Πρέπει να φωνάζω στο παιδί μου; Γιατί η φωνη ΔΕΝ αποτελεί παιδαγωγικο εργαλείο

Για να μπορέσουμε να απαντήσουμε σε αυτήν την ερώτηση πρέπει να λάβουμε υπόψη τα παρακάτω:

α) την ένταση της φωνής μας

β) την αιτία που την προκάλεσε

γ) τη συχνότητα εμφάνισης της φωνής μας

δ) τη διάρκειά της

ε) την «ποιότητά» της

Γονείς και εκπαιδευτικοί, πολύ συχνά, βρίσκονται «εκτός ορίων», εξαιτίας της συμπεριφοράς των παιδιών τους. Έτσι καταφεύγουν σε φωνές, προκειμένου να μαλώσουν το παιδί, που εμφάνισε τη λάθος συμπεριφορά. Τις περισσότερες φορές, που έχουν φτάσει στο σημείο να φωνάξουν, έχουν ήδη κάνει πολλές παρατηρήσεις στο συγκεκριμένο παιδί, οι οποίες δεν εισακούστηκαν. Είναι όμως αποτελεσματικές οι φωνές; Διορθώνουν τη συμπεριφορά του παιδιού;

Η «φωνή» αποτελεί μέσο δύναμης και κυριαρχίας του ενός ατόμου, προς το άλλο και τη χρησιμοποιούμε ιδιαίτερα όταν θέλουμε να επιβληθούμε στα παιδιά. Αυτό δε σημαίνει όμως ότι φέρνει πάντα τα επιθυμητά αποτελέσματα, μάλλον το αντίθετο συμβαίνει.

Το να φωνάζει ο πατέρας ή η μητέρα «καθημερινά» στο παιδί του, χωρίς απαραίτητα ο λόγος να είναι σοβαρός, αποτελεί μεγάλο σφάλμα. Με αυτόν τον τρόπο, εξοικειώνεται το παιδί στο άκουσμα των δυνατών φωνών, μη βελτιώνοντας τελικά τη συμπεριφορά του. Στα μάτια του παιδιού, ο γονέας που «ορίεται» μοιάζει υστερικός και νευρωτικός. Ένας τέτοιος γονέας προκαλεί μεγάλη ένταση και άγχος στο παιδί του, διαμορφώνοντας με αυτόν τον τρόπο, έναν υστερικό γιο ή μια νευρωτική κόρη, μελλοντικά.

Σημαντικό ρόλο, διαδραματίζει βέβαια το περιεχόμενο όσων λέμε, καθώς φωνάζουμε. Κατηγορούμε το παιδί, του αποδίδουμε χαρακτηρισμούς, το προσβάλουμε, του ασκούμε αλλιώς «λεκτική βία»; Μεγάλη προσοχή στο σημείο αυτό! Όσο κι αν έχουμε νευριάσει, όσο κι αν θέλουμε να φωνάξουμε στο παιδί, δεν πρέπει ποτέ αυτό να συνοδεύεται από υβριστικά σχόλια. Είναι κάτι που πληγώνει βαθιά το παιδί και του δημιουργεί πολλές ανασφάλειες.

Το μόνο σίγουρο πάντως είναι ότι η φωνή δεν αποτελεί, σε καμία περίπτωση, σωστό και κατάλληλο παιδαγωγικό εργαλείο. Ίσως, να φαίνεται προσωρινά ότι λύνει το όποιο πρόβλημα, αλλά στην ουσία το επιδεινώνει. Αντίθετα, η συζήτηση είναι αυτή που βοηθά στην κατανόηση και στη βελτίωση της προβληματικής συμπεριφοράς, από την πλευρά του παιδιού. Εξάλλου ένας ήρεμος και συζητήσιμος πατέρας είναι σίγουρα πιο συμπαθής στο παιδί, απ’ ότι ένας «φωνακλάς» και νευρικός πατέρας.

Απαραίτητη προϋπόθεση για μια ουσιαστική συζήτηση με το παιδί είναι η ηρεμία. Δεν πρέπει ποτέ να αφήνουμε την κούραση, τα εργασιακά μας προβλήματα, τις διάφορες άλλες σκοτούρες, να χαλούν την ηρεμία μας και να μας ωθούν στο να ξεσπάμε τα νεύρα μας πάνω στα παιδιά, χωρίς αυτά πολλές φορές να έχουν κάνει κάτι σοβαρό. Με αυτό τον τρόπο τα παιδιά μπερδεύονται και δεν ξέρουν πώς να μας πλησιάζουν.

Είναι αλήθεια πως τα παιδιά προσπαθούν με κάθε τρόπο, να αποσπούν την προσοχή του γονέα ή του δασκάλου, απαιτούν πράγματα από εκείνους και δεν εγκαταλείπουν αν δεν καταφέρουν αυτό που έχουν στο μυαλό τους. Ο καθορισμός κανόνων τόσο μέσα στην οικογένεια, τόσο και σε μια τάξη αποτελεί βασική προϋπόθεση. Από κει και έπειτα το παιδί γνωρίζει τι είναι εφικτό να γίνει και τι όχι.