Το διάβασμα και η ομορφιά του στους καιρούς της πανδημίας

Κι όμως… Η πανδημία δεν λέει να μας αφήσει ήσυχους, αν και τράβηξε τόσο πολύ με τη θανατηφόρα παρουσία της. Οι κορωνοϊοί παίζουν το παιχνίδι των μεταλλάξεων, που τόσο καλά ξέρουν… Οι κοινωνίες και οι πολίτες δοκιμάζονται σκληρά. Οι οικονομίες των χωρών σε βαθιά ύφεση.

Του Νίκου Τσούλια

Και ήλθε και ο πόλεμος στην Ουκρανία και οι μαύρες σκιές σε έναν παγκοσμιοποιημένο – πολλαπλά συνδεδεμένο – κόσμο απλώθηκαν παντού τόσο εύκολα. Η επισιτιστική κρίση έκανε την γκρίζα εμφάνισή της. Και πάντα σταθερές αλλά και διαβρωτικές και απειλητικές: η κλιματική κρίση, η ενεργειακή κρίση, η πολιτισμική κρίση, η κρίση αξιών…

Να λοιπόν που δεν φταίνε μόνο οι ιοί… Θέλουμε να ξεχνάμε ή να μην βλέπουμε καν κάτι πολύ απλό. Ότι το μεγαλύτερο κακό στην ανθρωπότητα διαχρονικά το προκαλεί ο ίδιος ο άνθρωπος: ο ιμπεριαλισμός και η αποικιοκρατία, οι μηχανισμοί εξουσίας και η εκμετάλλευση των ανθρώπων, το πάντα υπαρκτό δουλεμπόριο και η εμπορευματοποίηση φυσικών και κοινωνικών αγαθών, η άγνοια και οι προκαταλήψεις, οι θρησκείες και οι δογματισμοί, ο ρατσισμός και ο εθνικισμός…

Αν μπορούσε να γράψει κάποιος την ιστορία των μαζικών αφανισμών των ανθρώπων, που προκλήθηκαν από τους ανθρώπους και γινόταν συγκριτική μελέτη με τον αφανισμό από τους μη ανθρώπινους παράγοντες, τότε οι κάθε λογής ασθένειες θα εμφανίζονταν ως παρωνυχίδες.

Το βιβλίο ήταν και είναι πάντα αποκούμπι αλλά και φωτεινός ορίζοντας: στις δύσκολες στιγμές, στην ανακάλυψη της ομορφιάς του κόσμου, στην κατανόηση της πραγματικότητας, στη νοηματοδότηση της ζωής.
Υπάρχουν τόσα εκπληκτικά βιβλία… Πού να τα προλάβει κανείς; Οι βιβλιοφάγοι πάντα έχουν ένα παράξενο, δημιουργικό άγχος. Να διαβάσουν όλα τα βιβλία, που έχουν βάλει στο μάτι! Έχουν όμως και μια ευθύνη. Να καλλιεργήσουν τη βιβλιοφιλία. Αν όλοι οι βιβλιοφάγοι φέρουν από έναν φίλο τους στον κόσμο του βιβλίου, θα έχουμε διπλασιαστεί. Και μετά…

Αλλά κάθε δημιούργημα του ανθρώπου δεν έχει μόνο φωτεινές όψεις. Έχει και σκοτάδια και μίσος… Το ίδιο συμβαίνει και με το βιβλίο – αν και είναι σε πολύ μικρό βαθμό, γιατί το βιβλίο φανερώνει πιο πολύ την αγάπη για τη ζωή και για τη γνώση. Υπάρχουν βιβλία που χειραγωγούν, που υποστηρίζουν τη μισαλλοδοξία, που εξαθλιώνουν την ψυχή μας ή και που ακόμα ασχολούνται με κοινοτοπίες και με μεσαιωνικές και χυδαίες ακρότητες… Η επιλογή των βιβλίων που θα διαβάζουμε είναι πολύ σημαντικό ζήτημα!

Και είναι μέγα λάθος να θεωρούμε ότι το διάβασμα μας κλείνει στον εαυτό μας. Αντίθετα, μας ανοίγει διαρκώς όλο και πιο νέους ορίζοντες, μας εμβαθύνει τη σκέψη μας και τον στοχασμό μας, μας φέρνει κοντά στα μεγαλεία του πνεύματος του ανθρώπου.

Υπάρχει άλλος τρόπος να συναντήσουμε τον Αριστοτέλη και τον Όμηρο, τον Ντοστογιέφσκι και τον Τολστόι, τον Καμύ και τον Μπόρχες, τον Ελύτη και τον Ρίτσο…; Και αν δεν έχουμε γευθεί την πνευματική κληρονομιά του πνεύματος του ανθρώπου, το πιο ισχυρό νήμα στην ιστορία του ανθρώπου, πώς μπορούμε να ισχυριστούμε ότι ζούμε ουσιαστικά, ότι βιώνουμε τη χαρά του εαυτού μας και του κόσμου, ότι ερμηνεύουμε όλο και πιο σωστά την πραγματικότητα, ότι δημιουργούμε με όλο και πιο δικά μας υλικά το μέλλον μας και πορευόμαστε προς το ξέφωτο της αυτοπραγμάτωσης;

Διάβασμα στο γραφείο και βιβλιοθήκη, στην παραλία και στο βουνό, στο πάρκο και στη βεράντα, στα café και στις συγκοινωνίες, διάβασμα παντού. Είναι τόσο εύκολο να ομορφαίνουμε τη ζωή μας… Πάντα με καλό, στοχαστικό διάβασμα!