Πώς να αποφεύγουμε τα «αγκάθια» των σχολικών εκδρομών

Του Νίκου Τσούλια

Το παρόν άρθρο αναφέρεται μόνο στα αρνητικά σημεία των σχολικών εκδρομών

Οι σχολικές εκδρομές πάντα συγκέντρωναν ένα ιδιαίτερο ενδιαφέρον και θεωρούνται από όλες τις μαθητικές γενιές ως συστατικό στοιχείο των σχολικών αναμνήσεών τους. Και είναι ακριβώς αυτό το σημείο που «καλεί» μαθητές και μαθήτριες στη δημιουργία «αιχμηρών γεγονότων» – πέραν των συμβατικών συμπεριφορών του σχολείου – και έτσι τα παιδιά και οι έφηβοι επιθυμούν σφόδρα να δημιουργήσουν τα δικά τους ξεχωριστά γεγονότα.

Αλλά αν αυτή είναι η βαθύτερη μαθητική επιθυμία, το σχολείο έχει τις δικές του ιεραρχήσεις. Λαμβάνει υπόψη του σε κάθε περίπτωση αυτή την «ανάγκη» του μαθητόκοσμου, αλλά δεν μπορεί να μείνει μόνο σ’ αυτή. Ο μορφωτικός και επιμορφωτικός, ο παιδαγωγικός και πολιτισμικός ρόλος των σχολικών εκδρομών είναι πολύ βασικός και δεν μπορεί παρά να υπηρετείται με περισσή επιμέλεια. Και δεν πρόκειται απλά και μόνο για μια εμμονή των θεσμών της εκπαίδευσης αλλά και για μια κοινωνική επιλογή, αρκεί να σκεφτούμε αν υπάρχει έστω και ένας γονέας που να θέλει το παιδί του σε μια εκδρομή να μην αποκομίζει κάποιους μαθησιακούς θησαυρούς.

Ωστόσο, σ’ αυτό το σημείωμα πρόθεση είναι να σταθούμε στα αγκάθια των σχολικών εκδρομών και να δώσουμε και μια έστω πρόχειρη θεώρησή τους. Το πρώτο σημείο, που αξίζει να αναφερθεί, είναι η αποφυγή των κινδύνων και των ατυχημάτων, γιατί σε αντίθετη περίπτωση η εικόνα της εκδρομής έχει αμαυρωθεί.

Δεν είναι καθόλου τυχαίο το γεγονός ότι εμείς οι εκπαιδευτικοί θεωρούμε κάθε εκδρομή επιτυχημένη μόνο και μόνο αν δεν συμβεί κάποιο αρνητικό συμβάν!

Προς τούτο απαιτείται διαρκής εγρήγορση των συνοδών εκπαιδευτικών και στενή παρακολούθηση των μαθητών / μαθητριών στις φάσεις που δεν υπάρχει οργανωμένη εκδήλωση.
Δεύτερο σημείο εκτιμώ ότι είναι η καλή οργάνωσή τους και η συστηματική και προσεκτική υλοποίησή τους σε σχέση με την επιλογή του Γραφείου.

Συνήθως διαπιστώνονται ελλειμματικές υπηρεσίες εκ μέρους της επιχείρησης που αναλαμβάνει το όλο εγχείρημα και γι’ αυτό απαιτείται ενδελεχής έλεγχος!

Εδώ ενυπάρχουν επιμέρους στοιχεία. Η αρτιότητα των υπηρεσιών του Γραφείου, που έχει αναλάβει το όλο εγχείρημα, εξασφαλίζεται όχι απλά και μόνο μέσα από τη διαφάνεια της προκήρυξης αλλά και από τη μελέτη των επιμέρους στοιχείων (λεωφορεία, ιστορικό του Γραφείου) πριν ξεκινήσει η όλη εξόρμηση, γιατί στη συνέχεια τα πράγματα γίνονται πιο σύνθετα.
Τρίτο σημείο αφορά το πρόγραμμα που διαμορφώνει το σχολείο. Εδώ κατά κανόνα γίνεται το εξής λάθος. Υπερφορτώνεται το όλο επιμορφωτικό / μαθησιακό πλαίσιο, σαν να πρόκειται για σχολικό πρόγραμμα.

