Πότε είναι αναγκαία η λογοθεραπεία

Πότε λέμε πως έχει καθυστέρηση λόγου;

Για να πούμε πως ένα παιδί έχει καθυστέρηση λόγου πρέπει να γνωρίζουμε τα φυσιολογικά στάδια ανάπτυξης ενός παιδιού. Δηλαδή τι θα έπρεπε να κάνει και να λέει ένα παιδί σε κάθε ηλικία και τι αυτό κάνει. Όταν μιλάμε για καθυστέρηση της ομιλίας, αναφερόμαστε σε παιδiιά πρώιμης ηλικίας στα οποία οι γλωσσικές δεξιότητες της ομιλίας έχουν καθυστερήσει. Ενώ το παιδί μεγαλώνει, η γλωσσική του εξέλιξη δεν συμβαδίζει πάντα με την βιολογική του ωρίμανση από άγνωστα αίτια ή συχνά αποτέλεσμα γνωστής αιτιολογίας όπως διάφορες διαταραχές. Τέλος σημαντικό είναι να ελέγχουμε αν το παιδί μας κατανοεί και αν μας μιμείται, τα στάδια αυτά προηγούνται της λεκτικής ανάπτυξης.

Επιστημονικές μελέτες συσχετίζουν τις μαθησιακές δυσκολίες με την καθυστέρηση του λόγου και τις διαταραχές λόγου. Στη συνέχεια οι μαθησιακές δυσκολίες επηρεάζουν την κοινωνική και συναισθηματική ζωή του παιδιού. Η έγκαιρη διάγνωση και η πρώιμη παρέμβαση είναι πολύ σημαντική, επίσης η καθυστέρηση λόγου είναι ένα βασικό σύμπτωμα που το συναντάμε σε πολλές άλλες σοβαρές διαταραχές της παιδικής ηλικίας.

Ποιές είναι οι προειδοποιητικές ενδείξεις για την καθυστέρηση του λόγου;

Τι θα πρέπει να λέει; Πότε ανησυχούμε;

Ποια είναι τα πιθανά αίτια και οι παράγοντες για την καθυστέρηση λόγου;

Οι αιτίες μιας καθυστέρησης μπορεί να οφείλονται αφενός στο κοινωνικό περιβάλλον, μέσα στο οποίο ζει και αναπτύσσεται το παιδί και αφετέρου σε βιογενετικούς παράγοντες. Προβλήματα στη γλωσσική εξέλιξη μπορεί να προκαλέσουν:

Κοινωνικές και οικονομικές συνθήκες

Τα πρώτα γλωσσικά ερεθίσματα το παιδί τα παίρνει από το οικογενειακό περιβάλλον, όταν το περιβάλλον αυτό είναι φτωχό σε ερεθίσματα το παιδί θα πάρει πολύ λίγα γλωσσικά πρότυπα. Παραδείγματα όπως παιδιά που μεγαλώνουν με ηλικιωμένους ή αλλοδαπές νταντάδες οι οποίες δεν γνωρίζουν τη μητρική γλώσσα του παιδιού ή δεν την χρησιμοποιούν σωστά συντακτικά και έχουν ελάχιστη γλωσσική επικοινωνία, η κακή διαπαιδαγώγηση, η υπερπροστασία ή η αμέλεια συμβάλουν αρνητικά στην γλωσσική εξέλιξη του παιδιού. Ακόμα, παρατηρείται πως παιδιά με διγλωσσία ή παιδιά με συχνές ωτίτιδες στα πρώτο έτος της ηλικίας τους μπορεί να καθυστερήσουν στην ομιλία τους.

Γενετικοί παράγοντες – διαταραχές

Η καθυστέρηση της ομιλίας μπορεί να οφείλεται και να συνδέεται με διάφορες διαταραχές όπως:

