Διακοπές και διάβασμα: Φίλοι ή εχθροί;

Η λογοπεδικός Χαρά Καραμήτσου γράφει για το καλοκαίρι και αν πρέπει να γίνει αφορμή για το ξεκίνημα κάποιων εποικοδομητικών συνηθειών όπως το διάβασμα

Είναι μεγάλη ευκαιρία για τους γονείς να δώσουν το καλό παράδειγμα στα παιδιά τους ενθαρρύνοντάς τα να ξεκλέβουν λίγο χρόνο από το παιχνίδι και να τον αφιερώνουν σε κάποιο βιβλίο. Το να ενεργοποιήσετε τα παιδιά να διαβάζουν κατά τη διάρκεια των διακοπών αποτελεί ένα θεμέλιο για την εξέλιξή τους τόσο ως αναγνώστες, όσο και ως μαθητές!

Τα βήματα:

■ Συνδυάστε δραστηριότητες με τα βιβλία.
■ Αγοράστε βιβλία που θα ενδιέφεραν το παιδί σας. Μην ξεχνάτε ότι η ανάγνωση βιβλίων γίνεται τώρα και σε ηλεκτρονική μορφή.
■ Διαβάστε πρώτα εσείς σε καθημερινή βάση κάποια εφημερίδα ή ένα καλό άρθρο που βρήκατε στο Διαδίκτυο και το τυπώσατε.
■ Επισκεφτείτε μαζί του σε τακτά χρονικά διαστήματα ένα βιβλιοπωλείο και παρακινήστε το να ψάξει στα ράφια που αφορούν την ηλικία του.

Επίσης, υπάρχουν δραστηριότητες που σε συνδυασμό με το παιχνίδι μπορούν να εξασκήσουν τη γνωστική ικανότητά του και να αποτελέσουν πηγή υγιούς ανταγωνισμού ανάμεσα στο παιδί και τον γονέα ικανοποιώντας ταυτόχρονα και τους δύο. Παζλ, σταυρόλεξα, λαβύρινθοι, σχεδιασμός με αριθμημένες κουκκίδες, εντοπισμός διαφορών ανάμεσα σε δύο εικόνες, αλλά και παιχνίδια μνήμης, λέξεις με μπερδεμένα γράμματα, «βρείτε τη λέξη που δεν ταιριάζει», τύπου «ποιος θα βρει τις περισσότερες δυνατές λέξεις με την ίδια ρίζα» και πολλές ακόμη σπαζοκεφαλιές αποτελούν τον τέλειο συνδυασμό εκμάθησης και παιχνιδιού.

Η ανάγνωση βιβλίων βελτιώνει:
■ Τη συγκέντρωση της προσοχής, και μειώνει την υπερκινητικότητα και την παρόρμηση.
■ Τη χρήση τόσο του προφορικού όσο και του γραπτού λόγου, την ικανότητα αναδιήγησης, τη διεύρυνση του λεξιλογίου.
■ Την κωδικοποίηση, τις οπτικο-χωρικές δεξιότητες αλλά και τη βραχύχρονη μνήμη.
■ Την κριτική και αναλυτική σκέψη.

Ερωτήσεις και απαντήσεις

– Πρέπει οι γονείς να παροτρύνουν τα παιδιά να διαβάζουν κατά τη διάρκεια των καλοκαιρινών διακοπών και τι βιβλία να επιλέγουν; Οι καλοκαιρινές διακοπές για ένα παιδί σημαίνουν διακοπή του σχολείου και κατά συνέπεια παύση της μελέτης και των υποχρεώσεων. Τα παιδιά μπορούν να παίζουν όσο επιθυμούν και να κοιμούνται και λίγο αργότερα. Παρ’ όλα αυτά, ενθαρρύνουμε την ανάγνωση βιβλίων λαμβάνοντας υπόψη τα ενδιαφέροντα και τις προτιμήσεις τους.

– Πού πρέπει να δίνετε προτεραιότητα ως γονείς στη διάρκεια των καλοκαιρινών διακοπών: στην εκπαίδευση ή στην ξεκούραση; Να το θέσουμε απλά: δεν υπάρχει τίποτα πιο κουραστικό στις διακοπές απ’ το να βαριέσαι. Ενα καλό βιβλίο μπορεί να συνεπάρει ένα παιδί, να το ταξιδέψει σε κόσμους μαγικούς. Εμμεσα θα το βοηθήσει να εμπλουτίσει τη γλώσσα, τις γνώσεις και τη φαντασία του, αλλά και να το ξεκουράσει.

