Γράφει ο Εμμανουήλ Γιακουμάκης Αντιπρύτανης Ακαδημαϊκών Υποθέσεων του ΟΠΑ – δημοσιεύτηκε στο .

Η εικόνα είναι γνωστή. Στις πρώτες διαλέξει του εξαμήνου, το αδιαχώρητο. Προς το μέσον, χαμηλή προσέλευση. Tις τελευταίες εβδομάδες, ελάχιστοι.
Αν το φαινόμενο αυτό αφορούσε μόνον σε κάποιους διδάσκοντες, η ερμηνεία θα ήταν ευκολότερη. Όμως αφορά στους πάντες – με διαφορετική, βέβαια, κλιμάκωση. Και αυτός είναι ένας πρόσθετος λόγος για να σκεφτούμε όλοι επ’ αυτού.
Ιστορικά, το φαινόμενο εμφανίζεται με ένταση τα τελευταία 5-6 χρόνια. Αξίζει να δούμε τι άλλαξε αυτά τα χρόνια στην πανεπιστημιακή εκπαίδευση, στην Ευρώπη, στη χώρα μας, στο πανεπιστήμιο μας.
Αυτό που οι ειδικοί διαπιστώνουν είναι ότι στον ευρωπαϊκό πανεπιστημιακό χώρο συντελείται μια σταδιακή μετακίνηση από το teaching στο learning. Ενώ οι πανεπιστημιακές σπουδές ήταν οργανωμένες σε έναν κύκλο δια-λέξεων/διδασκαλίας, βαθμιαία μετακινούνται σε μια προσέγγιση βασισμένη στο πρόβλημα. Σύμφωνα με την προσέγγιση αυτή, τίθεται το πρόβλημα, και ο φοιτητής προσπαθεί να αποκτήσει τις γνώσεις για να είναι σε θέση να το επιλύει. Στην προσπάθεια του αυτή, σε μεγάλο βαθμό αυτενεργεί και αυτοκατευθύνεται, δρα εποικοδομητικά για τον στόχο, συνεργάζεται στο πλαίσιο ομάδων και μαθαίνει από το πανεπιστημιακό περιβάλλον, ακόμη και μέσω συμφραζομένων. Στην εξέλιξη αυτή σημαντικό ρόλο έχει διαδραματίσει η χρήση των νέων τεχνολογιών στη μάθηση, η διάδοση του διαδικτύου, η δημόσια διαδικτυακή πρόσβαση σε διαλέξεις κορυφαίων πανεπιστημίων και κορυφαίων πανεπιστημιακών, η παρουσία σε εργαστήρια και η συμμετοχή σε έργα/εργασίες.
Στη χώρα μας έχει επέλθει πλήρως η μαζικοποίηση της ανωτάτης εκπαίδευσης. Ο φοιτητικός πληθυσμός ως «μπουλούκι» προσέρχεται στο αμφιθέατρο. Η προσωπική σχέση με τον διδάσκοντα, κατά κανόνα, δεν χωρεί. Οι συνθήκες είναι προσβλητικές τόσο για τον φοιτητή όσο και για τον διδάσκοντα. Με την πρώτη ευκαιρία, η συμμετοχή θα ατονήσει. Ο φοιτητής είτε θα εγκαταλείψει είτε θα επιχειρήσει να υποκαταστήσει το αμφιθέατρο κυρίως με υλικό από το διαδίκτυο.
Στο πανεπιστήμιο μας τα τελευταία αυτά χρόνια διευρύνθηκε η χρήση του e-Class, όπου ο φοιτητής βρίσκει τόσο το περιεχόμενο διαλέξεων όσο και άλλο εκπαιδευτικό υλικό, τα διδακτικά συγγράμματα βελτιώθηκαν, αυξήθηκε ο αριθμός των μαθημάτων που απαιτούν εκπόνηση εργασίας, το ωρολόγιο πρόγραμμα διδασκαλίας συχνά είναι πολύωρο και μη συνεχές, ενώ οι κτηριακές μας υποδομές παραμένουν αφιλόξενες για το μέγεθος του φοιτητικού πληθυσμού μας.
Όλα τα παραπάνω, πιθανώς, αποτελούν παραμέτρους ερμηνείας του φαινομένου, όμως δεν τα αναφέρω για να δικαιολογήσω την εικόνα των «άδειων» αμφιθεάτρων αντίθετα, για να υποστηρίξω ότι οι συνθήκες αλλάζουν, και απαιτείται η άμεση αντίληψη των νέων όρων και η ανταπόκριση μας σε αυτούς.
Το γεγονός ότι το ελληνικό πανεπιστήμιο παράγει άριστους δεν σημαίνει ότι όλοι όσοι αποφοιτούν είναι άριστοι. Για να διασφαλίσουμε την ποιότητα των πτυχίων μας, προς όφελος κυρίως των φοιτητών μας, θα πρέπει να σχεδιάσουμε και να υλοποιήσουμε αλλαγές που θα εξασφαλίζουν ότι σχεδόν όλοι οι απόφοιτοί μας είναι άριστοι. Ο στόχος είναι η υψηλού επιπέδου επιστημονική και επαγγελματική κατάρτιση των φοιτητών μας• σε αυτόν τον στόχο, το ζωντανό και γεμάτο αμφιθέατρο είναι το μέσον. Μέσα σε αυτό το αμφιθέατρο, μπορεί να αναπτυχτεί μια κορυφαίας σημασίας σχέση, η σχέση δασκάλου -μαθητή. Από αυτή τη σχέση προσμένει η κοινωνία.

ΤΕΥΧΟΣ 1Ο – ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2015