Μήπως το παιδί σας χρειάζεται σιδεράκια;

Όταν τα δοντάκια βγουν, η ανησυχία σας είναι μήπως δεν είναι καλοσχηματισμένα και στη σωστή θέση τους για σωστή άρθρωση και λαμπερό χαμόγελο.

Αντί να περιμένετε τη φύση να ολοκληρώσει το έργο της, κλείστε ένα ραντεβού με τον παιδο-ορθοδοντικό. Αυτός θα σας πει αν οι φόβοι σας για το ότι το παιδί σας θα έχει στραβά ή πεταχτά δόντια είναι βάσιμοι, αλλά και θα σας υποδείξει τους σωστούς τρόπους για να προλάβετε τέτοια προβλήματα. Αν, πάλι, ο ειδικός διαπιστώσει ότι τα δοντάκια του μικρού δεν βγαίνουν σωστά, τότε θα σχεδιάσει το πρόγραμμα για την αντιμετώπιση της άσχημης εικόνας. Γιατί η αντιμετώπιση των ορθοδοντικών προβλημάτων δεν είναι μόνο θέμα αισθητικής, αλλά κυρίως καλής οδοντικής και στοματικής υγείας.

Πώς καταλαβαίνουμε ότι το παιδί μπορεί να έχει κάποιο ορθοδοντικό πρόβλημα;
Θα πρέπει να έχετε υπόψη σας ότι υπάρχουν σημάδια ή συνήθειες που για τον ορθοδοντικό μπορεί να αποτελέσουν χρήσιμες ενδείξεις.
– Όταν νεογιλά δόντια έχουν χαθεί πρόωρα λόγω τερηδόνας, επιβάλλεται να τοποθετήσουμε ειδικούς μηχανισμούς ώστε να διατηρηθεί «χώρος ανοιχτός» για να βγουν σωστά τα μόνιμα δόντια. Αν δεν τοποθετηθούν αυτοί οι μηχανισμοί, ο χώρος θα κλείσει και τα μόνιμα δόντια δεν θα μπορέσουν να βγουν ή -το πιο πιθανό- να βγουν πολύ στραβά.
– Ο παρατεταμένος θηλασμός του δακτύλου ή και της «λάθος» πιπίλας είναι συνήθεια που δημιουργεί ορθοδοντικά προβλήματα. Ο ορθοδοντικός θα προσπαθήσει, σε πρώτη φάση, να συζητήσει με το παιδί αλλά και μαζί σας.
– Τα στραβά ή πεταχτά δόντια ή ακόμα οι γνάθοι που δεν βρίσκονται σε καλή σχέση μεταξύ τους είναι σημάδια που πρέπει να μας οδηγήσουν στον ορθοδοντικό. Εκείνος θα αποφασίσει αν η θεραπεία πρέπει να αρχίσει άμεσα ή αν χρειάζεται πρώτα παρακολούθηση και εκτίμηση της κατάστασης σε τακτά χρονικά διαστήματα.

Ποια είναι τα κυριότερα ορθοδοντικά προβλήματα;
Τα ορθοδοντικά προβλήματα, μπορεί να είναι οδοντικά (μεγαλύτερος ή μικρότερος αριθμός δοντιών, στραβά ή πεταχτά δόντια) ή σκελετικά (ασυμμετρίες του προσώπου ή των γνάθων).
– Η δυσαναλογία της άνω με την κάτω γνάθο. Φυσιολογικά η άνω γνάθος πρέπει να είναι λίγο πιο μπροστά από την κάτω.
– Δεν υπάρχει χώρος στις γνάθους να χωρέσουν όλα τα δόντια, είτε γιατί το μέγεθος των γνάθων είναι μικρό είτε γιατί τα δόντια είναι μεγαλύτερα από όσο θα έπρεπε.
– Μικρά δόντια σε μεγάλες γνάθους (αραιοδοντία)
– Τα υπεράριθμα δόντια ή «έγκλειστα», τα οποία έχουν πάρει περίεργη κλίση ή επειδή είναι πολύ στριμωγμένα δεν βρίσκουν το «δρόμο» να ανατείλουν.
– Η έλλειψη των μόνιμων δοντιών.

