Όταν η παραγωγή σάλιου είναι μειωμένη, το στόμα είναι στεγνό και η αίσθηση δυσάρεστη. Όμως το πρόβλημα μπορεί να έχει και άλλες… προεκτάσεις.

Ξηροστομία είναι το αίσθημα ξηρότητας του στόματος που προκαλείται από μειωμένη παραγωγή σάλιου. Η ποσότητα και η ποιότητα του σάλιου ρυθμίζεται από το αυτόνομο νευρικό σύστημα. Το σάλιο αποτελείται από 2 βασικά συστατικά: το υδαρές, που περιέχει διάφορα ιόντα και ένζυμα και το πρωτεϊνικό. Η διέγερση του παρασυμπαθητικού προκαλεί παραγωγή άφθονου σάλιου με χαμηλή συγκέντρωση πρωτεϊνών, ενώ η διέγερση του συμπαθητικού προκαλεί μειωμένη παραγωγή σάλιου με υψηλή συγκέντρωση πρωτεϊνών που δίνει την αίσθηση ξηρότητας.

Πού μπορεί να οφείλεται;
Η ξηροστομία μπορεί να οφείλεται σε
• Ιατρογενή αίτια: φάρμακα, ακτινοβολία καφαλής- τραχήλου, χημειοθεραπεία.
• Συστηματικά νοσήματα: σύνδρομο Sjogren (αυτοάνοσο νόσημα των εξωκρινών αδένων), νόσος μοσχεύματος έναντι του ξενιστή (όταν σε περίπτωση μεταμοσχεύσεως το σώμα αναπτύσσει μηχανισμούς εναντίον του μοσχεύματος), μη ρυθμιζόμενος σακχαρώδης διαβήτης, άποιος διαβήτης (από έλλειψη της ορμόνης βαζοπρεσσίνης), HIV λοίμωξη κ.ά.
• Δυσπλασίες: Απλασία των μεγάλων σιελογόνων αδένων.
• Τοπικά αίτια στο στόμα: υπερβολικό κάπνισμα, αναπνοή από το στόμα, καντιντίαση (μυκητίαση).

Ποια είναι τα «ένοχα» φάρμακα;
Περισσότερα από 500 φάρμακα μπορεί να προκαλέσουν ξηροστομία. Τα πιο συνηθισμένα είναι τα αντιχολινεργικά (ατροπίνη, αντιμουσκαρινικά, τρικυκλικά αντικαταθλιπτικά, αγχολυτικά, αντισταμινικά, αντιεμετικά, αντιυπερτασικά, αντιπαρκινσονικά, ), τα συμπαθομιμητικά (αποσυμφορητικά, βρογχοδιασταλτικά, αμφεταμίνες, κατασταλτικά όρεξης) και άλλα (λίθιο, διουρητικά, αναστολείς πρωτεασών, χημιοθεραπευτικά, ρετινοειδή κ.ά.)

Η ξηροστομία έχει επιπλοκές;
Οι επιπλοκές που μπορεί να προκληθούν από την ξηροστομία είναι: ξηρός ατροφικός βλεννογόνος του στόματος, γλωσσοδυνία (έντονο τσούξιμο στη γλώσσα), αυξημένος τερηδονισμός των δοντιών, ουλίτιδα, μειωμένη συγκράτηση τεχνητών οδοντοστοιχιών, λοιμώξεις σιαλογόνων αδένων, αυξημένη συχνότητα καντιτίασης, διαταραχές γεύσης, δυσκολία μάσησης και κατάποσης, δυσκολία στην ομιλία.

Πώς αντιμετωπίζεται;
Η θεραπευτική αντιμετώπιση της ξηροστομίας μπορεί να είναι τοπική ή συστηματική. Η τοπική αντιμετώπιση περιλαμβάνει καλή στοματική υγιεινή, χρήση υποκατάστατων σάλιου (διατίθενται στα φαρμακεία) και αντιμυκητιασικών , μάσηση τσίχλας χωρίς ζάχαρη, χρήση ειδικών οδοντόπαστων (χωρίς sodium louoril sulfate) και φθοριούχων διαλυμάτων, αποφυγή καπνίσματος και αλκοόλ και πρόσληψη ικανής ποσότητας νερού. Η συστηματική αντιμετώπιση περιλαμβάνει σιαλαγωγά φάρμακα ή φάρμακα για συστηματική νόσο σε περίπτωση που η ξηροστομία αποτελεί σύμπτωμα μιας τέτοιας νόσου.