Θετική ή αρνητική η επίδραση της τεχνολογίας στην μάθηση;

Οι ειδικοί δεν έχουν καμία αμφιβολία για τα οφέλη που παρέχει η είσοδος των νέων τεχνολογιών στη διαδικασία της εκπαίδευσης. Διατυπώνουν, όμως και ενστάσεις, καθώς το διαδίκτυο και τα δημοφιλή gadgets, όπως τα «έξυπνα» τηλέφωνα, δυσκολεύουν τους μαθητές να συγκεντρωθούν.

Αν και δεν είναι οριστικό, το συμπέρασμα αυτό προκύπτει τόσο από επιστημονικές μελέτες, όσο και εμπειρικά. Σύμφωνα με έρευνα που πραγματοποιήθηκε πρόσφατα στις Ηνωμένες Πολιτείες, το 77% των εκπαιδευτικών πιστεύει ότι το διαδίκτυο συμβάλλει “κυρίως θετικά” στις εργασίες των μαθητών ως μέσο αναζήτησης πληροφοριών.

Την ίδια στιγμή, όμως, το 87% εκτιμά ότι οι νέες τεχνολογίες δημιουργούν «μια γενιά που αφαιρείται εύκολα», κύριο χαρακτηριστικό της οποίας είναι «τα μικρά χρονικά διαστήματα συγκέντρωσης».
Κάποιοι ειδικοί, από την πλευρά τους, δεν είναι τόσο βέβαιοι. Τα αποτελέσματα σχετικής έρευνας που πραγματοποιήθηκε στη Βρετανία, σε ανθρώπους από δέκα έως τριάντα ετών, χαρακτηρίστηκαν “μικτά”.

Οι μικρότερες ηλικίες φαίνεται να διατηρούν την ικανότητά τους να συγκεντρώνονται επί μακρό χρονικό διάστημα. Σε εκείνους τους μαθητές, όμως, που είναι περισσότερο εξαρτημένοι από την τεχνολογία «φαίνεται να επηρεάζονται οι δεξιότητές τους στην επικοινωνία, η αυτό-επίγνωση και η συναισθηματική τους νοημοσύνη».

Σε άλλη μελέτη που πραγματοποιήθηκε από το πανεπιστήμιο του Λονδίνου, μπήκε στο μικροσκόπιο των ειδικών η σχέση της συγκέντρωσης με την αστικοποίηση.

Οι ειδικοί του βρετανικού πανεπιστημίου συνέκριναν μια ομάδα της αφρικανικής φυλής Χίμπα που ζούσε με τον παραδοσιακό τρόπο, με μια ομάδα που είχε ενταχθεί στο αστικό περιβάλλον μιας πόλης της Ναμίμπια.

Το πείραμα έγινε πάνω στη διαδικασία της μάθησης. Όπως αποδείχθηκε, τα μέλη της φυλής που ζούσαν παραδοσιακά άκουγαν τον καθηγητή τους χωρίς να αποσπάται η προσοχή τους.

Αντίθετα, η ομάδα του αστικού περιβάλλοντος έδειξε αδυναμία μακράς συγκέντρωσης.

Το συμπέρασμα των ειδικών ήταν ότι η συγκέντρωση συνδέεται άμεσα με τα ερεθίσματα που δέχεται ο άνθρωπος από το εξωτερικό του περιβάλλον.

Και δεδομένου ότι τα σημερινά παιδιά ζουν σε ένα περιβάλλον από το οποίο δέχονται πολλά ερεθίσματα, το ερώτημα που προκύπτει είναι εάν είναι μάταιο να ζητάμε από αυτά να ανταποκριθούν στον παραδοσιακό τρόπο διδασκαλίας κατά τον οποίο ο εκπαιδευτικός μιλάει και οι μαθητές ακούν.

Πολλά σχολεία στις Ηνωμένες Πολιτείες και τη Βρετανία επιχειρούν να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα χρησιμοποιώντας στην εκπαιδευτική διαδικασία βίντεο και το διαδίκτυο για να προσελκύσουν την προσοχή των μαθητών.

Από την άλλη πλευρά, όμως, υπάρχει ο κίνδυνος για τους μαθητές να εγκαταλείψουν την προσπάθεια αναζήτησης των πληροφοριών εάν αυτές χρειάζεται κάτι περισσότερο από μερικά κλικ για να εντοπιστούν.

Ακόμη ένα πρόβλημα που εντοπίζεται είναι ότι η αναζήτηση απαντήσεων στο διαδίκτυο γίνεται σε βάρος της ενδελεχούς έρευνας, με αποτέλεσμα να στερούνται οι μαθητές τη βαθύτερη κατανόηση του αντικειμένου.

Το μυστικό φαίνεται ότι βρίσκεται στη σωστή χρήση των νέων τεχνολογιών. Οι περισσότεροι εκπαιδευτικοί συμφωνούν ότι το κινητό τηλέφωνο στην τάξη είναι πηγή απόσπασης της προσοχής των μαθητών. Πολλοί από αυτούς το χρησιμοποιούν την ώρα του μαθήματος για να παίζουν παιχνίδια ή να στέλνουν μηνύματα.

Σύμφωνα με την εφημερίδα Guardian, κάποια σχολεία στη Βρετανία έχουν εξορίσει από τις αίθουσές τους τα κινητά τηλέφωνα. Ο διευθυντής ενός σχολείου του Μάντσεστερ, που έχει απαγορεύσει τα κινητά εδώ και 18 μήνες, διαβεβαιώνει ότι τα αποτελέσματα ήταν ευεργετικά για διδάσκοντες και διδασκόμενους.

Σε αυτό που ομονοούν ειδικοί και άμεσα εμπλεκόμενοι είναι ότι χρειάζονται περισσότερες έρευνες γύρω από τη σχέση των νέων τεχνολογιών με τη μάθηση. Το βέβαιο είναι ότι ο τρόπος που προσλαμβάνουν πληροφορίες και γνώση τα παιδιά έχει αλλάξει. Πρέπει συνεπώς να αλλάξει και ο τρόπος που προσφέρει πληροφορίες και γνώση το εκπαιδευτικό σύστημα.

«Τα παιδιά έχουν πλέον στη διάθεσή τους πολλές πηγές», επισημαίνει στη βρετανική εφημερίδα ο διευθυντής ενός λυκείου στο Νότιγχαμ και προσθέτει:

«Μπορούν να αντλήσουν πληροφορίες από παντού κι εμείς περιμένουμε να έρθουν στο σχολείο και να προσαρμοστούν σε μια εναλλακτική πραγματικότητα στην οποία δεν υπάρχει τίποτε από αυτά που έχουν συνηθίσει να χρησιμοποιούν. Υπάρχει μια διάσταση ανάμεσα στις προσδοκίες τους και αυτά που παίρνουν. Κι εμείς τα κατηγορούμε ότι δεν προσέχουν».