Κάποιες αιτίες των ορθοδοντικών προβλημάτων μπορεί να είναι οι εξής:
– Οι στοματικές συνήθειες του παιδιού, όπως για παράδειγμα ο θηλασμός του δαχτύλου.
– Η νηπιακή κατάποση, ένας ιδιαίτερος τρόπος κατάποσης που υιοθετούν τα νήπια
– Η κακή αναπνοή εξαιτίας ανατομικών προβλημάτων, όπως για παράδειγμα τα κρεατάκια
– Η πρόωρη απώλεια των νεογιλών δοντιών από κάποιο τραυματισμό ή από παραμελημένη τερηδόνα

Αντιμετώπιση – θεραπεία
Η πρώτη επίσκεψη στον ορθοδοντικό δεν έχει σκοπό την έναρξη της θεραπείας, αλλά την πρόληψη των ορθοδοντικών προβλημάτων. Καλό είναι το παιδί να εξετάζεται μετά την ηλικία των τεσσάρων ετών από έναν παιδο-ορθοδοντικό.

Ας δούμε όμως τι περιλαμβάνει μια τυπική τέτοια εξέταση:
· Κλινική εξέταση. Ο ειδικός αξιολογεί τα δόντια, τα ούλα και τη γλώσσα του παιδιού, εξετάζει τη σύγκλιση των δοντιών, παρατηρεί προσεκτικά τις αναλογίες του προσώπου και παρατηρεί την κροταφογναθική διάρθρωση, δηλαδή την άρθρωση της κάτω γνάθου με το υπόλοιπο κρανίο.
· Ακτινογραφίες. Για να συγκεντρώσει ο παιδο-ορθοδοντικός τα απαραίτητα δεδομένα για την κατάσταση των γνάθων και των δοντιών του παιδιού απαιτούνται δύο ακτινογραφίες. Η πρώτη -η κεφαλομετρική- θα αποκαλύψει τις σχέσεις των δοντιών και των γνάθων μεταξύ τους, τις σχέσεις των μαλακών ιστών (μύτη, πιγούνι, χείλη), την ανάπτυξη των δύο γνάθων και τις πιθανές μετατοπίσεις των δοντιών, είτε έχουν προβάλλει είτε όχι. Η δεύτερη ακτινογραφία -η πανοραμική- θα δώσει ακριβείς πληροφορίες για όλα τα δόντια που υπάρχουν στο στόμα και θα βοηθήσει στον εντοπισμό προβλημάτων, όπως τα υπεράριθμα ή ελλιπή δόντια, τη θέση των φρονιμιτών και την ύπαρξη ανωμαλιών στα δόντια ή τα οστά των γνάθων.
· Εκμαγεία μελέτης. Ο ειδικός παίρνει αποτυπώματα των δοντιών της άνω και κάτω γνάθου και κατασκευάζει εκμαγεία από γύψο, τα οποία αναπαριστούν την ακριβή θέση, το μέγεθος και το σχήμα των δοντιών.
· Φωτογραφίες. Οι φωτογραφίες σε προφίλ, αν φας και με χαμόγελο, αποσκοπούν κυρίως στο να μπορέσει ο παιδο-ορθοδοντικός να συγκρίνει το πριν και το μετά της θεραπείας – σχέση δοντιού με χείλη.

Πότε πρέπει να αρχίσει η θεραπεία
Η έναρξη της ορθοδοντικής θεραπείας εξαρτάται από το παιδί και συγκεκριμένα από την οδοντική του ηλικία. Δεν έχει σημασία δηλαδή αν το παιδί είναι 7 ή 10 ετών, αλλά αν έχει όλα τα μόνιμα δόντια, που θα έπρεπε, για την ηλικία του. Είναι σωστό να ξεκινά πριν ολοκληρωθεί η μόνιμη οδοντοφυΐα. Είναι λάθος να περιμένουμε να ανατείλουν όλα τα δόντια, γιατί τότε το πιθανότερο είναι να χρειαστεί να γίνουν εξαγωγές. Αντίθετα, αν τα σιδεράκια μπουν κατά τη διάρκεια της ανατολής των δοντιών είναι πιο εύκολο να επηρεαστεί η αύξηση των γνάθων, αλλά και ο τρόπος που προβάλλουν τα δόντια με αποτέλεσμα να είναι δυνατή η διόρθωση των περισσοτέρων ορθοδοντικών προβλημάτων χωρίς εξαγωγές.

