Η Παγκόσμια Ημέρα νόσου Alzheimer καθιερώθηκε να εορτάζεται στις 21 Σεπτεμβρίου κάθε έτους με στόχο την αφύπνιση, την πληροφόρηση και την ευαισθητοποίηση του κοινού για τη νόσο.

Η νόσος Αλτσχάιμερ είναι η πιο συχνή μορφή άνοιας και αποτελεί μείζον ιατρικό, κοινωνικό και οικονομοτεχνικό πρόβλημα για τις ανεπτυγμένες κοινωνίες με μεγάλο προσδόκιμο επιβίωσης.

Ο όρος «άνοια» αφορά στην έκπτωση των νοητικών λειτουργιών, καταρχήν της μνήμης και ακολούθως του λόγου, της κρίσης και συνολικά της προσωπικότητας.

Σήμερα, υπάρχουν 140.000 χιλιάδες ασθενείς στην Ελλάδα και 40.000.000 παγκοσμίως, ενώ από τη νόσο προσβάλλονται το 5% των ατόμων άνω των 65 ετών και το 25% άνω των 85.

Σύμφωνα με τις προβλέψεις των επιστημόνων, στο μέλλον ο αριθμός των ανοϊκών ατόμων θα αυξηθεί δραματικά.

Εξάλλου, από τη νόσο Αλτσχάιμερ πάσχει όλη η οικογένεια. Αυτοί που έχουν υπό τη φροντίδα τους ανοϊκούς ασθενείς φέρουν δυσβάστακτο ψυχολογικό, σωματικό και οικονομικό φορτίο.

Μερικά στοιχεία για την παγκόσμια επίπτωση της άνοιας:

• Πάνω από 46 εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο ζουν με άνοια.

• Μέχρι το 2050, στις μεσαίου και χαμηλού εισοδήματος χώρες 131,5 εκατομμύρια άνθρωποι θα αναπτύξουν άνοια.

• Κάθε 3,2 δευτερόλεπτα κάποιος θα αναπτύξει μιας μορφής άνοια.

• Κάθε 68 δευτερόλεπτα ένας άνθρωπος αναπτύσσει Alzheimer.

• Δύο στους τρεις ανθρώπους παγκοσμίως δεν γνωρίζει τι συμβαίνει με τη νόσο στη χώρα του.

• Το παγκόσμιο κόστος της άνοιας εκτιμήθηκε σε 818 δισεκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ.

Τον όρο άνοια τον χρησιμοποιούμε για να περιγράψουμε την έκπτωση των νοητικών ικανοτήτων του ατόμου, της μνήμης και της κρίσης, του λόγου και της προσωπικότητας με συνέπεια τη σταδιακή έκπτωση της καθημερινής λειτουργικότητάς του.

Η πιο συχνή μορφή άνοιας είναι η νόσος Alzheimer (50-60%). Άλλοι τύποι άνοιας είναι η αγγειακή άνοια, η άνοια με σωμάτια Lewy και η μετωποκροταφική άνοια.

Νόσος Alzheimer είναι μια χρόνια νευροεκφυλιστική ασθένεια του Κεντρικού Νευρικού Συστήματος, που χαρακτηρίζεται στην ήπια μορφή της από σταδιακή απώλεια της μνήμης και περιορισμό των υπόλοιπων νοητικών λειτουργιών του εγκεφάλου. Είναι μια νόσος της «τρίτης ηλικίας», παρόλο που σποραδικά συναντώνται περιστατικά και σε μικρότερες των 65 ετών ηλικίες.

Είναι εξελικτική νόσος με τρία κυρίως στάδια εξέλιξης Στα αρχικά στάδια της νόσου, τα συμπτώματα είναι ιδιαίτερα ελαφρά. Κυρίως υπάρχουν διαταραχές της μνήμης, δηλαδή ο ασθενής ξεχνά τα πρόσφατα γεγονότα ενώ συνήθως θυμάται με λεπτομέρειες τα παλιά. Πολλές φορές η κατάσταση θεωρείται ως φυσιολογική γήρανση και αυτό κάνει δύσκολη την πρώιμη διάγνωση.

