Έχετε αναλογιστεί με ποιους τρόπους μπορεί να επηρεάζουμε καθημερινά όλους τους κοντινούς μας ανθρώπους και κυρίως τα μικρά παιδιά; Με τα λόγια και τις πράξεις μας; Την στάση του σώματος μας; Όπως θα δούμε παρακάτω, με την καθημερινή μας αλληλεπίδραση με τα παιδιά αλλά και όλους γύρω μας έχουμε το προνόμιο να διαμορφώνουμε τα πιστεύω τους και την εξέλιξη τους σε τέτοιο βαθμό που ίσως μας είναι δύσκολο να το πιστέψουμε.

Πριν προχωρήσουμε περαιτέρω, ας καταλάβουμε πρώτα την έννοια της “αυτό-εκπληρούμενης προφητείας”. Αυτό που προτάσσει είναι ότι τα πιστεύω και οι προβλέψεις-“προφητείες” που κάνει ένα άτομο για τον εαυτό του, επηρεάζει την συμπεριφορά του οδηγώντας στην εκπλήρωση αυτής της “προφητείας”. Για παράδειγμα, ένας μαθητής προβλέπει ότι θα αποτύχει σε ένα διαγώνισμα, επηρεάζοντας έτσι το βαθμό συγκέντρωσής και προσπάθειας που καταβάλει κατά τη διάρκεια του διαβάσματος και του διαγωνίσματος με αποτέλεσμα να παίρνει χαμηλό βαθμό. Η αυτό-εκπληρούμενη προφητεία όμως, μπορεί να έχει και θετικά αποτελέσματα κι εκεί κρύβεται η μεγάλη της δύναμη.

Ένα γνωστό πείραμα που έγινε από τον Robert Rosenthal του Harvard μας δείχνει ότι ακόμα και τι πιστεύουμε για τους γύρω μας, τα παιδιά μας, τους μαθητές μας μπορεί να τους επηρεάσει με θετικά ή αρνητικά αποτελέσματα. Στο πείραμα αυτό, οι ερευνητές έδωσαν ψευδείς πληροφορίες σε δασκάλους για τις προοπτικές των μαθητών τους, και παρατήρησαν τι θα συνέβαινε. Με την πρόφαση ότι είχαν ανακαλύψει ένα νέο τεστ το όποιο μπορούσε να καταδείξει τους μαθητές που είχαν τις μεγαλύτερες προοπτικές, πραγματοποίησαν ένα απλό IQ τεστ στην αρχή της σχολικής χρονιάς. Στους δασκάλους όμως, είπαν παραπλανητικά, ότι τα τάδε παιδιά έχουν εξαιρετικές προοπτικές προόδου ενώ τα άλλα όχι, απαγορεύοντας τους ωστόσο, να μεταφέρουν τα απολέσματα στα παιδιά.

Αυτό που παρατήρησαν παίρνοντάς τα αρχικά τεστ αλλά και κάνοντας επαναλαμβανόμενα τεστ μετά από ένα και δυο χρόνια, είναι ότι τα παιδιά που είχαν κατατάξει, τυχαία αρχικά, στην ομάδα με τις μεγάλες προοπτικές είχαν ασυνήθιστη άνοδο στο διανοητικό τους επίπεδο(IQ) αλλά και στις επιδόσεις τους σε σχέση με τα παιδιά που είχαν καταταχθεί στην άλλη ομάδα. Η άνοδος ήταν σημαντικά μεγαλύτερη στους μαθητές των πρώτων τάξεων του δημοτικού.

Πως εξηγείται αυτό; Σίγουρα δεν αφιερώθηκε περισσότερος χρόνος σε αυτά τα παιδιά, ούτε τους έγιναν κάποια ειδικά μαθήματα, αφού όλα τα παιδιά ακολούθησαν το ίδιο πρόγραμμα. Αυτό που ήταν διαφορετικό και φαίνεται να είναι ο κύριος λόγος για την διαφορά των δυο ομάδων είναι οι προσδοκίες των δασκάλων, αλλά και η πίστη τους στις δυνατότητες των παιδιών που τους είχαν υποδείξει οι επιστήμονες. Έτσι ασυνείδητα, μέσω του τόνου της φωνής, εκφράσεων και της στάσης του σώματος εμφύσησαν εμπιστοσύνη σ’ αυτά τα παιδιά και πίστη στις δυνατότητες τους. Αυτό με τη σειρά του έγινε μια “αυτό-εκπληρούμενη προφητεία” για τα παιδιά, τα οποία και την εκπλήρωσαν, αυξάνοντας έτσι τις επιδόσεις τους. Παρόμοια πειράματα έγιναν και σε μαθητές πανεπιστημίου και σε χώρους εργασίας, με τα αποτελέσματα να επιβεβαιώνουν την υπόθεση των ερευνητών, βελτιώνοντας τις επιδόσεις τους και την παραγωγικότητα τους αντίστοιχα.

Στον αντίποδα, τα παιδιά που είχαν το στίγμα του “αποτυχημένου”, “κακού μαθητή”, που προέρχονταν από κατώτερα κοινωνικά/οικονομικά στρώματα κτλ παρόλο που μπορεί να παρουσίασαν βελτίωση πήραν χειρότερες αξιολογήσεις από τους δασκάλους. Μάλιστα όσο μεγαλύτερη η εξέλιξη τόσο χειρότερη η αξιολόγηση. Αυτό γίνεται γιατί οι δάσκαλοι θέλοντας να επιβεβαιώσουν την πρόβλεψη-ταμπέλα του κάθε μαθητή “έκλειναν τα μάτια τους” μπροστά στη προφανή βελτίωση του.

Οπότε, αλλάζοντας το τρόπο που βλέπετε τα παιδιά-μαθητές μπορείτε να τα δείτε να αλλάζουν. Πιστέψτε ότι μπορούν. Προβάλετε τους αυτό που θέλετε να γίνουν: καλοί μαθητές, εργατικοί, συμπονετικοί, έξυπνοι, θαραλέοι. Προβάλετε τους τις αρετές που θέλετε να κατακτήσουν αγάπη, ειλικρίνεια, ευγνωμοσύνη, κουράγιο. Δεν χρειάζεται να τους το πείτε, απλά πιστέψτε το και δείξτε το τους με τη στάση σας και τις πράξεις σας. Η πίστη από μόνη της δεν φτάνει. Σιγά σιγά θα δείτε μια εκπληκτική μεταμόρφωση. Προσοχή όμως, αν πιστεύετε ότι δεν είναι αρκετά ικανά, έξυπνα, καλά στα μαθηματικά κ.τ.λ τότε ίσως αυτό να γίνει η “αυτό-εκπληρούμενη προφητεία” τους. Μια μικρή αλλαγή στον τρόπο που βλέπετε τα παιδιά σας, τους μαθητές σας, ακόμα και τους κοντινούς σας ανθρώπους ίσως να σας εκπλήξει θετικά.

Ένα παρόμοιο πείραμα έγινε και απο την Jane Elliot, που καταδεικνύει τη δύναμη των “αυτό-εκπληρώμενων προφητειών” και των προκαταλείψεων. Δείτε το παρακάτω βίντεο:

Μάνος Αθάνατος childit.GR