Απάντηση σε ένα σύγχρονο γρίφο, που απασχολεί εκατομμύρια ανθρώπους στον πλανήτη, αυτόν της παχυσαρκίας, αναλαμβάνει να δώσει η επιστήμη. Παίρνοντας θέση στο ερώτημα αν η έλλειψη σωματικής άσκησης ευθύνεται για τα δυσάρεστα ραντεβού μας με τη ζυγαριά, οι ειδικοί του χώρου της υγείας μας καλούν να αφήσουμε τον καναπέ, το tablet και την τηλεόραση και να πάρουμε τους δρόμους.
Συντασσόμενοι με την άποψη ότι «όσοι δεν βρίσκουν καιρό για να γυμναστούν, θα βρουν καιρό για να αρρωστήσουν», οι ειδικοί καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι ο καθιστικός τρόπος ζωής και τα χαμηλά επίπεδα σωματικής δραστηριότητας αποτελούν βασικούς παράγοντες για την εμφάνιση παχυσαρκίας. Ειδικά όσον αφορά στα παιδιά προσχολικής ηλικίας, η παχυσαρκία φαίνεται να είναι άμεσα συνδεδεμένη με την έλλειψη σωματικής άσκησης.

Την άποψη αυτή μετέφερε ο Αναπληρωτής Καθηγητής στο Τμήμα Διαιτολογίας-Διατροφής του Χαροκόπειου Πανεπιστημίου, κ. Γιάννης Μανιός, σε πρόσφατη διαδικτυακή επιστημονική συνάντηση, που διοργάνωσε ο οργανισμός European Society of Lifestyle Medicine. Στη συνάντηση, όπου συμμετείχαν και άλλοι κορυφαίοι επιστήμονες από διεθνή πανεπιστήμια, όπως οι Gregory Hand από τη Δυτική Virginia και Carol Garber από το Columbia της Νέας Υόρκης, αναλύθηκαν τα αποτελέσματα ερευνών σε ζητήματα, που σχετίζονται με τη νόσο της παχυσαρκίας.

Η τηλεόραση προσθέτει κιλά
Επικαλούμενος τα αποτελέσματα της πανευρωπαϊκής έρευνας «ToyBox», ο κ. Μανιός υπογράμμισε, κατά τα διάρκεια της διαδικτυακής συνάντησης, την ευθεία σχέση μεταξύ καθιστικής ζωής και παχυσαρκίας. Όπως τόνισε, η Ελλάδα εμφανίζει τα υψηλότερα ποσοστά παχυσαρκίας μεταξύ παιδιών προσχολικής ηλικίας (20,18%), ενώ ταυτόχρονα καταγράφει τα υψηλότερα ποσοστά παρακολούθησης τηλεόρασης μεταξύ της ίδιας ηλικιακής ομάδας ήτοι περισσότερες από 2 ώρες ημερησίως για το 12,8% των παιδιών.

Μάλιστα, το 27% των παιδιών ηλικίας μέχρι 6 ετών στην Ελλάδα έχει ήδη τηλεόραση στο δωμάτιό του, γεγονός που –κατά τους ερευνητές- συσχετίζεται με την παχυσαρκία. Παράλληλα, η χώρα μας έχει το θλιβερό προνόμιο να διαθέτει τα χαμηλότερα ποσοστά άσκησης, καθώς ούτε το 30% των Ελληνόπουλων, που συμμετείχαν στη μελέτη, δεν τηρούσαν τα συνιστώμενα επίπεδα σωματικής δραστηριότητας.

Την καθοριστική συμμετοχή της σωματικής άσκησης στην απώλεια και διατήρηση του φυσιολογικού βάρους υπογραμμίζει η διαπίστωση της ίδιας μελέτης, σύμφωνα με την οποία, τα παιδιά αντίστοιχης ηλικίας στη Γερμανία ανταποκρίνονται σε μεγαλύτερο βαθμό στις συστάσεις περί φυσικής άσκησης και βλέπουν πολύ λιγότερη τηλεόραση. Ως αποτέλεσμα στη χώρα καταγράφεται το μικρότερο ποσοστό παχυσαρκίας στις συγκεκριμένες ηλικίες με 9,6%.

Ενεργειακή ισορροπία
Οι επιστήμονες του χώρου της υγείας, επιχειρώντας να λύσουν την περίπλοκη, και σίγουρα πολυπαραγοντική, εξίσωση της παχυσαρκίας αποφαίνονται ότι η διαχείριση του βάρους και η αντιμετώπιση της παχυσαρκίας περνάει τόσο μέσα από την ισορροπημένη διατροφή όσο και μέσα από τη σωματική άσκηση, δηλαδή μέσα από αυτό που καλούμε ενεργειακό ισοζύγιο.

Στην ερώτηση εάν η κακή διατροφή ή η σωματική αδράνεια ευθύνεται περισσότερο για την παχυσαρκία, ο καθηγητής Gregory Hand, κατά την ίδια διαδικτυακή συνάντηση, τόνισε ότι ο έλεγχος του βάρους δεν είναι θέμα ενός μόνο παράγοντα, πρόκειται για ένα συνδυαστικό πρόβλημα που εξαρτάται από την «ενεργειακή ισορροπία».

Ο όρος «ενεργειακό ισοζύγιο», ή αλλιώς ενεργειακή ισορροπία, περιγράφει τον συσχετισμό μεταξύ των θερμίδων, τις οποίες προσλαμβάνει ο οργανισμός μέσω της διατροφής, και των θερμίδων που ξοδεύει λόγω των φυσικών λειτουργιών του ή μέσω της σωματικής άσκησης. Η διατήρηση του ισοζυγίου σε ισορροπία σημαίνει σταθερό βάρος, με την αύξηση της πρόσληψης θερμίδων εις βάρος της καύσης να οδηγεί σε θετικό ισοζύγιο και άρα προσθήκη κιλών, ενώ το αρνητικό ισοζύγιο που επιτυγχάνεται με αύξηση των καύσεων έναντι της θερμιδικής πρόσληψης, μειώνει το σωματικό βάρος.

Συνεπώς, για να χάσουμε βάρος, πρέπει να πετύχουμε αρνητικό ισοζύγιο ενέργειας, δηλαδή οι θερμίδες που προσλαμβάνουμε από τη διατροφή μας να είναι λιγότερες από αυτές που «καίμε» μέσω της άσκησης, των καθημερινών κινήσεων και του μεταβολισμού.

Άλλωστε, σύμφωνα με πρόσφατη μεγάλη επιστημονική έρευνα που πραγματοποιήθηκε στην Ευρώπη (μελέτη EPIC) και δημοσιεύθηκε στην American Journal of Clinical Nutrition, η σωματική αδράνεια μπορεί να θεωρηθεί υπεύθυνη για διπλάσιο αριθμό θανάτων σε σύγκριση με την παχυσαρκία.

Λαμβάνοντας υπόψη ότι σήμερα στην Ευρώπη 1 στους 2 ενηλίκους και 1 στα 3 παιδιά μεταξύ 6 και 11 ετών είναι παχύσαρκοι ή υπέρβαροι και ότι το 63% του πληθυσμού της ηπείρου δεν ασκείται ούτε στο ελάχιστο, μάλλον αποδεικνύεται διαχρονική η άποψη του Σωκράτη ότι «η γυμναστική είναι ανώτερη από την ιατρική διότι είναι προτιμότερο να έχει κανείς υγεία, παρά να προσπαθεί να την ανακτήσει»…