Σε αυτό το άρθρο με την συμβολή του Δημήτρη Μπούκουρα ,Κλινικός Ψυχολόγος – Ψυχοθεραπευτής ,θα σταθούμε ιδιαίτερα στο είδος της επιθετικής συμπεριφοράς των παιδιών.
Το πιο συνηθισμένο είναι όταν ενοχλούν τα άλλα παιδιά. Στα πρώτα τους βήματα για να αποκτήσουν φίλους σχεδόν όλα τα παιδιά χτυπούν άλλους. Στην πραγματικότητα, βέβαια, το να χτυπούν άλλους είναι ένας από τους τρόπους με τους οποίους τα παιδιά μαθαίνουν να προσαρμόζονται στην συντροφιά άλλων παιδιών.
Αν παρακολουθήσουμε μια ομάδα παιδιών της προσχολικής ηλικίας, θα δούμε ότι 2 ή 3 παιδιά παίζουν ήρεμα μαζί, μετά τσακώνονται, κτυπούν το ένα, το άλλο, μετά σκορπούν για να παίξουν μόνοι τους και τέλος ξανασμίγουν για να παίξουν μαζί. Στη σχολική, βέβαια, ηλικία θα υπάρξουν και μερικοί τσακωμοί με σκοπό κυρίως να δοκιμάσει τη δύναμη του και να τη δοκιμάσει εναντίον των άλλων.
Επιθετική συμπεριφορά
Κάπου- κάπου συναντάμε κάποιο παιδί που φαίνεται να έχει σκοπό του να βασανίζει τα άλλα παιδιά. Ένα τέτοιο παιδί μπορεί να εκφράζει, με το μόνο τρόπο που ξέρει, την αντιπάθεια και τη δυστυχία του στις σχέσεις με τα άλλα παιδιά ή τους γονείς του. Έστω κι αν η επιθετική συμπεριφορά μπορεί να προσφέρει στο παιδί μια στιγμιαία ανακούφιση από το θυμό που έχει κλεισμένο μέσα του, στο βάθος της ψυχής του, όμως, αισθάνεται ότι είναι κακό, όταν συνεχώς κτυπά άλλους. Αυτό το συναίσθημα γίνεται πολύ πιο οξύ, όταν κτυπά ένα από τους γονείς του για την αγάπη του οποίου νοιώθει μεγάλη ανάγκη. Θέλει να βοηθηθεί να μάθει να συμπεριφέρεται μ’ ένα κοινωνικά αποδεκτό τρόπο και να έχει την επιδοκιμασία των άλλων. Για να πετύχει αυτό το πράγμα ένα παιδί πρέπει να έχει δίπλα τους γονείς και άλλους ενήλικες, οι οποίοι χωρίς να είναι αυστηροί, θα βρίσκονται πάντοτε στο πλευρό της δικής του συνείδησης.
Λύση: Το να βρούμε το καλύτερο τρόπο σ’ ένα τέτοιο πρόβλημα δεν είναι καθόλου εύκολο πράγμα. Βλέποντας ένα παιδί να κτυπά το άλλο, αμέσως ο ενήλικας αντιδρά κτυπώντας εκείνο που κτύπησε πρώτο. Αυτή όμως η αντίδραση μπορεί να ενισχύσει το παιδί να είναι πιο επιθετικό και να επιβεβαιώσει το αίσθημα του ότι είναι αδιόρθωτα κακό. Παράλληλα, όταν βλέπει το γονιό του να χτυπά, το παιδί μπορεί να νοιώσει ότι είναι σωστό να χτυπάει κι αυτό. Τελικά εκείνο που επιτυγχάνεται είναι η σύγχυση.
Εκτόνωση
Συχνά είναι πρακτικά χρήσιμο να προμηθεύσουμε το παιδί με διεξόδους σαν το σφυρί, τα καρφιά, την πλαστελίνη, τον αθλητισμό, το κολύμπι, τον στίβο, το τένις, τον χορό κ.λ.π έτσι ώστε οι δραστηριότητες αυτές να του δίνουν την ευκαιρία να εκτονώνεται και να εκφράζει τα επιθετικά του συναισθήματα μ’ έναν τρόπο που μπορεί να αποσπάσει την ειλικρινή επιδοκιμασία των γονιών του. Μπορεί ακόμα το παιδί να χρειάζεται μια ευκαιρία να εκφράζει με λόγια, παρά με έργα το θυμό του ή την επιθετικότητα, αλλά τότε πρέπει να γνωρίζει πως δεν θα τιμωρηθεί όταν λέει με ειλικρίνεια όλα όσα αισθάνεται.
Οι περισσότεροι γονείς έχουν πολλές φορές ταραχτεί όταν ακούνε από τα χείλια ενός μικρού παιδιού λέξεις χυδαίες γύρω από το σεξ. Τα παιδιά από την άλλη μεριά ευχαριστιούνται όταν πειραματίζονται με λέξεις αυτού του είδους. Πολύ συχνά τις χρησιμοποιούν μόνο και μόνο για να δημιουργήσουν εντύπωση. Όταν όμως οι ενήλικες δεν δίνουν σημασία, τότε χάνουν και τα παιδιά το ενδιαφέρον τους γι’ αυτό το παιχνίδι.
