Είχα μια γνωστή, που η δασκάλα του μικρού της γιού στο δημοτικό της είχε γράψει ότι το παιδί παρουσιάζει συμπεριφορές που την οδηγούν στο συμπέρασμα ότι έχει ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΕΛΛΕΙΜΜΑΤΙΚΗΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ.

–Έλα μωρέ, ότι να ‘ναι γράφουν αυτές οι δασκάλες, το παιδί μου δεν έχει τίποτα, απλά είναι λίγο ζωηρό, αυτή ήταν η απάντηση της. Θα μεγαλώσει και θα στρώσει.

Δεν είχε καν ενδιαφερθεί να μάθει τι να ήταν αυτό που είχε δει στο τετράδιο του μικρού πάνω από την αντιγραφή του μαθήματος που ήταν κατακκόκινη από τα λάθη.

Δεν ήθελε καν να ρωτήσει κάποιον ή να πάρει και μια άλλη γνώμη πάνω σε αυτό το θέμα και ας καθόταν με τις ώρες πάνω από ένα βιβλίο προσπαθώντας ναμάθει ο μικρός τηςνα γράφει έστω και για ένα λεπτό ήσυχος…

Τι είναι η ΔΕΠΥ – ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΕΛΛΕΙΜΜΑΤΙΚΗΣ ΠΡΟΣΟΧΗΣ ΥΠΕΡΚΙΝΗΤΙΚΟΤΗΤΑ;

Τα τελευταία χρόνια παρουσιάζεται ιδιαίτερα το εξής φαινόμενο: παιδιά δημοτικού, παιδιά μικρής ηλικίας, ακόμα και προσχολικής ηλικίας αδυνατούν να προσέξουν, να αφιερώσουν χρόνο σε μια δραστηριότητακαι παρουσιάζουν μια απρόσεκτη, παρορμητική και διαταρακτική συμπεριφορά. Αυτές οι εκδηλώσεις σε συνδυασμό με μια υπερκινητικότητα του παιδιού αποτελούν διαταραχή της ψυχολογικής ανάπτυξης των παιδιών που ονομάζεται ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΕΛΛΕΙΜΜΑΤΙΚΗΣ ΠΡΟΣΟΧΗΣ -ΥΠΕΡΚΙΝΗΤΙΚΟΤΗΤΑ (ΔΕΠΥ).

Τι διαφορά έχει η ΔΕΠΥ όμως από ένα απλά ζωηρό και φυσιολογικό παιδί όπως φαντάζομαι όλοι οι γονείς σκέφτονται τώρα.

Ποια είναι η εικόνα των παιδιών με ΔΕΠΥ;

Η έναρξη της διαταραχής παρατηρείται στην ηλικία των 3-5 ετών.

  • Η υπερκινητικότητα μπορεί να γίνει εύκολα αντιληπτή σε καταστάσεις που απαιτούν υψηλό βαθμό αυτοελέγχου. Μιλάμε για ένα δραστήριο παιδί που πολλές φορές όμως η ενεργητικότητα του είναι άσκοπη. Πάει από τη μια δραστηριότητα στην άλλη χωρίς ποτέ να ολοκληρώνει αυτό που αρχίζει.
  • Δε μπορεί να μείνει καθιστό για πάνω από μερικά λεπτά.
  • Χοροπηδάει, τρέχει, είναι υπερβολικά ομιλητικό, και θορυβώδες, κουνά μέρη του σώματος του, στριφογυρίζει ακόμα και σε καταστάσεις που υποτίθεται δεν έχουν κάποια ένταση, υποτίθεται ότι επικρατεί ηρεμία.
  • Είναι ανυπόμονο, απαιτητικό και δεν αντέχει τις ματαιώσεις.
  • Δυσκολεύεται να δεχτεί κανόνες και πειθαρχία.
  • Εκδηλώνει έντονη παρορμητικότητα, κάνει πράγματα επικίνδυνα για τον εαυτό του και πολλές φορές δείχνει να πράττει χωρίς να σκέφτεται καν.
  • Παρουσιάζει δυσκολίες στη συγκέντρωση, με αποτέλεσμα να παρατηρούνται μαθησιακές δυσκολίες.
  • Παρουσιάζει γρήγορες και ξαφνικές αλλαγές στη διάθεσης του και πολλές φορές έχει έλλειψη αναστολών στις κοινωνικές σχέσεις.

