος” είναι ελληνική πατέντα, παγκόσμιας πρωτοτυπίας και νομικά εξαιρετικά ατεκμηρίωτη. Οι διαγωνισμοί, όποτε και όπου γίνονται, πραγματοποιούνται για να καλυφθούν οι τρέχουσες ανάγκες και όχι για τηδημιουργία λίστας αναμονής επιτυχόντων για τα επόμενα 50 χρόνια!!! Κάθε νέος διαγωνισμός, παγκοσμίως, ακυρώνει τον προηγούμενο. Αλλιώς, ποιο το νόημα νέου διαγωνισμού; Και δεν πριμοδοτείται ο επόμενος από τον προηγούμενο.
8. Η μοριοδότηση οφείλει να γίνεται με αξιόπιστα κριτήρια: βαθμός πτυχίου, χρόνος κτήσης, μεταπτυχιακά, γλώσσες, κοινωνικά κριτήρια, προϋπηρεσία, πριμοδότηση θητείας σε άγονες ή δυσπρόσιτες περιοχές κλπ. Η χρήση τυπικών προσόντων θεωρούμε ότι θα συμβάλλει στην είσοδο στην εκπαίδευση και νεώτερων συναδέλφων.
9. Την άνοιξη του 2014 εκδόθηκε προσωρινή απόφαση ενός τμήματος του ΣΤΕ για τον διορισμό κάποιων επιτυχόντων του Διαγωνισμού ΑΣΕΠ του 2008, των εκπαιδευτικών που προσέφυγαν σε αυτό, θεωρώντας μη σωστή τη διαδικασία διορισμού στην εκπαίδευση με βάση μόνο την προϋπηρεσία από το 2001 και μετά.
Θεωρούμε ότι:
α) Η απόφαση αυτή μπορούσε πολύ εύκολα να χρησιμοποιηθεί στα πλαίσια του κλίματος της σχολικής χρονιάς 2013- 2014 για διαθεσιμότητα και απολύσεις μονίμων εκπαιδευτικών. Από τη στιγμή που το κλίμα από τις εκλογές του Ιανουαρίου του 2015 «μακράν απέχει» από τη λογική της διαθεσιμότητας και των απολύσεων στο δημόσιο, βρέθηκε «πεδίο δόξης λαμπρόν» στους διορισμούς των αναπληρωτών και μόνον.
β) Οι περισσότεροι που προσφεύγουν στη δικαιοσύνη με αυτή τη λογική, έχουν ελάχιστη προϋπηρεσία ή και καθόλου, διότι κατά πάσα πιθανότητα αρνήθηκαν να φύγουν μακριά από το σπίτι τους.
γ) Σε κάθε περίπτωση οι διαγωνισμοί ΑΣΕΠ έγιναν για συγκεκριμένο αριθμό διοριστέων και μόνον. Οι επιτυχόντες έπαιρναν μόρια για να τα χρησιμοποιήσουν στον πίνακα αναπληρωτών για απόκτηση προϋπηρεσίας όπως αναφέρεται στο σχετικό εδάφιο. Με αυτό τον τρόπο πριμοδοτούνταν για δεύτερη φορά.
δ) Το πρόβλημα θεωρούμε ότι προέκυψε λόγω της ανυπαρξίας διορισμών στη Β/θμια και υποθέτουμε ότι θα εκλείψει με σοβαρή νομοθετική παρέμβαση.
ε) Το Σύνταγμα προβλέπει ότι οι διορισμοί μπορούν να γίνουν είτε μέσω γραπτού διαγωνισμού είτε μέσω μιας ανεξάρτητης αρχής που θα ελέγξει αντικειμενικά κριτήρια. Μεταξύ αυτών θεωρεί αντικειμενική την προϋπηρεσία – την οποία δεν αμφισβητεί ούτε το ΣΤΕ – ενώ παράλληλα σε ειδικές περιπτώσεις αφήνει περιθώριο να γίνουν διορισμοί (π.χ. θα μπορούσαμε ίσως να διεκδικήσουμε την εφαρμογή της απόφασης του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου για 3 έτη προϋπηρεσίας) .