Άλλωστε, ένα παιδί βρίσκει πως ένα τέτοιο πράγμα είναι ένας εύκολος και βολικός τρόπος, για να ενοχλήσει τους γονείς του ή άλλους ενήλικες, και να προσελκύσει το ενδιαφέρον τους.
Όταν δείξουν στο παιδί, ότι αυτές οι λέξεις δεν είναι καινούργιες για εμάς και ότι τις έχουμε ξανακούσει τότε σταδιακά τις απομακρύνουν και δεν τις χρησιμοποιούν.
Ήρεμα παιδιά
Ας δούμε τώρα μερικά παιδιά, τα οποία ενώ μεγαλώνουν πολύ ήρεμα στο σπίτι, αντιμετωπίζουν προβλήματα, όταν πάνε στο σχολείο, όποτε θα πρέπει να συναναστραφούν άλλα παιδιά. Στη φάση αυτή θα πρέπει να υποτάξουν τις επιθυμίες τους στο τι ενδιαφέρει και τους άλλους και θα πρέπει να βρίσκουν ικανοποίηση αποτελώντας μέλη μιας ομάδας.
Καταπιεσμένα παιδιά
Το παιδί όμως που τιμωρήθηκε πολύ ή καταπιέστηκε από τους γονείς του ή που δεν έχουν τεθεί τα όρια ή που δεν έχει καλές σχέσεις με τα αδέρφια του τότε θα δυσκολευτεί να προσαρμοστεί στο ομαδικό πνεύμα.
Είναι ενδεχόμενο να μεταφέρει τους ανταγωνισμούς που ζει μέσα στο σπίτι και στην σχολική τάξη. Όταν αυτά τα παιδιά έχουν να αντιμετωπίσουν κάποιους είδους ήττα, ή να παίξουν δευτερεύοντα ρόλο σε σύγκριση μ’ ένα άλλο παιδί, συχνά ανακουφίζονται από τα πληγωμένα τους συναισθήματα με το να κάνουν τον παλικαρά, με σκοπό να πείσουν τον εαυτό τους ότι σε κάτι είναι καλύτεροι από οποιοδήποτε άλλο.
Ακριβώς όπως το παιδί που παίζει τον παλικαρά έτσι κι ο μαθητής που ξεγελά τους άλλους στα παιχνίδια, μπορεί να προσπαθεί να αντισταθμίσει τα συναισθήματα της κατωτερότητας με το να ξεπερνά τους συντρόφους του με τίμια ή ανόητα κόλπα. Παρόμοια συμπεράσματα παρουσιάζεται σε παιδιά που στο οικογενειακό τους περιβάλλον δεν έμαθαν τους κανόνες μιας ανταλλαγής “δίνω- παίρνω”.
Αντίποδας όμως, ενός επιθετικού παιδιού, για το οποίο έχουν ειπωθεί και γραφτεί τόσα πολλά, είναι ακριβώς ο αντίθετος του τύπος, που παρουσιάζει κι αυτός τις δικές του δυσκολίες. Ένα παιδί δειλό, παθητικό που κρύβει συχνά τις εσωτερικές του συγκρούσεις πίσω από τη μάσκα της καλοσύνης και της γενναιοψυχίας. Αρνείται να υπερασπιστεί τον εαυτό του, μπορεί να φεύγει κάθε φορά που άλλα παιδιά το κτυπούν, είναι πολλές φορές κλαψιάρικο και φοβάται να εκφράσει την επιθετικότητα του μ’ ένα τρόπο ευθύ.
Το δειλό παιδί
Όταν ένα δειλό παιδί βρίσκεται ανάμεσα σ’ άλλα παιδιά, νοιώθει ανασφάλεια, που μπορεί να πηγάζει είτε από το γεγονός ότι έχει καταπιεστεί προηγούμενα από γονείς πολύ αυταρχικούς είτε από το γεγονός ότι οι γονείς του ήταν υπερπροστατευτικοί ώστε δεν μπόρεσε να διεκδικήσει τα προσωπικά του δικαιώματα. Ένα τέτοιο παιδί, στην πραγματικότητα δεν στερείται την ικανότητα για να εκφράσει εχθρότητα ή επιθετικότητα, αλλά έχει μάθει να φοβάται τόσο τα δικά του επιθετικά συναισθήματα που δεν τολμά να τα εκδηλώσει.
Για να κερδίσει ένα τέτοια παιδί την αυτοπεποίθηση του χρειάζεται χρόνος και προσπάθεια.Χρειάζεται βοήθεια για να βρει την ικανότητα μέσα από τις δραστηριότητες του και τις δεξιότητες του.Αφού φοβάται το συναγωνισμό, μπορεί να παίξει μόνο του για λίγο. Οι γονείς πρέπει να ενισχύουν το παιδί να ασχολείται με κάποια δραστηριότητα, να ενισχύουν τις θετικές του προσπάθειες, ώστε σταδιακά να μπορέσει να νοιώσει αρκετή ασφάλεια και να δοκιμάσει να παίξει και με άλλα παιδιά.Η συνεργασία των γονέων με το παιδί στο παιχνίδι είναι ένα θετικό στοιχείο αλλά και χρήσιμο.Μ’ όλα αυτά σιγά σιγά αποκτά την αυτοπεποίθηση που χρειάζεται για να γίνει δημιουργικό στην ζωηράδα του και να πάρει τη θέση του στην ομάδα.
Ακολουθείστε το iPaidia στο Google News