Μια ολοκληρωμένη ορθοδοντική θεραπεία αποτελείται από τρία βασικά στάδια:

– Το σχέδιο θεραπείας καθορίζεται με βάση όλα τα στοιχεία που υπάρχουν στο “φάκελο” του παιδιού. Ο ειδικός καθορίζει τη σειρά των βημάτων στα οποία θα βασιστεί η θεραπεία, δηλαδή το πότε και αν θα γίνουν εξαγωγές, ποια δόντια θα μετακινηθούν και προς ποια κατεύθυνση κτλ.
– Η ενεργός φάση της μετακίνησης των δοντιών βασίζεται κυρίως στην τοποθέτηση των ορθοδοντικών μηχανημάτων. Πρόκειται για τα γνωστά σιδεράκια. Τα σιδεράκια μπορεί να είναι κινητά, δηλαδή να τοποθετούνται και να αφαιρούνται από το παιδί, σύμφωνα με τις υποδείξεις του ειδικού ή να είναι ακίνητα, δηλαδή να τοποθετηθούν από τον ειδικό μία φορά και να παραμένουν κολλημένα στα δόντια καθ’ όλη τη διάρκεια της θεραπείας. Τα σημερινά σιδεράκια ιδιαίτερα καλαίσθητα σε σύγκριση με εκείνα του… παρελθόντος. Υπάρχουν διαφανή ή ακόμη και χρωματιστά για τα παιδιά που θέλουν κάθε φορά να αλλάζουν χρώματα. Στα παιδιά σπάνια επιλέγονται τα κινητά σιδεράκια. Μία μέση διάρκεια της θεραπείας κυμαίνεται από ενάμισι ως δύο χρόνια.
– Από τη στιγμή που θα αφαιρεθούν τα σιδεράκια θα αρχίσει η περίοδος της συντήρησης του αποτελέσματος, η οποία διαρκεί τουλάχιστον ένα χρόνο. Τους μήνες αυτούς το παιδί θα χρειαστεί για κάποιες ώρες της ημέρας και το βράδυ να φοράει ένα συγκρατητικό μασελάκι. Αυτό θα εμποδίσει τα δόντια να επιστρέψουν στην προηγούμενη θέση τους και θα μονιμοποιήσει τα αποτελέσματα της θεραπείας.

Για να μην υπάρξουν προβλήματα…
Ίσως κάποιες φορές δημιουργείται η εντύπωση ότι η ορθοδοντική θεραπεία βασίζεται μόνο στο να τοποθετηθούν τα σιδεράκια. Κι, όμως, αυτό είναι μόνο η αρχή. Η επιτυχία της θεραπείας εξαρτάται κυρίως από το πόσο συνεργάσιμο θα είναι το παιδί από τη στιγμή που θα φορέσει τα σιδεράκια και μετά. Τα “σημεία – κλειδιά”, τα οποία απαιτούν ιδιαίτερη προσοχή είναι:

– Η στοματική υγιεινή: Τα παιδιά με σιδεράκια έχουν ακόμα ένα λόγο να είναι ιδιαίτερα προσεκτικά και επιμελή στο βούρτσισμα και την υπόλοιπη περιποίηση των δοντιών.
– Η σωστή διατροφή: Οι σκληρές και κολλώδεις τροφές μπορεί να γίνουν αιτία να ξεκολλήσουν ή να στραβώσουν τα σιδεράκια, γι’ αυτό και είναι καλύτερα να αποφεύγονται.
– Η συνέπεια στα ραντεβού: Τα προγραμματισμένα ραντεβού πρέπει να ακολουθούνται για να διατηρείται η συνεχής οδοντική μετακίνηση και να ελέγχεται η θεραπεία.
– Η σωστή χρήση των βοηθητικών μηχανημάτων: Το εξωστοματικό τόξο, τα λαστιχάκια και κάθε άλλο κινητό μηχάνημα, που θα σας δώσει ο παιδο-ορθοδοντικός δεν είναι προαιρετικά. Η σωστή και συνεπής χρήση τους είναι απαραίτητες προϋποθέσεις για το επιτυχημένο τελικό αποτέλεσμα.

Με την συνεργασία του κ. Νίκου Βουγιουκλή, Ορθοδοντικός, (DMD, MMSC), Απόφοιτος Πανεπιστημίου Χάρβάντ, Μέλος της American Association of Orthodontists, της World Federation of Orthodontists και της Ελληνικής Εταιρείας Ορθοδοντικής και Γναθοπροσωπικής Μελέτης και Έρευνας.