Αξιοποίηση των επιστημόνων της διασποράς

Εάν δεν μπορείς να προσελκύσεις έναν ερευνητή, αξιοποίησέ τον εκεί όπου βρίσκεται. Αυτή την ιδέα εφαρμόζει το Εθνικό Κέντρο Eρευνας Φυσικών Επιστημών «Δημόκριτος», οργανώνοντας ένα εντυπωσιακό πρόγραμμα που θα φέρει σε επαφή ελληνικές επιχειρήσεις με νέους Eλληνες επιστήμονες που βρίσκονται στη χώρα μας και καταξιωμένους Eλληνες του εξωτερικού.

Ειδικότερα, όπως εξήγησε μιλώντας στην «Κ» ο δρ Νικόλαος Κανελλόπουλος, διευθυντής και πρόεδρος του διοικητικού συμβουλίου του «Δημόκριτου», το μεγαλύτερο διεπιστημονικό ερευνητικό κέντρο της Ελλάδας προχωρά στη δημιουργία ενός δικτύου virtual lab, με τη συνδρομή Eλλήνων επιστημόνων της διασποράς. Ωφελημένοι θα είναι νέοι Ελληνες επιστήμονες αλλά και οι ελληνικές επιχειρήσεις οι οποίες δείχνουν να υστερούν σε ζητήματα καινοτομίας.

Η αξιοποίηση της πολύτιμης εμπειρίας των διακεκριμένων Ελλήνων της διασποράς για το virtual lab γίνεται στο πλαίσιο του προγράμματος υλοποίησης του Μητροπολιτικού Πάρκου Αττικής (Metropolitan Innovation Ηub-ΜΙΗ). Το ΜΙΗ είναι μια εικονική τεχνόπολη, προσαρμοσμένη στα ελληνικά δεδομένα, μέσα στην οποία επιτυγχάνεται η διασύνδεση της έρευνας (ΕΚΕΦΕ «Δ») με τις βιομηχανίες –σε πρώτο στάδιο– Αττικής και Κεντρικής Ελλάδας.

Μέσα από την προσπάθεια αυτή, για την οποία μέχρι στιγμής έχουν επιβεβαιώσει το ενδιαφέρον για συμμετοχή 70 από τις μεγαλύτερες ελληνικές βιομηχανίες, θα διασυνδεθούν 70 νέοι ερευνητές από την Ελλάδα, οι οποίοι θα αποτελέσουν τους «συνδέσμους» με τον «Δημόκριτο» και θα προσπαθήσουν να αναπτύξουν ερευνητική και καινοτομική δραστηριότητα σε τομείς ενδιαφέροντος της κάθε βιομηχανίας.

Από την προσπάθεια αυτής της διασύνδεσης, οι εταιρείες που θα συμμετέχουν φιλοδοξούν να προσελκύσουν επενδύσεις, από τη δημιουργία διεθνώς ανταγωνιστικών προϊόντων υψηλής προστιθέμενης αξίας και από την εκμετάλλευση τυχόν αποτελεσμάτων έρευνας. Το κέρδος τους, λοιπόν, είναι σημαντικό, την ίδια στιγμή που οι δαπάνες των ελληνικών επιχειρήσεων για την ανάπτυξη καινοτομιών σε προϊόντα ή/και διαδικασίες μειώνονται. Με βάση τα τελευταία στοιχεία του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών, οι δαπάνες των επιχειρήσεων για καινοτομία, από 1,9 δισ. ευρώ το 2012, περιορίστηκαν σε 1,6 δισ. ευρώ το 2014 και στην πλειονότητά τους αφορούν την αγορά μηχανημάτων, εξοπλισμού, λογισμικού και εγκαταστάσεων (το 62,5% των συνολικών δαπανών σε καινοτομικές δραστηριότητες).

Ωστόσο, η πραγματική δύναμη του προγράμματος του «Δημόκριτου» είναι η δυνατότητά του να λειτουργήσει ως πραγματικός μοχλός ανάπτυξης, αποφέροντας πολλαπλασιαστικά οφέλη για την κοινωνία, αφού από την κοινή υποβολή προγραμμάτων των συμμετεχόντων –και, βεβαίως, εφόσον υπάρξει επιτυχία– θα μπορέσουν να προσληφθούν και άλλοι νέοι επιστήμονες.

Σε κάθε σύνδεσμο θα επιδιωχθεί η λειτουργία τριγώνου «βιομηχανία – “Δημόκριτος” – διακεκριμένος επιστήμων της διασποράς». Οι Ελληνες του εξωτερικού θα πρέπει να έχουν πολύτιμη εμπειρία σε θέματα μεταφοράς τεχνογνωσίας, δημιουργίας startup κ.ά. Μάλιστα, όπως λέει ο κ. Κανελλόπουλος, για την επιλογή των 70 νέων ερευνητών από την Ελλάδα θα μετρήσει και εάν έχουν ως σύμβουλο κάποιον Ελληνα πανεπιστημιακό του εξωτερικού.

Παράλληλα, οι Eλληνες επιστήμονες από το εξωτερικό θα λειτουργήσουν ως σύμβουλοι σε διδακτορικά που εκπονούνται στην Ελλάδα, ενώ θα οργανωθεί και εκπόνηση κοινών διδακτορικών, τα οποία για δύο χρόνια θα πραγματοποιούνται στις ΗΠΑ και για άλλα δύο χρόνια στον «Δημόκριτο». Επίσης, προβλέπεται η υποβολή κοινών ερευνητικών προγραμμάτων στην Αμερική και την Ευρώπη.

Υποτροφίες

Το πρόγραμμα υποστηρίζεται από την χορηγία του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος, το οποίο χρηματοδοτεί τριών ειδών υποτροφίες, τον θεσμό του βιομηχανικού διδάκτορα, του μεταδιδάκτορα και του νέου ερευνητή. Οι θέσεις αυτές θα αποτελέσουν… μάννα για τους νέους ερευνητές, οι οποίοι έχουν ως μόνη διέξοδο ή τη φυγή στο εξωτερικό ή κάποια από τις θέσεις που έχει ανακοινώσει ότι θα προκηρύξει το υπουργείο Παιδείας για τα πανεπιστήμια και ΤΕΙ. Ενδεικτικά, για την αντιμετώπιση του προβλήματος της μετανάστευσης νέων επιστημόνων στο εξωτερικό, το υπουργείο σκοπεύει να προκηρύξει 9.500 υποτροφίες μέσω ΕΣΠΑ για την προσεχή τριετία, από τις οποίες θα επωφεληθεί μεγάλος αριθμός νέων ερευνητών.

Βεβαίως, οι νέες θέσεις θα προσφέρουν στα ΑΕΙ/ΤΕΙ που έχουν έλλειψη σε προσωπικό, ωστόσο το ζητούμενο είναι να παραχθεί καινοτομία που θα έχει αντίκτυπο στην ελληνική οικονομία. «Με την αμφίδρομη διακίνηση των νέων επιστημόνων εντός του δικτύου με τους Ελληνες της διασποράς και το virtual lab», όπως παρατηρεί ο κ. Κανελλόπουλος, «ελέγχουμε το κύμα της φυγής νέων επιστημόνων από την Ελλάδα στο εξωτερικό και αυξάνουμε αντίστροφα τις πιθανότητες για τη μόνιμη επιστροφή των νέων αυτών επιστημόνων στην Ελλάδα. Ετσι, θα καταφέρουμε να μειώσουμε προοδευτικά το brain drain».