Η οικονομική κρίση και οι επιπτώσεις της: η οικογένεια, το σχολείο, το παιδί

Βάζουμε προτεραιότητες: πάνω από όλα μπαίνει η μόρφωση των παιδιών μας

Ελένη Λιβανίου

Εducational Psychologist (Ph.D)

Τα τελευταία χρόνια, χιλιάδες συμπολίτες μας έχασαν τις δουλειές τους, μειώθηκαν οι μισθοί κι οι συντάξεις τους, έχασαν τα σπίτια τους και τα αυτοκίνητά τους, μειώθηκαν ή / και έχασαν τις οικονομίες τους, έπεσε το βιοτικό τους επίπεδο και ξύπνησαν ξαφνικά σε μια πρωτόγνωρη κοινωνικο-οικονομική πραγματικότητα. Με δεδομένη αυτήν την κατάσταση – και τον όγκο της πληροφόρησης / παραπληροφόρησης με τον οποίο μας βομβαρδίζουν καθημερινά – είναι σημαντικό να αντιληφθούμε και να ορίσουμε τον πραγματικό βαθμό στον οποίο επηρεάζει αυτή η οικονομική κρίση εμάς τους ίδιους, σαν γονείς κι εκπαιδευτικούς, και κατ’ επέκταση τι επιπτώσεις μπορεί να έχει αυτή η καινούργια πραγματικότητα στον ψυχισμό των παιδιών μας και των μαθητών μας.

Τα βασικά «χαρακτηριστικά» αυτής της πραγματικότητας είναι:

αισθήματα ανασφάλειας (οικονομικής και κοινωνικής)
αισθήματα ευαλώτητας
έλλειψη εμπιστοσύνης προς τους θεσμούς
φοβία και καχυποψία στην καθημερινότητα
αμφισβήτηση για το αύριο

Έρευνες και μελέτες δείχνουν ότι οι άνθρωποι, σε οποιαδήποτε οικονομική και κοινωνική στάθμη και αν ανήκουν, αντιδρούν με τον ίδιο τρόπο όταν αντιμετωπίζουν απρόσμενες οικονομικές δυσχέρειες. Ο πιο συνηθισμένος μηχανισμός άμυνας είναι η κατάθλιψη, η οποία στα άτομα που έχουν επιρρέπεια σε αυτή (ιδιαίτερα οι άνδρες) γίνεται ακόμη πιο σοβαρή. Η έρευνα επίσης έδειξε ότι η οικογένεια είναι αυτή που πλήττεται άμεσα. Δυστυχώς, σε αυτές τις περιπτώσεις, οι γονείς πολύ σπάνια ζητούν βοήθεια για το πώς θα διαχειριστούν οι ίδιοι τα προβλήματά τους και τι χρειάζεται να προσέξουν στην επικοινωνία τους με τα παιδιά.

Συγκεκριμένα, αυτό που συμβαίνει είναι ότι οι απότομα πτωτικές αλλαγές στα οικονομικά μιας οικογένειας δημιουργούν ένα είδος δίνης που ρουφά μέσα της και κατατροπώνει συνήθειες, σχέσεις, συναισθήματα και συμπεριφορές. Όσο οξύνονται τα προβλήματα, τόσο επιδεινώνεται ο ψυχισμός των γονιών και κατ’ επέκταση η συμπεριφορά τους. Οι γονείς που διαχειρίζονται το άγχος και τα προβλήματά τους με «υγιείς» τρόπους γίνονται μοντέλα προς μίμηση για τα παιδιά τους και κρατούν την οικογένεια σε ισορροπία, τόσο σε ψυχοσυναισθηματικό όσο και σε λειτουργικό επίπεδο. Έτσι, μαθαίνουν και τα παιδιά πώς να οργανώνονται σε καταστάσεις κρίσης και τι δεξιότητες και συνήθειες να υιοθετούν. Οι γονείς γνωρίζουν το πόσο δύσκολο είναι ν’ αλλάξουν τις συμπεριφορές και τις συνήθειες των παιδιών τους – πόσο μάλλον τις δικές τους. Η αλλαγή είναι μια μεγάλη πρόκληση σ’ αυτές τις περιπτώσεις, όπου χρειάζεται να ξεκινήσει κάνεις με μικρές εφικτές αλλαγές στην καθημερινότητα τη δική του και της οικογένειας του, όπου οι στόχοι θα είναι κοινοί.

Η αλληλεγγύη κι η αλληλοϋποστήριξη είναι η καλύτερη συνταγή επιβίωσης σ’ αυτές τις καταστάσεις.

Δεν κρύβομαι, δεν τα κρατάω όλα στο σπίτι μου ή στον εαυτό μου, δεν υποκρίνομαι ότι όλα είναι καλά. Ζητώ βοήθεια και συζητώ τα προβλήματά μου. Το ότι μπορώ να τα χειριστώ μόνος μου και να βρω μόνος μου διεξόδους, στην πραγματικότητα είναι η αρχή της άρνησης (avoidance), που τελικά οδηγεί σε ψυχοσυναισθηματικό αδιέξοδο κι αποδιοργάνωση, διότι τα οικονομικά προβλήματα δημιουργούν μια πλειάδα πολυεπίπεδων δυσχερειών.

Περνάμε μια κρίση, έναν ύπουλο εχθρό παθητικο-επιθετικής φύσης, που αργά ή γρήγορα θα μας αγγίξει όλους και όλοι θα έχουμε ανάγκη από κάποιου είδους στήριξη. Είναι σημαντικό λοιπόν να οργανωθούμε με έναν τέτοιο τρόπο που να μπορέσουμε να σταθούμε στα πόδια μας και να στηρίξουμε εμείς οι ίδιοι τη δική μας ζωή κι αυτών που εξαρτώνται από εμάς. Πρέπει να αξιολογήσουμε σωστά τις επικείμενες «αλλαγές» και τα προβλήματα που θα φέρουν, ώστε να είμαστε καλύτερα προετοιμασμένοι για να τα αντιπαρέλθουμε.

Βάζουμε προτεραιότητες: πάνω από όλα μπαίνει η μόρφωση των παιδιών μας – το δικό τους μέλλον αφορά όχι μόνο τα ίδια, αλλά και το μέλλον της Ελλάδας.

Σαν γονείς κaι εκπαιδευτικοί λοιπόν, οφείλουμε να δείξουμε ανθεκτικότητα αντιμετωπίζοντας το εδώ και τώρα με στόχο το αύριο.

europalso.gr