Το βασικό κριτήριο για να δούμε σε τι βαθμό συμβαίνουν όλα τα παραπάνω είναι η υπερβολική αυτή δραστηριότητα σε σχέση με το πως θα ήταν λογικό να αντιδράσει ένα παιδί αναλόγως των συνθηκών που επικρατούν εκείνη τη στιγμή.

Αν δηλαδή οι πράξεις του και ο τρόπος που φέρεται είναι ανάλογες με τη δεδομένη χρονική στιγμή. Αν το παιδί έχει επίγνωση του χώρου του χρόνου και της κατάστασης που βιώνει.

ΣΥΝΟΠΤΙΚΑ

Η διαταραχή αυτή εμφανίζεται συχνότερα στα αγόρια από τα κορίτσια σε αναλογία 3-4 προς 1. Τα αγόρια παρουσιάζουν περισσότερο προβλήματα υπερκινητικότητας, παρορμητικότητας, ενώ τα κορίτσια προβλήματα διάσπασης προσοχής. Παιδιά που παρουσιάζουν ΔΕΠΥ ανήκουν ως επί το πλήστον σε δυσαρμονικές οικογένειες, οικογένειες με διάφορα προβλήματα τόσο μεταξύ των σχέσεων των γονέων όσο και ψυχολογικά ή ψυχιατρικά προβλήματα του ενός ή και των δυο γονέων.

Το υπερκινητικό σύνδρομο με διάσπαση προσοχής είναι μια διαταραχή που εξελίσσεται μέχρι την εφηβεία και την αρχή της ενήλικης ζωής. Έρευνες έχουν δείξει ότι από το 31% έως το 71,5% παιδιών που είχαν τη διάγνωση του συνδρόμου στην παιδική ηλικία εξακολουθούν να έχουν την ίδια διάγνωση στην εφηβεία. Το ποσοστό αυτό μειώνεται κατά πολύ (8%) στην ενήλικη ζωή. Παρατηρείται ότι γενικά τα παιδιά με ΔΕΠΥ έχουν χαμηλότερες σχολικές επιδόσεις από ότι άλλοι συνομήλικοί τους. Πολλοί έφηβοι με ιστορικό υπερκινητικότητας εμφανίζουν παραπτωματική συμπεριφορά, έχουν χαμηλή αυτοεκτίμηση και χαμηλή κοινωνική αποδοχή. Σε κάποιες περιπτώσεις παρατηρούνται επίσης και διαταραχές προσωπικότητας (κυρίως αντικοινωνικού τύπου), αλκοολισμός και χρήση ουσιών.

Ποιά είναι τα αίτια;

Ακόμα δεν είναι γνωστή μια αιτία που μπορεί να ευθύνεται για το τη γέννηση του υπερκινητικού συνδρόμου. Πρόσφατες μελέτες λένε ότι έχει να κάνει με τη μορφολογία του εγκεφάλου.

Έρευνες σε δίδυμα δείχνουν ότι υπάρχει κληρονομικότηταπου φτάνει το 80%. Γονείς παιδιών με ΔΕΠΥ αντιμετώπιζαν παρόμοια προβλήματα στα παιδικά τους χρόνια.

Περιβαλλοντικοί παράγοντες επίσης όπως η έκθεση του εμβρύου στο αλκοόλ, το κάπνισμα της μητέρας, η προεκλαμψία της κύησης, οι χαμηλοί καρδιακοί παλμοί του εμβρύου κατά την διάρκεια του τοκετού, η μικρή περικρανιακή περίμετρος κατά τη γέννηση, συνδέθηκαν με έρευνες για αυτήν την συμπεριφορά.

Εξετάζοντας ιστορικό παιδιών με ΔΕΠΥβρίσκουμε ότι ως μωρά ήταν ανήσυχα, έκλαιγαν συνέχεια, είχαν πολλούς κολικούς παρουσίαζαν προβλήματα στον ύπνο και στο φαγητό. Η ιδιοσυγκρασία των παιδιών φαίνεται να παίζει σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη του συνδρόμου.

