Με ένα βιβλίο ανοιχτό

Πολλά πράγματα της δημόσιας και της προσωπικής μας ζωής μας μπορούν να έχουν πιο δημιουργικούς «προσανατολισμούς» αν ως λαός είχαμε πιο θερμή σχέση με το βιβλίο. Στην ουσία βέβαια πρόκειται για τη σχέση μας με τη γνώση,τη σχέση μας με το αξιερώτητο.

Ας αναρωτηθούμε όμως πώς θα ήταν η ζωή μας χωρίς το βιβλίο, πώς θα ήταν η ίδια η ιστορία της σύγχρονης ανθρωπότητας χωρίς τον απέραντο κόσμο των τόσων και τόσων σελίδων που έχουν γραφεί και διαβαστεί, που έχουν ξεχερσώσει αμέτρητους τόπους απαιδευσίας και πρωτόγονων ενστίκτων.

Γιατί η μορφωτική προσπάθεια δεν μπορεί να εξαντλείται στα όρια της τυπικής εκπαίδευσης. Θα πρέπει να υπάρξει ένα μορφωτικό ρεύμα που θα δώσει νέα ανθρωπιστικά χαρακτηριστικά στην κοινωνία μας. Η πνευματική καλλιέργεια, η διά βίου μάθηση, το πάθος για τη γνώση είναι σηματωροί για μια κοινωνία που θέλει να αναζητά το νόημα της ανθρώπινης ιστορίας. «Η Παιδεία ή υπάρχει παντού ή δεν υπάρχει πουθενά. Πρέπει να βρίσκεται ακόμα και στον αέρα που αναπνέουμε», τόνιζε ο Γάλλος φιλόσοφος Victor Cousin, σπουδαίος μελετητής του Καρτέσιου και βασικός παράγοντας της ίδρυσης των Γαλλικών πανεπιστημίων τον 19ο αιώνα.

Γιατί τα σημειώνω όλα αυτά; Γιατί οι Έλληνες δε διαβάζουμε όσο απαιτούν οι καιροί μας. Ευτυχώς όμως στους νέους διαμορφώνεται μια μεταστροφή αυτής της εικόνας. Υπάρχει μια κρατούσα αντίληψη ότι το διάβασμα είναι μια σχολική υπόθεση. Και πρέπει να αλλάξει αυτή η νοοτροπία με τρόπο συστηματικό, με την ανάπτυξη και την καλλιέργεια πολλαπλών μεθόδων.

Να γίνουμε μόνιμοι εραστές του βιβλίου. Να μάθουμε να νιώθουμε τη γοητεία του διαβάσματος, που μας οδηγεί στα τόσα και τόσα μονοπάτια της ανθρώπινης περιπέτειας. Να τροφοδοτούμε διαρκώς τον κόσμο του στοχασμού μας κορφολογώντας τους βλαστούς της λογοτεχνίας, της επιστήμης, της φιλοσοφίας, της ποίησης.

Γιατί, πώς μπορεί να ζήσει ένας άνθρωπος που δε θα έχει γευθεί τις κορυφαίες «στιγμές» της ανθρώπινης διανόησης; Πώς μπορεί να πει στον εαυτό του ότι έχει άποψη για τη ζωή, αν δεν έχει διαβάσει Όμηρο, Αισχύλο, Αριστοτέλη, Οράτιο, Καρτέσιο, Καντ, Ντοστογιέφσκι, Τολστόι, Παπαδιαμάντη, Σεφέρη, Ελύτη; Γιατί, κοινωνίες που δεν καλλιεργούν την πνευματικότητα του ανθρώπου και τις διανοητικές αναζητήσεις, κοινωνίες που διακρίνονται από καταναλωτική βουλιμία, είναι κοινωνίες παρακμής.

Και αν οι γονείς θέλουν να βοηθήσουν καθοριστικά στη μορφωτική εξέλιξη των παιδιών τους, πρέπει να τους καλλιεργήσουν την «ιερά νόσο» του διαβάσματος από τη μικρή, προσχολική ηλικία με έναν απλό τρόπο: Να διαβάζουν αυτοί οι ίδιοι, για να βιώσουν τα παιδιά στα ριζώματά τους την εικόνα του διαβάσματος ως μία εικόνα τόσο απαραίτητη όσο και η ανάγκη της αναπνοής.

Η βιβλιοφιλία δεν είναι κάποιο δευτερεύον ζήτημα. Συνδέεται με την ίδια την ακτινοβολία του ανθρώπου και του πολίτη, με το τι αντίληψη και στάση ζωής έχουμε. Συνδέεται με την υπαρξιακή ανάγκη μας να επικοινωνούμε ουσιαστικά με τους άλλους ανθρώπους και να διαστέλλουμε διαρκώς το σύμπαν της σκέψης μας.

Να γιατί ισχυρίζομαι ότι παντού και πάντα πρέπει να είμαστε με ένα βιβλίο στο χέρι, με ένα βιβλίο που θα ανοίγει με την πρώτη ευκαιρία για να μας ταξιδεύει σε τόπους γοητευτικούς και στοχαστικούς. Να είμαστε με ένα βιβλίο ανοιχτό, γιατί πάντα μας γεννάει σκιρτήματα ψυχής, γιατί πάντα μας δωρίζει όμορφες πνευματικές στιγμές, μας χαρίζει απλόχερα αναπολήσεις του εαυτού μας.