– Αν ένα παιδί αρνείται να διαβάσει, πρέπει να το πιέσουμε ή θα έχουμε τα αντίθετα αποτελέσματα; Αν πιέσουμε ένα παιδί να διαβάσει, τότε μπορεί να διαβάσει αλλά όχι για τον εαυτό του. Στα παιδιά δεν επιβάλλουμε, ούτε τα πιέζουμε. Παροτρύνουμε μέσα από τη στάση μας και το δικό μας παράδειγμα.

– Ποιους τρόπους προτείνετε για να κάνουμε τα παιδιά να αγαπήσουν την ανάγνωση εξωσχολικών βιβλίων; Αντί να προσπαθείτε να κάνετε το παιδί σας να διαβάσει, αρχίστε να διαβάζετε εσείς. Χρειάζεται πρώτα να μάθετε και εσείς να αγαπάτε την ανάγνωση βιβλίων. Κλείστε την τηλεόραση και προγραμματίστε μια βολική ώρα το απόγευμα που θα είναι ώρα μελέτης. Διαβάστε ένα βιβλίο που να σας αρέσει πολύ προτείνοντας στο παιδί ότι την ίδια ώρα μπορεί και εκείνο να ασχοληθεί. Από τη θέση των γονιών έχουμε τη μοναδική δυνατότητα να εμπνεύσουμε στο παιδί την αγάπη για την ανάγνωση με το να συζητάμε μαζί του τι μπορεί και τι θα ήθελε να διαβάσει αυτό το καλοκαίρι.

– Αν το παιδί είναι αδύναμο σε κάποιο σχολικό μάθημα, πρέπει να το προετοιμάσουμε για την επόμενη χρονιά ή κάτι τέτοιο θα το αγχώσει; Αν επιμείνουμε με τρόπο που το παιδί θα πιεστεί ψυχολογικά με τα προβλήματα του σχολείου του και μέσα στο καλοκαίρι, τότε δεν μιλάμε πλέον για διακοπές. Επίσης, δεν θα πρέπει να θεωρούμε ότι είναι υποχρέωση των γονιών να προετοιμάζουν τα παιδιά τους για τα μαθήματα του σχολείου, χειμώνα καλοκαίρι. Παρ’ όλα αυτά -εάν έχουμε και τις υποδείξεις από τους ειδικούς και χωρίς να το πιέζουμε-, καθιερώνουμε ένα μικρό μέρος της μέρας για επαναλήψεις της ύλης της χρονιάς που πέρασε, αλλά πάντα με μέτρο και διακριτικά. Τα παιδιά χρειάζονται ξεκούραση το καλοκαίρι γιατί ταλαιπωρούνται υπερβολικά τον χειμώνα.

– Ποια είναι τα πιο συνήθη λάθη των γονιών σε σχέση με το διάβασμα των παιδιών στις διακοπές; Κάθε οικογένεια έχει τον δικό της τρόπο να δίνει νόημα στη μελέτη ενός βιβλίου. Για άλλους μπορεί να είναι αγγαρεία και για άλλους απόλαυση. Είναι δύσκολο να γνωρίζει κάποιος τι πρέπει να γίνεται σε κάθε περίπτωση και με κανέναν τρόπο δεν θα πρέπει να υποδηλώσουμε ότι κάποια πράγματα που αφορούν το παιδί και το βιβλίο θεωρούνται επιβεβλημένα για τους γονείς.

Το βιβλίο είναι μια δύναμη απελευθερωτική. Στις περισσότερες οικογένειες τα μάτια παραμένουν καρφωμένα σε μια οθόνη. Τα παιδιά παίζουν πατώντας κουμπιά και τα βιβλία μοιάζουν να μένουν παραγκωνισμένα επειδή χρειάζονται χρόνο και σιωπή, καθώς αναπόφευκτα μοιάζουν συνυφασμένα με τη σχολική καθημερινότητα.

Το εξωσχολικό βιβλίο, όμως, σημαίνει ελευθερία. Και η ελευθερία δεν μπορεί παρά να σημαίνει επιλογή – και όχι υποχρέωση.