Πώς να καταλάβω αν το παιδί μου είναι παχύσαρκο – Τι λένε οι ειδικοί

Ο σύγχρονος τρόπος ζωής έχει φέρει σημαντικές αλλαγές στις καθημερινές συνήθειες των ανθρώπων, οδηγώντας σε αύξηση των περιστατικών παχυσαρκίας, ιδιαίτερα στις μικρές ηλικίες. Η συνεχής έκθεση των παιδιών σε ανθυγιεινές διατροφικές επιλογές, η μείωση της φυσικής δραστηριότητας, ο αυξημένος χρόνος που περνούν μπροστά σε οθόνες και η περιορισμένη διάρκεια ύπνου αποτελούν καθοριστικούς παράγοντες που έχουν συμβάλει στη διόγκωση του φαινομένου της παιδικής και εφηβικής παχυσαρκίας.

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας ορίζει την παχυσαρκία ως τη μη φυσιολογική ή υπερβολική συσσώρευση λίπους στο σώμα, η οποία ενδέχεται να επηρεάσει δυσμενώς την υγεία.

Η επίκουρη καθηγήτρια του Τμήματος Διαιτολογίας και Διατροφολογίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας και παιδοενδοκρινολόγος, Μαρία Παπαγιάννη, εξηγεί στο Αθηναϊκό-Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων ότι βασικό εργαλείο εκτίμησης της παχυσαρκίας είναι ο Δείκτης Μάζας Σώματος (ΔΜΣ), ο οποίος υπολογίζεται με βάση τον λόγο του βάρους σε κιλά προς το τετράγωνο του ύψους σε μέτρα. Στους ενήλικες η αξιολόγηση είναι απλή: ένας ΔΜΣ κάτω του 25 θεωρείται φυσιολογικός, μεταξύ 25 και 30 υπέρβαρος, ενώ άνω του 30 παχύσαρκος.

Διαβάστε επίσης Πότε πρέπει να βάζουμε όρια στα παιδιά; Μέχρι ποιου σημείου;

Η σημασία του Δείκτη Μάζας Σώματος στην παιδική ηλικία

Στα παιδιά και στους εφήβους, ωστόσο, η εκτίμηση της παχυσαρκίας απαιτεί διαφορετική προσέγγιση λόγω της συνεχούς μεταβολής του βάρους και του ύψους στη διάρκεια της ανάπτυξης. Για τον λόγο αυτό, όπως επισημαίνει η ίδια, κρίνεται αναγκαία η χρήση ειδικών διαγραμμάτων ΔΜΣ, βασισμένων στα πρότυπα της Διεθνούς Ομάδας Δράσης για την Παχυσαρκία (IOTF), τα οποία χρησιμοποιεί ο παιδίατρος για να εκτιμήσει με ακρίβεια την κατάσταση κάθε παιδιού ή εφήβου.

Σύμφωνα με στοιχεία του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας για το έτος 2022, περισσότερα από 37 εκατομμύρια παιδιά κάτω των 5 ετών και πάνω από 390 εκατομμύρια παιδιά και έφηβοι ηλικίας 5 έως 19 ετών παγκοσμίως αντιμετώπιζαν πρόβλημα παχυσαρκίας. Την ίδια στιγμή, η Ελλάδα καταγράφει από τα υψηλότερα ποσοστά παιδικής και εφηβικής παχυσαρκίας μεταξύ των χωρών του ΟΟΣΑ, ενώ η τάση φαίνεται να έχει ενισχυθεί ακόμη περισσότερο μετά την πανδημία του κορονοϊού.

Η αιτιολογία της παιδικής παχυσαρκίας, σύμφωνα με την κα Παπαγιάννη, είναι σύνθετη και πολυπαραγοντική. Περιλαμβάνει γενετικούς, ενδοκρινολογικούς, ψυχολογικούς, νευρολογικούς, περιβαλλοντικούς και φαρμακευτικούς παράγοντες, με τους γενετικούς και ενδοκρινολογικούς να ευθύνονται για λιγότερο από το 1% των περιπτώσεων. Ο κυριότερος συνδυασμός παραγόντων που οδηγεί στην εμφάνιση παχυσαρκίας είναι η κακή διατροφή σε συνδυασμό με την έλλειψη φυσικής δραστηριότητας. Παράλληλα, σημαντική φαίνεται να είναι και η επίδραση του περιβάλλοντος, ιδιαίτερα μέσα από τη δράση χημικών ουσιών που διαταράσσουν το ενδοκρινικό σύστημα.