Έχει σταδιακά αυξανόμενη σύγχυση σχετικά με το πού βρίσκεται ενώ παρουσιάζει επίσης την τάση να χάνεται εύκολα. Αποφεύγει να αντιμετωπίσει νέες, μη οικείες καταστάσεις, παρουσιάζει καθυστερημένες αντιδράσεις και μειωμένη ικανότητα εκμάθησης, αρχίζει να μιλά με πολύ αργότερο ρυθμό σε σχέση με το παρελθόν, δυσκολεύεται να διαχειριστεί τα οικονομικά του και να τακτοποιήσει τους λογαριασμούς του. Τα συμπτώματα αυτά είναι εντονότερα σε μη οικείο περιβάλλον.

Κατά το μεσαίο στάδιο της νόσου ο πάσχων: Δυσκολεύεται να αναγνωρίσει στενούς φίλους, ακόμη και μέλη της οικογένειάς του, είναι ανήσυχος και περιπλανιέται.Έχει πρόβλημα σε απλές δραστηριότητες όπως την ανάγνωση, τη γραφή και την αριθμητική. Αντιμετωπίζει πρόβλημα με την οργάνωση των σκέψεών του σε λογική σειρά. Νευριάζει εύκολα, ενώ μπορεί να γίνει εχθρικός και μη διαθέσιμος για συνεργασία. Υπάρχει έντονη καχυποψία, διαταραχές ύπνου, ευερεθιστότητα και παραλογισμός. Τέλος χάνει και την αίσθηση του χρόνου,

Στα τελικά στάδια, καθώς η νόσος Alzheimer εξελίσσεται, οι νοητικές λειτουργίες εκπίπτουν σταδιακά, ο ανοϊκός άρρωστος οδηγείται σε πλήρη αποδιοργάνωση της ζωής και της προσωπικότητάς του. Τελικώς, γίνεται ανίκανος να φροντίσει τον εαυτό του και καταλήγει να εξαρτάται ολοκληρωτικά από τους συγγενείς του, για τους οποίους αποτελεί τεράστιο πρακτικό, σωματικό οικονομικό και ψυχικό φορτίο.

Ριζική θεραπεία της νόσου Alzheimer και των άλλων μορφών άνοιας δεν υπάρχει αλλά παράλληλα με τη φαρμακευτική θεραπεία γίνονται και υποστηρικτικές παρεμβάσεις όπως:

• Νοητική ενδυνάμωση – ασκήσεις μνήμης

• Εργοθεραπεία – δημιουργική απασχόληση

• Λογοθεραπεία

• Θεραπείες Τέχνης

• Γυμναστική

Επί πλέον απαιτούνται προγράμματα στήριξης των φροντιστών των ατόμων με άνοια, που τις περισσότερες φορές είναι η οικογένεια και τα συγγενικά τους πρόσωπα Η νόσος Alzheimer είναι μια ασθένεια που, λόγω της εξέλιξής της, έχει τεράστια οικονομική επίπτωση τόσο στην οικογένεια όσο και στα Συστήματα Υγείας.

Στην Ελλάδα, η συχνότητα της Νόσου Αλτσχάιμερ είναι άγνωστη, λόγω απουσίας σχετικών μελετών. Ανάγοντας στον ελληνικό πληθυσμό δεδομένα άλλων χωρών, σήμερα στην Ελλάδα πρέπει να υπάρχουν 150.000-200.000 ασθενείς με νόσο Αλτσχάιμερ, με πρόβλεψη για αριθμό άνω των 500.000 το 2050.

Η πρόληψη της νόσου επικεντρώνεται σε στόχους που έχουν προκύψει από τα διαθέσιμα στοιχεία και περιλαμβάνει την αντιμετώπιση των παραγόντων κινδύνου για άνοια από αγγειακή νόσο. Τέτοιοι παράγοντες είναι ο διαβήτης, η κατάθλιψη, η υπέρταση της μέσης ηλικίας, η παχυσαρκία της μέσης ηλικίας, το κάπνισμα και η έλλειψη σωματικής άσκησης και κοινωνικής δραστηριότητας.

Η άνοια είναι μία από τις κύριες αιτίες αναπηρίας και εξάρτησης μεταξύ των ατόμων μεγάλης ηλικίας και ένα μείζον θέμα Δημόσιας Υγείας.

Η πρόληψη, η ευαισθητοποίηση του κοινού, η υποστήριξη των φροντιστών, η θεραπευτική αντιμετώπιση, η βελτίωση του θεσμικού πλαισίου και η προώθηση της έρευνας και της εκπαίδευσης είναι οι κύριοι άξονες του Εθνικού Σχεδίου Δράσης.