Η συγκρότηση του προγράμματος γίνεται εν πολλοίς «επί χάρτου» και με βασικό άξονα ότι δεν θα υπάρξει καμιά δυσκολία ούτε καθυστέρηση ούτε απρόβλεπτες καιρικές συνθήκες κλπ. Δεν λαμβάνουμε υπόψη μας και δεν προοικονομούμε δηλαδή την πραγματική εικόνα του εγχειρήματος. Και θεωρώ ότι δεν είναι και πολύ φρόνιμο να ξεφορτώνεται το πρόγραμμα στη διάρκεια της εκδρομής είτε από αντικειμενικούς λόγους είτε από απαίτηση των μαθητών / μαθητριών.
Τέταρτο σημείο – αγκάθι θεωρώ ότι είναι η οργάνωση της βραδινής ψυχαγωγίας. Εδώ είναι η μεγάλη πρόκληση, αρκεί να σκεφτούμε ότι εδώ τέμνεται ο πιο «αγαθός» ίσως κοινωνικός θεσμός, το σχολείο, με ένα από το πιο «γκρίζα σκηνικά», εκείνο των νυχτερινών κέντρων, όπου ενυπάρχει και ένα μέρος του υπόκοσμου.

Ιδιαίτερα στην περίπτωση του κλαμπ, η όλη υπόθεση είναι αρκετά δύσκολη, αφού ο έλεγχος επί των μαθητών / μαθητριών – όταν το κλαμπ είναι μεγάλο και θεοσκότεινο – δεν είναι καθόλου εύκολος. Εδώ πηγάζει και το πρόβλημα του αλκοόλ με πιθανή μορφή και εκείνη των χαλασμένων και ύποπτων ποτών.

Η άποψή μου σ’ αυτό το σημείο είναι απόλυτη. Επιβάλλεται η προτίμηση μικρών κλαμπ, που θα χωρούν ένα – δύο σχολεία, για να υπάρχει η δυνατότητα κάποιας εικόνας επίβλεψης και όχι τα μεγάλα κλαμπ όπου επικρατεί χάος!
Η πέμπτη «αναφορά του κακού» συνδέεται με τη σχέση των μαθητών / μαθητριών με το αλκοόλ. Είναι μάλλον μια γενικευμένη εικόνα η μεταφορά αλκοολούχων ποτών στις αποσκευές τους. Δύο ομάδες από τους εκπαιδευόμενους χρήζουν ειδικής αντιμετώπισης.

Η «ευάλωτη ομάδα» που δεν έχει εμπειρία με το αλκοόλ και αναζητεί ευκαιρία να δοκιμάσει ή και να ξεσπάσει και η «προχωρημένη ομάδα» που θεωρεί το αλκοόλ «μαγκιά» και αυτοπροβάλλεται ως ο κινητήριος μοχλός της «μικρής επανάστασης».

Εδώ η συμπεριφορά πρέπει να είναι ξεκάθαρη και να αποβλέπει στην απόλυτη απαγόρευση του αλκοόλ αλλά και στον περιοδικό έλεγχο των αποσκευών παρουσία των μαθητών / μαθητριών. Αυτό σημαίνει ότι έχουν γίνει συστάσεις από το σχολείο, ότι στην περίπτωση σύλληψης και χρήσης αλκοόλ ο υπαίτιος επιστρέφει στους γονείς του, με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Θεωρώ ότι οποιαδήποτε ελαστικότητα στο θέμα αυτό οδηγεί σε παρατράγουδα, αρκεί να σκεφτούμε ότι σχεδόν όλα τα σχολεία έχουν κακή εμπειρία με το αλκοόλ σε κάποια απ’ όλες τις εκδρομές τους.
Τελειώνω με το σημείο των σχέσεων εκπαιδευτικών – μαθητών / μαθητριών.

Είναι βέβαιο ότι το καλό παιδαγωγικό κλίμα του σχολείου βοηθάει στη διαμόρφωση όμορφων σχέσεων.

Προφανώς στις εκδρομές οι καθαρά ενδοσχολικές σχέσεις υφίστανται μετασχηματισμό συνήθως προς το καλύτερο και προς το φιλικότερο και ενίοτε μπορεί να διαμορφώνεται και μια μερική άρση των κλασικών λειτουργιών του σχολείου και επομένως απαιτείται ορθολογική διαχείριση και η μεγαλύτερη δυνατή πρόληψη των ανεπιθύμητων συγκρούσεων.
Όλοι οι εκπαιδευτικοί γνωρίζουν το βάρος της ευθύνης, παιδαγωγικής αλλά και νομικής, που έχουν κατά τη διάρκεια των σχολικών εκδρομών.

Γνωρίζουν επίσης ότι αντικαθιστούν εν μέρει και τους γονείς των μαθητών / μαθητριών γι’ αυτές τις ημέρες. Και αυτό σημαίνει πολλά…