Του Νίκου Τσούλια

Διατυπώνεται ξανά και ξανά η θεώρηση της απομείωσης του ρόλου των εκπαιδευτικών με το πέρασμα του χρόνου ξεχνώντας δύο βασικά στοιχεία αυτής της μετεξέλιξης: α) η παλιότερη εικόνα του εκπαιδευτικού ως μοναδική πηγή γνώσης και επομένως ως μορφή αυθεντίας προέκυπτε από τη μορφωτική υστέρηση ευρέων κοινωνικών στρωμάτων, ενώ τώρα ο εκδημοκρατισμός της εκπαίδευσης – που είναι απόρροια και της δράσης των ίδιων των εκπαιδευτικών -, είναι αυτός που αμφισβήτησε την παλιά εικόνα παράλληλα με την εμφάνιση νέων πηγών γνώσης πέραν της θεσμικής εκπαίδευσης και β) η σπουδαιότητα του σημερινού ρόλου του εκπαιδευτικού στηρίζεται πλέον και σ’ άλλα χαρακτηριστικά και όχι μόνο σε εκείνο της πηγής της γνώσης.

Οι ίδιοι οι εκπαιδευτικοί – σύμφωνα με σχετικές έρευνες – εκτιμούν ότι η γνώμη που έχουν οι μαθητές και οι μαθήτριες γι’ αυτούς είναι πολύ χειρότερη απ’ αυτή που είναι πραγματικά. Υπάρχει εξήγηση γι’ αυτό. Αφενός συγκρίνουν τη δική τους παλιότερη θέση ως μαθητών έναντι των δικών τους εκπαιδευτικών – σημείο που ήδη θίξαμε – και αφετέρου δεν λαμβάνουν υπόψη τους ότι οι μαθητές όταν βρίσκονται στο σχολείο, έχουν στραμμένο το βλέμμα τους μόνο στο μέλλον τους, ενώ παράλληλα χαρακτηρίζονται από την κουλτούρα της αμφισβήτησης της εφηβείας, και τελικά ρίχνουν την ουσιαστική ματιά τους για το σχολείο σε ύστερη φάση και όταν μάλιστα εισέρχονται σε ηλικιακή φάση αφήγησης. Μπορώ μάλιστα να σημειώσω ότι σ’ αυτή τη φάση «ξεφυτρώνει» η πραγματική αναφορά τους για τους παλιούς τους εκπαιδευτικούς! Τότε η εικόνα που διαμορφώνουν οι μαθητές για τους εκπαιδευτικούς τους είναι η ορθολογική και σε κάθε περίπτωση είναι πολύ πιο θετική από ό,τι η αντίστοιχη της σχολικής ζωής τους.

Θεωρώ ότι δεν υπάρχει πολίτης που με τον έναν ή τον άλλον τρόπο δεν έχει επηρεαστεί στη ζωή του από κάποιο είδος παρέμβασης ενός εκπαιδευτικού του. Και επειδή έχουμε ασχοληθεί με το ζήτημα σε επίπεδο θεωρητικής προσέγγισης, στο παρόν άρθρο παραθέτω ενδεικτικές με το θέμα μας απόψεις μερικών εκπαιδευτικών του σχολείου μου. Ας τις δούμε.

«Ο φιλόλογος καθηγητής στην ΣΤ΄ Γυμνασίου που μας έκανε το μάθημα της Λογικής ήταν αεικίνητος και το μάθημά του ήταν σαν θεατρική παράσταση (κινήσεις, μορφασμοί, χρωματισμός φωνής κλπ). Ο μαθηματικός που μας πήρε από την Γ΄ Γυμνασίου και μας κράτησε μέχρι την ΣΤ΄ (πρακτικό τμήμα) ήταν πολύ αυστηρός και απαιτητικός. Ειδικά στη Γεωμετρία απαιτούσε πλήρη αιτιολόγηση και πολύ καλά σχήματα. Οι απαιτήσεις που έχω από τους μαθητές μου σχετικά με το γραπτό τους έχουν επηρεαστεί από το συγκεκριμένο καθηγητή. Επίσης ο τρόπος που γράφω και αναπτύσσω τα επιχειρήματά μου έχουν επηρεαστεί πολύ σοβαρά απ’ αυτόν». Κ. Χλης, φυσικός

«Με επηρέασε αποφασιστικά ο φιλόλογος της Τετάρτης Γυμνασίου Κωνσταντίνος Συριόπουλος με τη γνώση, το ήθος, την ευγένεια και την καλοσύνη και τρεις σπουδαίοι φιλόλογοι στο Φροντιστήριο (Έκτη Γυμνασίου) για την εισαγωγή στα Α.Ε.Ι.». Γ. Θωμόπουλος, φιλόλογος

«Με επηρέασε περισσότερο ο θεολόγος μου κ. Καφές, γιατί μας έλεγε την αλήθεια. Μας εξηγούσε με σαφήνεια, όλα όσα μετά έγιναν ακριβώς όπως μας τα είπε»! Χρ. Γκίλα, θεολόγος

«Με επηρέασε στον πνευματικό τομέα ο καθηγητής πανεπιστημίου Σταύρος Κουρούδης στη Φιλοσοφική Σχολή που μου έκανε μεταπτυχιακό, στο δε γνωστικό τομέα ο μαθηματικός καθηγητής μου στο φροντιστήριο «Ηράκλειτος» Νίκος Κυριακόπουλος». Ν. Κολίντζας, μαθηματικός

Αυτό που θέλω να επισημάνω είναι το γεγονός ότι όποιον ρώτησα είχε προσδιορισμένη την απάντηση – σαν έτοιμος από καιρό –, δεν χρειάστηκε να καθίσει να σκεφτεί και να θυμηθεί, και αυτό είναι χαρακτηριστικό δείγμα της εμφανούς / ζωντανής επιρροής κάποιων εκπαιδευτικών στην πορεία της ζωής τους. Επίσης πρέπει να επισημανθεί ότι σπάνια θα βρούμε στη ζωή μας ανθρώπους – πέραν του στενού πυρήνα μας – που να έχουν συνεργήσει με κάποιο τρόπο στην πρόοδό μας. Και στην πολύ μεγάλη πλεοψηφία τους είναι εκπαιδευτικοί.

Θεωρώ ότι μια από τις πιο ευγενείς φιλοδοξίες που (πρέπει να) έχει ο εκπαιδευτικός είναι η θετική και εν μέρει νοσταλγική αναφορά από τους μαθητές του και τις μαθήτριές του. Γιατί, σ’ αυτή τη συναισθηματική αναφορά συμπυκνώνονται πολλά στοιχεία του και ως εκπαιδευτικού και ως ανθρώπου: η καλοσύνη, ο επαγγελματικός ζήλος, η αποτελεσματικότητα, η παιδαγωγική αγάπη, η ευσυνειδησία, η επιστημοσύνη. Ίσως να είναι και η καλύτερη μορφή αξιολόγησής μας, γιατί κρινόμαστε στη βασική αποστολή του σχολείου, στην προαγωγή της πνευματικής καλλιέργειας και στη συνέργειά μας για την αυτοπραγμάτωση του εκπαιδευόμενου.