Είναι καθυστέρηση ομιλίας ή κάτι άλλο – Γιατί πρέπει να επισκεφτώ έναν ειδικό

Είναι καθυστέρηση λόγου ή η καθυστέρηση λόγου οφείλεται σε κάποια διαταραχή; Είναι πολύ σημαντικό να προσδιορίσουμε που οφείλεται η καθυστέρηση της ομιλίας. Όταν τα αίτια της καθυστέρησης οφείλονται σε κοινωνικούς – περιβαλλοντικούς παράγοντες, τότε είναι ευκολότερο να εντοπιστούν και κατ’ επέκταση να αντιμετωπιστούν. Όταν όμως, η αιτία είναι δυσδιάκριτη τότε θα πρέπει να ζητήσουμε την βοήθεια κάποιου Αναπτυξιακού Κέντρου. Με τη βοήθεια του ειδικού θα γίνει η αναπτυξιακή εκτίμηση μέσω αναπτυξιακού check up, θα εντοπιστούν τα ελλείμματα αν αυτά αφορούν μόνο την ομιλία και την επικοινωνιακή του δεξιότητα ή αν το παιδί αντιμετωπίζει καθυστέρηση στην γενικότερη ανάπτυξη και τις κινητικές του δεξιότητες. Αφού γίνει η διάγνωση – διαφοροδιάγνωση θα ακολουθήσει η εξατομικευμένη θεραπεία της λογοθεραπείας ή ολόκληρης της διεπιστημονικής ομάδας (Αναπτυξιολόγος, Εργοθεραπευτής, Λογοθεραπευτής, Ψυχολόγος).

Τι είναι η λογοθεραπεία;

Η λογοθεραπεία είναι η επιστήμη που ασχολείται με την πρόληψη, την αξιολόγηση, τη διάγνωση και την θεραπεία και τη μελέτη των διαταραχών της επικοινωνίας σε παιδιά και ενήλικες.

Πως γίνεται η λογοθεραπευτική αξιολόγηση;

Κατά την αξιολόγηση καταγράφονται οι ικανότητες ενός ατόμου. Αυτό μας βοηθά να καθορίσουμε εάν υπάρχει κάποια επικοινωνιακή διαταραχή, εάν υπάρχει το είδος της διαταραχής και το μέγεθός της. Ακόμα σε μια αξιολόγηση θα συγκεντρώσουμε πληροφορίες οι οποίες είναι απαραίτητες για να θέσουμε τους στόχους του θεραπευτικού προγράμματος. Η αξιολόγηση ποικίλει ανάλογα με τη διαταραχή. Ο λογοθεραπευτής ξεκινάει την διαδικασία της αξιολόγησης με την συγκέντρωση όλων των απαραίτητων πληροφοριών, παρατηρεί και καταγράφει συμπεριφορές καθόλη τη διάρκεια της αξιολόγησης. Αργότερα ακολουθεί η χορήγηση τεστ, αυτό μπορεί να είναι ένα επίσημο διαγνωστικό εργαλείο ή να είναι κάποια άτυπη μέτρηση. Οι τομείς που αξιολογούνται είναι η ομιλία – λόγος (κατανόηση – παραγωγή), η ροή, η φωνή (ένταση, σταθερότητα), η ακοή, η κατάποση και η μη λεκτική επικοινωνία. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα και σε συνδυασμό με την παρατήρηση και την συλλογή δεδομένων ο λογοθεραπευτής καθορίζει το είδος της διαταραχής και παίρνει αποφάσεις για την αποτελεσματικό πρόγραμμα παρέμβασης που θα ακολουθήσει.

Για την αποτελεσματικότερη διάγνωση και μετέπειτα την αντιμετώπιση του προβλήματος απαιτείται η συνεργασία του λογοθεραπευτή με μία διεπιστημονική ομάδα, όπως Αναπτυξιολόγος, Ψυχολόγος, Ειδικός παιδαγωγός, Νευρολόγος, Ω.Ρ.Λ, Εργοθεραπευτής, Παιδίατρος.

Ο λογοθεραπευτής καλείται να προσφέρει τις ειδικευμένες υπηρεσίες του σε άτομα με διαταραχές όπως:

Πως αντιμετωπίζεται η διαταραχή μέσω της λογοθεραπείας;

Ο λογοθεραπευτής σύμφωνα με την αξιολόγηση – εκτίμηση που έχει πραγματοποιήσει, καθορίζει τους στόχους για την αντιμετώπιση του προβλήματος, θέτει μικρούς βραχυπρόθεσμους στόχους τους οποίους το άτομο, καλείται σταδιακά να κατακτήσει και τον τελικό μακροπρόθεσμο στόχο του, δηλαδή το υψηλότερο επίπεδο στο οποίο θα πρέπει το άτομο να φτάσει με την ολοκλήρωση της παρέμβασης.

Άρθρο του κ. Στέλιου Μαντούδη, Αναπτυξιακού Εργοθεραπευτή Συνεργάτης Πανεπιστημίου Αθηνών Επιστημονικά Υπεύθυνος των Αναπτυξιακών Κέντρων Mandou