Όσον αφορά τους Ψυχοκοινωνικούςπαράγοντες μελέτες επικεντρώνονται κυρίως στις πρώιμες συναισθηματικές στερήσεις και στη γονεϊκή ανεπάρκεια. Η μητέρα των υπερκινητικών παιδιών φαίνεται να μη μπορεί να ανταποκριθεί στις ανάγκες του παιδιού με αποτέλεσμα το παιδί μέσω της υπερκινητικότητας του να θέλει να προκαλέσει την προσοχή της.

Οι γονείς αυτών των παιδιών είναι άλλοτε πολλοί αυστηροί και ελεγκτικοί και άλλοτε ιδιαίτερα παθητικοί, μη μπορώντας να θέσουν σαφή και καθορισμένα όρια στις συμπεριφορές των παιδιών τους.

Τι μπορεί να επηρεάσει ώστε αυτή η παθολογία να συνεχίζεται;

Παράγοντες κινδύνου θεωρούνται το φύλο, η συνύπαρξη μαθησιακών δυσκολιών, η οικογενειακή δυσλειτουργία και το ιστορικό αντικοινωνικών πράξεων εκ μέρους των γονέων.

Τι μπορούμε να κάνουμε;

Βασικό για να λυθεί ένα πρόβλημα είναιΝΑ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΤΕΙ!!! Πρέπει γονείς αλλά και δάσκαλοι να εντοπίσουν τα συμπτώματα της διαταραχής από μικρή ηλικία ώστε να μπορούν εύκολα να τα αντιμετωπίσουν.

Δεν είναι κακός πάντα κάποιος που παρατηρεί κάτι στο παιδί μας και μας το λέει.

Γιατί κοιτάμε καχύποπτα τα σχόλια των δασκάλων, των ειδικώνή κάποιων που γνωρίζουν κάτι παραπάνω από εμάς;

Γιατί θιγόμαστε αμέσως, λες και το σχόλιο σημαίνει ΕΣΥ ΦΤΑΙΣ!

Και γιατί επιτέλους δεν αναγνωρίζουμε τις ευθύνες μας! Ναι, φταίμε για πολλά από αυτά που αντιμετωπίζουν τα παιδιά μας και καλό είναι να ανοίξουμε τα μάτια και να δούμε τα θέματα μας ΚΑΤΑΜΑΤΑ ώστε να βρούμε τρόπους να τα λύσουμε!

Αφού αποκλείσουμε φυσικές ασθένειες που αιτιολογούν τα συμπτώματα που αναφέρθηκαν παραπάνω, η θεραπευτική προσέγγισηγια την ΔΕΠΥ απευθύνεται τόσο στο περιβάλλον(γονείς, δασκάλους), όσο και στο ίδιο το παιδί.

Η συμβουλευτική γονέων έχει ως σκοπό την πληροφόρηση των γονέων για το είδος του προβλήματος και να τους βοηθήσει να βρουν τρόπους να αντιμετωπίσουν αυτά τα προβλήματα στην καθημερινότητα τους με το παιδί.

Υπάρχουν τρόποι που βασίζονται στην συμπεριφεριολογική θεωρία με τους οποίους παρατηρούνται οι συμπεριφορές των παιδιών και εφαρμόζονται σιγά σιγά νέες ώστε το παιδί να αναλαμβάνει καθήκοντα που απαιτούν όλο και πιο μεγάλη συγκέντρωση προσοχής. Το παιδί επιβραβεύεται για την αναμενόμενη συμπεριφορά του, ενώ η ακατάλληλη συμπεριφορά αγνοείται.

Τρόποι υπάρχουν να αντιμετωπίσουμε το θέμα αυτό, αρκεί οι γονείς με τη βοήθεια και την υποστήριξη των δασκάλων να έχουν υπομονή και επιμονή για τη λύση του.

Σχετική βιβλιογραφία: Εισαγωγή στην Παιδοψυχιατρική, επιμέλεια Γ.Τσιαντής, Εκδόσεις Καστανιώτη