στ) Το ΣΤΕ αναγνωρίζει τα παραπάνω αλλά θεωρεί την προϋπηρεσία που έχει αποκτηθεί από τους ενιαίους πίνακες αναπληρωτών μη έγκυρη διότι κατά τη γνώμη του δεν περνούσαν από έλεγχο ανεξάρτητης αρχής. Άλλωστε το Υπουργείο Παιδείας έχει μακρά παράδοση στη δημιουργία πινάκων αναπληρωτών ή διοριστέων από ιδρύσεως του Ελληνικού Κράτους, έχοντας εμπιστοσύνη στις εκπαιδευτικές διαδικασίες στα ΑΕΙ.
10. Οι αναπληρωτές εκπαιδευτικοί που εργάζονται σε δημόσια σχολεία τα τελευταία δέκα ή και παραπάνω χρόνια, αποτελούν εξειδικευμένο προσωπικό με πολλά έτη προϋπηρεσίας, καθώς υπηρέτησαν το δημόσιο σχολείο ως αναπληρωτές, οι περισσότεροι σε απομακρυσμένες περιοχές, μακριά από τις οικογένειές τους κάτω από αντίξοες συνθήκες που οφείλονται στο γεωγραφικό ανάγλυφο της χώρας, είτε ορεινό είτε νησιωτικό. Πως θα θεσμοθετηθεί ότι βρίσκονται εκτός αγοράς εργασίας μετά από τις τόσες κυβερνητικές εξαγγελίες για προσμέτρηση της προϋπηρεσίας τους και μονιμοποίησης τους;
11. Σε ότι αφορά τους ιδιωτικούς εκπαιδευτικούς, θα έπρεπε τα ιδιωτικά εκπαιδευτήρια να προσλαμβάνουν εκπαιδευτικούς από τους πίνακες αναπληρωτών, οι οποίοι και θα εκπροσωπούνται από την ΟΙΕΛΕ και μόνο. Βεβαίως, οι σχολάρχες μπορούν να ζητήσουν να έχουν αυξημένα προσόντα οι εκπαιδευτικοί (πχ. master), αλλά αυτά μπορούν να συζητηθούν και να διεκπεραιωθούν εύκολα.
12. Για όσα ακούγονται για γερασμένο εκπαιδευτικό προσωπικό υπενθυμίζουμε σε πρώτη φάση ότι η αντιμετώπιση οφείλει να είναι στα πλαίσια του Διεθνούς και Ευρωπαϊκού Δικαίου το οποίο προβλέπει την δυνατότητα πρόσβασης και διατήρησης θέσεων εργασίας ανεξαρτήτου φύλου, χρώματος, ηλικίας, θρησκείας.
Ούτε γερασμένοι είμαστε, ούτε κουρασμένοι, ούτε άπειροι. Απογοητευμένοι είμαστε από την πάγια πρακτική να αντιμετωπίζονται οι μαχόμενοι εκπαιδευτικοί ως εύκολος αποδιοπομπαίος τράγος, αποδίδοντάς τους ευθύνες άλλων, που ποτέ δεν είχαν –και μάλλον ποτέ δε θα έχουν- το θάρρος της ανάληψής τους. Το προαπαιτούμενο κάθε νομοθετικής ρύθμισης στο χώρο της Παιδείας είναι η αρμονική συνύπαρξη των εκπαιδευτικών κάθε βαθμίδας, προκειμένου να επενδύσουν στο μέλλον της χώρας, δηλ. τη νεότερη γενιά και αυτό σημαίνει άμβλυνση των μεταξύ τους διαφορών και όχι όξυνση αυτών.
Κι ας σκεφθούν οι αρμόδιοι ποιοι είναι αυτοί που κράτησαν σε λειτουργία μια μηχανή, που υπό φυσιολογικές συνθήκες θα έπρεπε από καιρό να έχει διαλυθεί, με τους εκπαιδευτικούς – και κυρίως τους αναπληρωτές- να λειτουργούν υπό απαράδεκτες συνθήκες, όχι μόνο οικονομικές, δεκαετίες τώρα. Και μετά ας αποφασίσει για το μέλλον της Παιδείας του τόπου…