«Γνώση και Αγάπη»

«Γνώση και Αγάπη». Είναι η παιδαγωγική μου διδαχή. Είναι το απόσταγμα της ζωής μου. Είναι το πρόταγμα της κοσμοθεωρίας μου. Δεν ξέρω αν υπάρχουν θεότητες στη σύγχρονη εποχή, στην περίοδο της νεωτερικότητας. Αλλά αν υπάρχουν, είμαι απολύτως βέβαιος ότι η γνώση και η αγάπη είναι οι πρώτες των πρώτων.

Η αγάπη συνέχει τον Κόσμο, όπως η δύναμη της βαρύτητας συνέχει το Σύμπαν. Η αγάπη εξανθρωπίζει τον άνθρωπο. Από τη μητρική αγάπη και την πατρική φροντίδα και τους συναισθηματικούς δεσμούς της φιλίας μέχρι το ερωτικό πάθος και την επιθυμία για ταύτιση με τον άλλο / την άλλη είναι ένας ολόκληρος φωτεινός γαλαξίας που συνεγείρει τα ανθρώπινα όντα και τα εξαϋλώνει για να γνωρίσουν της ψυχής το μεγαλείο.

Η γνώση συνδεσμώνει καθετί με όλα τα άλλα στοιχεία που το περιβάλλουν ακόμα και με αυτά που είναι στις ακρώρειες του Σύμπαντος. Η βαθιά γνώση δίνει νόημα στη διασπασμένη ενότητα της ύλης και του πνεύματος. Η σοφή γνώση ιεροποιεί την ανθρώπινη αγωνία, εκστασιάζει το πνεύμα μας και το οδηγεί στην κορύφωση.

Μπορεί να θεωρείται άγνωστη η σχέση της γνώσης με την αγάπη. Γνωρίζουμε όμως τους ισχυρούς δεσμούς τους. Όσο περισσότερο γνωρίζεις κάτι, τόσο περισσότερο το αγαπάς. Αλλά ισχύει και το αντίστροφο. Όσο περισσότερο αγαπάς κάτι, τόσο περισσότερο το γνωρίζεις. Τι συμβαίνει τελικά; Αν σ’ αυτό το ιερό δίδυμο το ένα είναι αίτιο και αιτιατό του άλλου, μήπως αγάπη και γνώση είναι ένα και το αυτό και απλώς η γλώσσα και η σκέψη του ανθρώπου τα έχει διαφοροποιήσει στον κόσμο του «φαίνεσθαι» για να μπορεί να τα καλλιεργεί πιο εύκολα και τελικά έχουμε λησμονήσει το ενιαίο και το αδιαίρετο του σχήματός των;

Αλλά η ενότητά τους αφορά και άλλα σημεία. Και η γνώση και η αγάπη είναι μεν έμφυτα, αλλά παράλληλα πρέπει και να καλλιεργηθούν, να καλλιεργούνται διαρκώς. Γιατί όσο καλλιεργούνται τόσο αναδεικνύουν το ιερό μεγαλείο τους. Η Γνώση είναι έμφυτη. Κάθε πρόσληψη των αισθήσεών μας, που γίνεται σχεδόν αναπόφευκτα σε κάθε ανάσα μας, είναι και σπινθήρας γνώσης. Κάθε στοχασμός του ανθρώπου, που γίνεται ούτως ή άλλως σε κάθε στιγμή της ζωής μας, είναι ανεξάντλητη πηγή γνώσης. Ποτέ η σκέψη μας δεν είναι ήσυχη και αδρανής. Πάντα κάπου περιδιαβαίνει και συλλέγει και δημιουργεί και αναδημιουργεί. Ακόμα και όταν η συνείδησή μας είναι προσωρινά ανενεργή στη διάρκεια του ύπνου μας, η σκέψη μας λειτουργεί στο υποσυνείδητο.

Η αγάπη είναι έμφυτη. Κάθε ανθρώπινη ύπαρξη που έχει δεχτεί τη σχέση της μητρικής αγκαλιάς θέλει να αγαπάει και να αγαπιέται. Είναι το θείο δώρο της ανθρώπινης κατάστασής μας που αρκεί μια απλή γονεϊκή θαλπωρή για να χαριστεί γενναιόδωρα γι’ όλη τη ζωή μας. Το πιο ξεχωριστό όνειρο του ανθρώπου είναι να γευτεί τον κόσμο της αγάπης. Αυτό το όνειρο συλλογίζεται από την ώρα που συνειδητοποιεί τον εαυτό του μέχρι τις τελευταίες του στιγμές.

Είναι η γνώση και η αγάπη έμφυτες, συστατικά στοιχεία της ανθρώπινης φύσης μας, αλλά για να εκφραστούν στην πληρότητά τους και για να βιώσουμε το μεγαλείο τους οφείλουμε να τις καλλιεργήσουμε. Ναι, και η αγάπη και η γνώση καλλιεργούνται. Και αν δεν καλλιεργηθούν, δεν μπορούν από μόνες τους να οδηγήσουν τον άνθρωπο στους ιερούς τόπους των.

Αυτή είναι η πρώτη των ευθυνών της αγωγής, τόσο της αγωγής της οικογένειας όσο και της αγωγής του σχολείου αλλά και ευρύτερα της κοινωνίας. Μπορεί να συσταθεί οποιαδήποτε μορφή οικογένειας χωρίς το τρυφερό χάδι της μητέρας, χωρίς το γλυκό βλέμμα του πατέρα, χωρίς τον πόθο των γονέων για εκμάθηση των πρώτων αναβαθμίδων της γλωσσικής καλλιέργειας του παιδιού τους από την οποία θα ξεκινήσει το

ταξίδι του κοινωνικού ανθρώπου; Μπορεί να νοηθεί εκπαίδευση και μόρφωση χωρίς την έμπνευση για την εισαγωγή μας στην ομορφιά της μάθησης, χωρίς το διαρκή οίστρο για την προαγωγή ανθρώπινων σχέσεων; Μπορούν να υπάρξουν κοινωνίες χωρίς πάθος για τη γνώση και για την αλληλεγγύη;

«Γνώση και αγάπη» είναι το Παιδαγωγικό μου πιστεύω, το άπαν της ιδεολογίας μου. Κάθε φορά που πρωτογνώριζα τους μαθητές και τις μαθήτριες της Α΄ λυκείου αφιέρωνα ένα μάθημα για να εξυμνήσω τη Γνώση και την Αγάπη, για να αναλύσω τον ενιαίο κόσμο τους, για να ρίξω σπόρους διαρκούς πόθου, σπόρους έντονου πάθους γι’ αυτές.

Και ζητούσα να βρουν (και συζητούσαμε κατά καιρούς) αν μπορεί να υπάρξουν αξίες πιο ουμανιστικές απ’ αυτές, αν η ζωή του ανθρώπου μπορεί να νοηθεί χωρίς αυτές, αν το χρήμα ή τα υλικά αγαθά ή η εξουσία ή οτιδήποτε άλλο μπορεί να αντιπαρατεθεί με αυτές, αν τίποτα απ’ όλα αυτά μπορεί να σταθεί μπροστά στην Αγάπη και στη Γνώση και να τις αγναντέψει…