Διαβάστε εδώ Υγιεινή διατροφή χωρίς κόστος: Πώς να τρέφεστε σωστά με μικρό προϋπολογισμό

Η καθηγήτρια απαριθμεί τους παράγοντες κινδύνου που αυξάνουν την πιθανότητα εμφάνισης παχυσαρκίας στην παιδική και εφηβική ηλικία. Ανάμεσά τους περιλαμβάνονται η παχυσαρκία των γονέων, η υπερβολική έκθεση των παιδιών σε οθόνες όπως τηλεόραση, βιντεοπαιχνίδια και κινητά τηλέφωνα, η απουσία σωματικής δραστηριότητας, η κακή διατροφή και η έλλειψη επαρκούς ύπνου.

Επίσης, ιδιαίτερα σημαντικοί θεωρούνται και παράγοντες όπως το πολύ χαμηλό ή πολύ υψηλό βάρος γέννησης, η ύπαρξη διαβήτη κύησης στη μητέρα, προβλήματα κινητικότητας, ιστορικό νοσημάτων όπως κακοήθειες, η ύπαρξη γενετικών νοσημάτων όπως το σύνδρομο Prader-Willi, καθώς και η χρήση φαρμάκων όπως τα κορτικοστεροειδή.

Γιατί οι γονείς δεν αναγνωρίζουν έγκαιρα την παχυσαρκία

Η κα Παπαγιάννη υπογραμμίζει τη σημασία της έγκαιρης αναγνώρισης του προβλήματος από τους γονείς. Δυστυχώς, πολλές φορές, όπως επιβεβαιώνεται και από επιστημονικές μελέτες, οι γονείς δεν αντιλαμβάνονται την υπερβαρότητα ή την παχυσαρκία του παιδιού τους. Πολλοί θεωρούν φυσιολογικό το υπέρβαρο παιδί τους ή αντιλαμβάνονται ένα παχύσαρκο παιδί ως απλώς υπέρβαρο, με αποτέλεσμα να καθυστερεί η λήψη μέτρων.

Ποιες είναι οι επιπλοκές της παχυσαρκίας σε παιδιά και εφήβους

Αναφερόμενη στις επιπτώσεις της παιδικής παχυσαρκίας, η καθηγήτρια τονίζει ότι το πρόβλημα έχει σοβαρές συνέπειες στην υγεία, πολλές από τις οποίες ακολουθούν τα άτομα και στην ενήλικη ζωή. Περισσότερο από το 80% των παχύσαρκων παιδιών θα συνεχίσουν να είναι παχύσαρκοι και ως ενήλικες, γεγονός που αυξάνει σημαντικά τον κίνδυνο εμφάνισης χρόνιων νοσημάτων.

Οι επιπλοκές περιλαμβάνουν ορμονικές διαταραχές όπως ο υποθυρεοειδισμός, άπνοιες κατά τη διάρκεια του ύπνου, πρόωρη έναρξη αθηρωμάτωσης, δυσλιπιδαιμία με μελλοντικό κίνδυνο υπέρτασης και καρδιαγγειακών συμβαμάτων, λιπώδη διήθηση του ήπατος, προδιάθεση για διαβήτη και εν τέλει ανάπτυξη σακχαρώδους διαβήτη τύπου 2. Στα κορίτσια, συχνά παρουσιάζεται και το σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών. Η παχυσαρκία επιδρά αρνητικά και στην αύξηση και την ενήβωση, με αποτέλεσμα την πιθανότητα εμφάνισης πρώιμης ήβης και χαμηλότερου τελικού αναστήματος από το γενετικά αναμενόμενο, καθώς επιταχύνεται η σωματική ανάπτυξη και η οστική ωρίμανση.

Καταλήγοντας, η κα Παπαγιάννη επισημαίνει ότι η αντιμετώπιση της παιδικής και εφηβικής παχυσαρκίας απαιτεί πολυδιάστατη προσέγγιση και συμμετοχή όλης της οικογένειας. Οι βασικοί άξονες της παρέμβασης περιλαμβάνουν την υιοθέτηση υγιεινών διατροφικών συνηθειών, την αύξηση της φυσικής δραστηριότητας, τη μείωση του χρόνου μπροστά σε οθόνες και τη βελτίωση της ποιότητας και της διάρκειας του ύπνου. Στη σύγχρονη ιατρική πρακτική, έχουν προστεθεί και φαρμακευτικές επιλογές για εφήβους, ενώ σε επιλεγμένες περιπτώσεις μπορεί να εξεταστεί ακόμη και η εφαρμογή βαριατρικής χειρουργικής.

Δείτε ακόμα Γιατί τα παιδιά αποφεύγουν τα μπουφάν –  Κρυώνουν λιγότερο; Πώς να το αντιμετωπίσω