Οι Λωτοφάγοι των ανθρωπιστικών σπουδών

Επιμέλεια: Δημήτριος Ζανδές_Φιλόλογος

Εσχάτως, σε γνωστό μέσο κοινωνικής δικτύωσης έπεσε στην αντίληψή μου μια ιδιαιτέρως ευφυής ανάρτηση μαθήτριάς Γ’ Λυκείου. Σχολίαζε ιλαρά- δεικτικά: “Νεοελληνική Γλώσσα, το μάθημα που δεν ξέρω τι μου ζητάτε, αλλά σίγουρα το αίτιο εμφάνισης αυτού που δεν κατανοώ είναι η απουσία ανθρωπιστικής παιδείας”..

Μέσα σε αυτό το ευφυολόγημα συνοψίζεται το κατάντημα του εξοβελισμού των ανθρωπιστικών ιδανικών από την παιδεία μας και η πρόταξη της χρησιμότητας ως υπέρτατης αξιακής σταθεράς. Δηλαδή, την υποταγή μας, στο αν και κατά πόσο καθετι παράγει χρηστική αποδοτικότητα. Σήμερα, παρατηρούμε την ίδια κατευθυντήρια να ακολουθείται και από την παρούσα ηγεσία του Υπουργείου ως συνέχεια της τελευταίας πενταετίας κατά την οποία ανερυθροίαστα υλοποιείται το “κούρεμα” των ανθρωπιστικών σπουδών.

Το πρώτο “χειρουργείο” περιελάμβανε την αφαίρεση από τα Αρχαία Προσανατολισμού στη Β’ Λυκείου των έργων Υπερ Ροδίων Ελευθερίας του Δημοσθένη και το Περί Ειρήνης του Ισοκράτη. Στην εισαγωγή στην τριτοβάθμια εκπαίδευση των μελλούμενων εκπαιδευτικών μας υπολείπεται και πάλι -κατά την κρίση των εκπαιδευτικών ινστρουκτόρων- ένας λογογράφος του διαμετρήματος του Δημοσθένη με την ωδή του στα δημοκρατικά ήθη. Παραλλήλως, πλεονάζει πια και ο Ισοκράτης από τη συφοριασμένη μας παιδεία με τα φιλειρηνικά του ιδεώδη. Παρωχημένος και ο δικός του ψόγος για τους δημαγωγούς ως το πιο βδεληρό κομμάτι της δημοκρατίας και η ακράδαντη πίστη του για την προώθηση μιας εσωτερικής μεταρρύθμισης με προμετωπίδα την ηθική.

Επακολούθημα, αποτέλεσε η αρχική προ διετίας κατάργηση των Λατινικών στη Β’ Λυκείου και η ταυτόχρονη συνακόλουθη σύμπτυξη τους σε ένα μάθημα κοπτοραπτικής στη Γ’ Λυκείου και μόνο, μονολιθικό, αγαλματοποιημένο εδώ και είκοσι χρόνια στην ίδια διδακτέα ύλη δίχως εισαγωγικές παραπομπές, δίχως καμία προσέγγιση ουσίας με το κλασσικό ουμανισμό.

Έπονταν το ψαλίδισμα της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας στην τάξη των τελειόφοιτων από την εξεταστέα ύλη. Περίττευαν βλέπετε κέιμενα του Σολωμού, του Βιζηυνού, του Παπαδιαμάντη, του Ιωάννου και της Δημουλά. Περιττευαν από τα παιδιά μας αξίες όπως η ισότητα των δύο φύλων, η μητρότητα, ο άμωμος έρωτας, η φιλοπατρία, η φυσιολατρία, τα βάσανα των προσφύγων. Και τόσα άλλα.

Ακροτελεύτια κίνηση που προκάλεσε θύελλα αντιδράσεων αφορούσε την αφαίρεση του Ποντιακού Ζητήματος από την εξεταστέα ύλη της Ιστορίας Προσανατολισμού των τελειοφοίτων. Η Γενοκτονία των Ποντίων αποτελεί απαραχάρακτη πραγματικότητα του πατρογονικού παρελθόντος ενός μεγάλου τμήματος του πληθυσμού που πρέπει να χαίρει της αναλόγου τιμής θαρρώ από την τόσο εύθρυπτη στην ευαισθητοποίηση επί των ανθρωπίνων δικαιωμάτων εκπαιδευτική κοινότητα.

Καταληκτικά, η θρυαλλίδα που ξεχείλισε το ποτήρι αποτέλεσε η προϊούσα έξοδος και της Αντιγόνης του Σοφοκλή από το πρόγραμμα διδασκαλίας στη Β’ Λυκείου. Τελικά, μετά από ήξεις- αφήξεις διαρροών, το μάθημα παρέμεινε αλλά αποτέλεσε μια ακόμα απόδειξη ύπαρξης της εκπαιδευτικής διελκυστίνδας που προκαλεί φυγόκεντρες τάσεις από τις ανθρωπιστικές σπουδές.

Είναι αξιωματική βεβαιότητα του χειμαζόμενου εκπαιδευτικού κόσμου να προασπίσει τις οδούς αριστείας του και να διεκδικήσει την επαναχάραξη ενός προγράμματος σπουδών βασισμένου στις μεγάλες έννοιες που ορθοπόδησαν σε όλες τις σκιώδεις εποχές -όπως η σημερινή- την ελληνικότητα ως αξία. Οι λέξεις- αξίες του ελληνισμού ήταν πάντα πράξεις. Δεν ήταν ένα συνοθύλευμα ήχων. Και η περιπέτεια των λέξεων αυτού του τόπου είναι συνυφασμένη με τους διανοητές του.

Κάτι που διατρέχει εξάλλου γονιδιακά έναν λαό δεν δύναται να αποψιλωθεί γραφειοκρατικά. Η σωτηριολογική προσέγγιση των ανθρωπιστικών σπουδών μέσα από ένα θελκτικό πρόγραμμα διδασκαλίας ίσως δημιουργούσε μια σειρά εκουσίων συνεπειών που θα εξασφάλιζαν τόσο εξωστρέφεια όσο και παίδευση ουσιώδη στο δυνητικό επαγγελματικό προσωπικό αυτού του τόπου.

Ειδάλλως, πρέπει να παραμείνουμε στη χώρα των Λωτοφάγων με τη λήθη ως αυταξία μας.